DİSK-AR’ın Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2019 yılının gelir ve hayat şartlarını ortaya koyduğu araştırmasına bir rapor hazırladı. Raporda, Türkiye’nin Covid-19 salgını şartlarına tam bir gelir uçurumuyla girdiği belirtilirken, pandeminin etkisinin görüldüğü sonuçların hayli daha çarpıcı olacağı açıklandı.
ZENGİNLER VE YOKSULAR ORTASINDAKİ MAKAS AÇILIYOR
Rapora göre, Türkiye’de hem toplumsal sınıflar içinde hem cinsiyete nazaran eşitsizlik artış eğilimini sürdürüyor. En güçlü yüzde 10’luk küme ile en fakir yüzde 10’luk küme içindeki makas (P90/P10) açılmaya devam ediyor. 2010 yılında P90/P10 oranı 14,2 iken 2019 yılında 14,6 kata yükseldi. bu biçimdece P90/P10 oranı son 10 yılın en yüksek düzebir daha geldi.
Gelir eşitsizliği ölçüm hallerinden biri olan Gini katsayısı artış gösterdi. Gini katsayısı son bir yılda 0,395’ten 0,410’a artarak 2010 yılından beri en yüksek seviyeye yükseldi.
TÜRKİYE AB ÜLKELERİNE NAZARAN GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN en çok OLDUĞU ÜLKE
Avrupa Birliği (AB) İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafınca yayımlanan bilgilere nazaran AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında Türkiye en yüksek Gini katsayısına sahip ülke. AB-27 üye ülke ortalamasında Gini katsayısı 0,302 seviyesinde. Slovakya (0,228), Slovenya (0,239) ve Çekya (0,240) AB ülkeleri içerisinde gelir dağılımının en uygun olduğu üç ülkeyi oluşturuyor. Türkiye (0,410), Bulgaristan (0,408) ve Litvanya (0,354) ise gelir eşitsizliğinin en çok olduğu üç ülke. Gelir dağılımı eşitsizliği konusunda Türkiye’den daha sonra en yüksek seviye Bulgaristan.
PATRON GELİRLERİ TÜM GELİRLERDEN DAHA SÜRATLİ ARTIYOR
Türkiye’de hane halkı fertlerinin temel işteki durumlarına nazaran gelirlerine bakıldığında patron gelirlerinin epeyce daha süratli arttığı görülüyor. 2010 ve 2019 ortası devirde hane halkı fertlerinin temel işlerinden elde ettiği gelir 14.159 TL’den 43.118 TL’ye yükseldi. bu biçimdece ortalama hane halkı fert geliri yüzde 304,5 oranında arttı. 2019 yılında ortalama hane halkı harcanabilir fert geliri 3.593 TL olarak saptandı. Fiyatlı çalışanların ortalama hane halkı fert geliri 2010 ve 2019 yılı içinde yüzde 281,8 oranında artarak 14.904 TL’den 42.006 TL’ye (aylık 3.500 TL) yükseldi.
Yevmiyelilerin ortalama fert geliri tıpkı devirde 5 bin 420 TL’den 17.577 TL’ye ve kendi hesabına çalışanlarınki 10 bin 980 TL’den 33.207 TL’ye yükseldi. bu biçimdece 2010 ve 2019 içinde ortalama hane halkı fert geliri yevmiyelilerde yüzde 324,3 ve kendi hesabına çalışanlarda yüzde 302,4 oranında artış gösterdi.
Patronların ortalama hane halkı fert geliri ise 2010 ve 2019 yılları içinde yüzde 375 artışla 33 bin 465 TL’den 125.698 TL’ye yükseldi.
GELİR DAĞILIMINDA CİNSİYET UÇURUMU
Rapora nazaran, ortalama hane halkı fert gelirlerine cinsiyete bakılırsa bakıldığında bayanlar ve adamların içinde önemli farklar olduğu görülüyor.
