Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “düşük faiz, yüksek kur” tezine dayalı yeni ekonomik model, 9 ayda Türk Lirası’na döviz karşısında yüzde 100 paha kaybettirdi. Mart ayında Şahap Kavcıoğlu’nun Merkez Bankası Lideri olmasıyla hızlanan indirimlerle siyaset faizi yüzde 14’e düşerken, Dolar/TL 8 TL’den 17 TL’ye kadar geldi. Sokaktaki enflasyon ise yüzde 50 civarında. Bu sonuçlar altında uygulanan yeni modelin bilgilerinı ve talihini ekonomistlere sorduk.
TL’DEN KAÇIŞ VAR
– EGE CANSEN: 40 yıldır özgür kur ve düşük faiz ile cari açığın kapatılabileceğini savunuyorum. Faizle para ünitelerinin pahasının belirlenmemesi gerekir. Lakin bunu yaparken konjonktüre de bakmak gerek. Faiz artırmamayı savunuyorum evet ancak arka arda bu kadar faiz indirmeye de gerek yoktu. Kur arttı enflasyon patladı, biraz beklenebilir, yerine nazaran yarım puan artırılabilir ve beklenti idaresi sağlanabilirdi. Lakin bu sağlanamayınca yurttaş da korktu ve TL’den kaçışa başladı. bu biçimde bir siyaset uyguluyorsanız dövizi ithalatçı kullanacak ki dövize arz düşük olacak, artık az biraz birikimi olan herkes dövize kaçıyor. bu biçimde olunca istikrarlı kur bulunamadı. Piyasaların sakinleşmesine müsaade vermeden agresif kararlar aldılar, yurttaşı korkuttular. niye arka arda faiz indirildiğine dair mantıklı bir açıklama yok. Erdoğan’ın şahsi güç hırsı ve dini inancı girdi işin içine.
MUVAFFAKİYET TALİHİ YOK
– PROF. DR.SADİ UZUNOĞLU:
Temeli olmayan bir program ve hayli yanlış bir devirde uygulandı. Eldeki rezerv bitti. Artık buna mecbur kaldılar. Bu sisteme de düşük faiz yüksek kur dediler lakin tanımlayamıyorlar. Yani yüksek kur derken kurun kaç olması hedefleniyor bilmiyoruz. Ayrıyeten bunu uygulamak için de yanlış vakit. Biz bunu 2006’da ya da 2011’de uygulayabilirdik. bu biçimde dünyada bir likidite vardı, dünyayla barışıktık, rezervlerimiz vardı, ihracatın ithal girdi bağımlılığı bu düzeyde değildi. Ancak artık bu kaidelerin hiç biri yokken uygulayamayız. Bu model mantık çerçevesinde uygulandığında dahi 10-15 yıllık bir müddetye gereksinim var. Bizde ahbap çavuş kapitalizmi var. “Faizi düşürür yüksek kurla bu işi çözeriz” diyoruz. Bunun mevcut siyasetlerle başarılı olma bahtı yok.
YATIRIMCI KAÇIRIR
– Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Lideri Jak Eskinazi: Temeli sağlam, kuralları belirlenmiş bir iktisat siyaseti ile yatırımcı sayısı artar. Buna rağmen yeni bir iktisat modellerinin deneneceği tarafındaki telaffuzlar yatırımcıları korkutup, vazgeçirir. Yabancı yatırımcı riski sevmez.
BİLİMSEL TEMELİ YOK!
– UĞUR GÜRSES: Ortada planlı programlı işleyen bir model yok. TL’yi hür düşüşe bırakıp bir çıkar elde edeceğini sanan bir iktidar var. Düğmeye basınca ihracatın artacağını düşünüyorlar lakin iktisatta bu biçimde bir şey yok. Tek düğmeyle her şeyi halledemezsiniz. Türkiye’nin dış açık sorunu var fakat bunu devülasyonla ya da paraya bedel kaybettirerek yapamazsınız. Direkt yatırım alabilrisiniz lakin bu da hukuk ve liyakat olmadan olmaz”.