2010 yılında bayanların geliri, ortalama fert gelirinden yüzde 19,8 daha azdı, adamlarınki ise yüzde 31,2 daha fazlaydı. 2019 yılına gelindiğinde adamların ortalama geliri, ortalama gelirin yüzde 27,4’ü oranında üzerindeyken, kadınlarınki ortalamanın yüzde 16,9 altında kaldı.
İşteki duruma nazaran erkek ve bayanların fert gelirleri içindeki fark fazlaca daha çarpıcı. 2019 yılında kendi hesabına çalışan erkekler, bayanlardan yüzde 64 oranında fazla gelir elde ettiler. Bu oran yevmiyelilerde yüzde 84, patronlarda yüzde 21 ve ücretlilerde yüzde 18 olarak hesaplandı.
Fiyatlı bayan ve erkekler içindeki gelir uçurumu açılma eğilimine devam ediyor. 2010 yılında fiyatlı adamların ortalama geliri kadınlarınkinden yüzde 14 fazla iken 2019 yılında yüzde 18’e yükseldi.
FAKİR SAYISI 24 MİLYONA YAKLAŞTI
Muadil hane halkı medyan fert gelirinin yüzde 70’i temel alındığında fakir sayısının 23 milyon 704 bin ve yoksulluk oranının yüzde 29 olduğu görülüyor. bu biçimdece 2018’de 23 milyon 24 bin olan fakir sayısı bir yılda yaklaşık 700 bin kişi artmış oldu. Birebir biçimde de yoksulluk oranı bir yılda yüzde 28,5’ten yüzde 29’a yükselmiş oldu.
EKONOMİK KRİZ BÖLÜŞÜM GÖSTERGELERİNİ KÖTÜLEŞTİRDİ
DİSK-AR raporunun sonuç kısmında de şu kıymetlendirme yapıldı:
“Gelir bölüşümü ve yoksulluk göstergelerinde 2019 yılında yaşanan ve TÜİK datalarına yansıyan kötüleşme 2018 ağustos ayında başlayan ve 2019’da da tesirleri devam eden ekonomik krizin sonuçları olarak okunabilir. Bu bilgilerin 2020 yılını, ötürüsıyla pandemi niçiniyle yaşanan geçim ıstıraplarını yansıtmadığının altını yine çizmek gerekir. 2020 yılı gelir bölüşümü ve yoksulluk göstergelerinin daha da olumsuz olması sürpriz olmayacaktır. Öte yandan, beyana dayalı olarak saptanan gelirlerde patronların vergi telaşı niçiniyle gelir beyan etmede daha isteksiz oldukları, buna rağmen tevkifat yoluyla vergilendirilen çalışanların gelir beyanlarının ise daha gerçeğe yakın olduğu dikkate alınmalıdır. Bu durum gelirin işlevsel dağılımının açıklanandan daha da berbat olabileceğini göstermektedir.”
yatırım tavsiyesi içermez
ZENGİNLER VE YOKSULAR ORTASINDAKİ MAKAS AÇILIYOR
Rapora göre, Türkiye’de hem toplumsal sınıflar içinde hem cinsiyete nazaran eşitsizlik artış eğilimini sürdürüyor. En güçlü yüzde 10’luk küme ile en fakir yüzde 10’luk küme içindeki makas (P90/P10) açılmaya devam ediyor. 2010 yılında P90/P10 oranı 14,2 iken 2019 yılında 14,6 kata yükseldi. bu biçimdece P90/P10 oranı son 10 yılın en yüksek düzebir daha geldi.
Gelir eşitsizliği ölçüm hallerinden biri olan Gini katsayısı artış gösterdi. Gini katsayısı son bir yılda 0,395’ten 0,410’a artarak 2010 yılından beri en yüksek seviyeye yükseldi.
TÜRKİYE AB ÜLKELERİNE NAZARAN GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN en çok OLDUĞU ÜLKE
Avrupa Birliği (AB) İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafınca yayımlanan bilgilere nazaran AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında Türkiye en yüksek Gini katsayısına sahip ülke. AB-27 üye ülke ortalamasında Gini katsayısı 0,302 seviyesinde. Slovakya (0,228), Slovenya (0,239) ve Çekya (0,240) AB ülkeleri içerisinde gelir dağılımının en uygun olduğu üç ülkeyi oluşturuyor. Türkiye (0,410), Bulgaristan (0,408) ve Litvanya (0,354) ise gelir eşitsizliğinin en çok olduğu üç ülke. Gelir dağılımı eşitsizliği konusunda Türkiye’den daha sonra en yüksek seviye Bulgaristan.