ÇİLLER DE DENEMİŞTİ
– PROF. DR. TANER BERKSOY: İktidarın sıcak para bulamazsa tekrar faiz artırabileceğini belirten Prof. Dr. Taner Berksoy ise bu modelin daha evvel denendiği ve başarısız olduğunu hatırlattı. Berksoy, “Daha evvel Tansu Çiller de denedi bunu ‘Ben yetimin hakkını yedirmem’ dedi düşürdü, faizleri. Üç ay daha sonra yüzde 50 faiz vermek zorunda kaldı. bir daha birebir şey olabilir. Zira niye faiz indirdik sorusunun kapsamlı, bilimsel bir karşılığı yok ‘Erdoğan o denli istedi’ diye” dedi.
yatırım tavsiyesi içermez
TL’DEN KAÇIŞ VAR
– EGE CANSEN: 40 yıldır özgür kur ve düşük faiz ile cari açığın kapatılabileceğini savunuyorum. Faizle para ünitelerinin pahasının belirlenmemesi gerekir. Lakin bunu yaparken konjonktüre de bakmak gerek. Faiz artırmamayı savunuyorum evet ancak arka arda bu kadar faiz indirmeye de gerek yoktu. Kur arttı enflasyon patladı, biraz beklenebilir, yerine nazaran yarım puan artırılabilir ve beklenti idaresi sağlanabilirdi. Lakin bu sağlanamayınca yurttaş da korktu ve TL’den kaçışa başladı. bu biçimde bir siyaset uyguluyorsanız dövizi ithalatçı kullanacak ki dövize arz düşük olacak, artık az biraz birikimi olan herkes dövize kaçıyor. bu biçimde olunca istikrarlı kur bulunamadı. Piyasaların sakinleşmesine müsaade vermeden agresif kararlar aldılar, yurttaşı korkuttular. niye arka arda faiz indirildiğine dair mantıklı bir açıklama yok. Erdoğan’ın şahsi güç hırsı ve dini inancı girdi işin içine.
MUVAFFAKİYET TALİHİ YOK
– PROF. DR.SADİ UZUNOĞLU:
Temeli olmayan bir program ve hayli yanlış bir devirde uygulandı. Eldeki rezerv bitti. Artık buna mecbur kaldılar. Bu sisteme de düşük faiz yüksek kur dediler lakin tanımlayamıyorlar. Yani yüksek kur derken kurun kaç olması hedefleniyor bilmiyoruz. Ayrıyeten bunu uygulamak için de yanlış vakit. Biz bunu 2006’da ya da 2011’de uygulayabilirdik. bu biçimde dünyada bir likidite vardı, dünyayla barışıktık, rezervlerimiz vardı, ihracatın ithal girdi bağımlılığı bu düzeyde değildi. Ancak artık bu kaidelerin hiç biri yokken uygulayamayız. Bu model mantık çerçevesinde uygulandığında dahi 10-15 yıllık bir müddetye gereksinim var. Bizde ahbap çavuş kapitalizmi var. “Faizi düşürür yüksek kurla bu işi çözeriz” diyoruz. Bunun mevcut siyasetlerle başarılı olma bahtı yok.
YATIRIMCI KAÇIRIR
– Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Lideri Jak Eskinazi: Temeli sağlam, kuralları belirlenmiş bir iktisat siyaseti ile yatırımcı sayısı artar. Buna rağmen yeni bir iktisat modellerinin deneneceği tarafındaki telaffuzlar yatırımcıları korkutup, vazgeçirir. Yabancı yatırımcı riski sevmez.
BİLİMSEL TEMELİ YOK!
– UĞUR GÜRSES: Ortada planlı programlı işleyen bir model yok. TL’yi hür düşüşe bırakıp bir çıkar elde edeceğini sanan bir iktidar var. Düğmeye basınca ihracatın artacağını düşünüyorlar lakin iktisatta bu biçimde bir şey yok. Tek düğmeyle her şeyi halledemezsiniz. Türkiye’nin dış açık sorunu var fakat bunu devülasyonla ya da paraya bedel kaybettirerek yapamazsınız. Direkt yatırım alabilrisiniz lakin bu da hukuk ve liyakat olmadan olmaz”.
ÇİLLER DE DENEMİŞTİ
– PROF. DR. TANER BERKSOY: İktidarın sıcak para bulamazsa tekrar faiz artırabileceğini belirten Prof. Dr. Taner Berksoy ise bu modelin daha evvel denendiği ve başarısız olduğunu hatırlattı. Berksoy, “Daha evvel Tansu Çiller de denedi bunu ‘Ben yetimin hakkını yedirmem’ dedi düşürdü, faizleri. Üç ay daha sonra yüzde 50 faiz vermek zorunda kaldı. bir daha birebir şey olabilir. Zira niye faiz indirdik sorusunun kapsamlı, bilimsel bir karşılığı yok ‘Erdoğan o denli istedi’ diye” dedi.
yatırım tavsiyesi içermez