PATRON GELİRLERİ TÜM GELİRLERDEN DAHA SÜRATLİ ARTIYOR
Türkiye’de hane halkı fertlerinin temel işteki durumlarına nazaran gelirlerine bakıldığında patron gelirlerinin epeyce daha süratli arttığı görülüyor. 2010 ve 2019 ortası devirde hane halkı fertlerinin temel işlerinden elde ettiği gelir 14.159 TL’den 43.118 TL’ye yükseldi. bu biçimdece ortalama hane halkı fert geliri yüzde 304,5 oranında arttı. 2019 yılında ortalama hane halkı harcanabilir fert geliri 3.593 TL olarak saptandı. Fiyatlı çalışanların ortalama hane halkı fert geliri 2010 ve 2019 yılı içinde yüzde 281,8 oranında artarak 14.904 TL’den 42.006 TL’ye (aylık 3.500 TL) yükseldi.
Yevmiyelilerin ortalama fert geliri tıpkı devirde 5 bin 420 TL’den 17.577 TL’ye ve kendi hesabına çalışanlarınki 10 bin 980 TL’den 33.207 TL’ye yükseldi. bu biçimdece 2010 ve 2019 içinde ortalama hane halkı fert geliri yevmiyelilerde yüzde 324,3 ve kendi hesabına çalışanlarda yüzde 302,4 oranında artış gösterdi.
Patronların ortalama hane halkı fert geliri ise 2010 ve 2019 yılları içinde yüzde 375 artışla 33 bin 465 TL’den 125.698 TL’ye yükseldi.
GELİR DAĞILIMINDA CİNSİYET UÇURUMU
Rapora nazaran, ortalama hane halkı fert gelirlerine cinsiyete bakılırsa bakıldığında bayanlar ve adamların içinde önemli farklar olduğu görülüyor.
2010 yılında bayanların geliri, ortalama fert gelirinden yüzde 19,8 daha azdı, adamlarınki ise yüzde 31,2 daha fazlaydı. 2019 yılına gelindiğinde adamların ortalama geliri, ortalama gelirin yüzde 27,4’ü oranında üzerindeyken, kadınlarınki ortalamanın yüzde 16,9 altında kaldı.
İşteki duruma nazaran erkek ve bayanların fert gelirleri içindeki fark fazlaca daha çarpıcı. 2019 yılında kendi hesabına çalışan erkekler, bayanlardan yüzde 64 oranında fazla gelir elde ettiler. Bu oran yevmiyelilerde yüzde 84, patronlarda yüzde 21 ve ücretlilerde yüzde 18 olarak hesaplandı.
Fiyatlı bayan ve erkekler içindeki gelir uçurumu açılma eğilimine devam ediyor. 2010 yılında fiyatlı adamların ortalama geliri kadınlarınkinden yüzde 14 fazla iken 2019 yılında yüzde 18’e yükseldi.
FAKİR SAYISI 24 MİLYONA YAKLAŞTI
Muadil hane halkı medyan fert gelirinin yüzde 70’i temel alındığında fakir sayısının 23 milyon 704 bin ve yoksulluk oranının yüzde 29 olduğu görülüyor. bu biçimdece 2018’de 23 milyon 24 bin olan fakir sayısı bir yılda yaklaşık 700 bin kişi artmış oldu. Birebir biçimde de yoksulluk oranı bir yılda yüzde 28,5’ten yüzde 29’a yükselmiş oldu.
EKONOMİK KRİZ BÖLÜŞÜM GÖSTERGELERİNİ KÖTÜLEŞTİRDİ
DİSK-AR raporunun sonuç kısmında de şu kıymetlendirme yapıldı:
“Gelir bölüşümü ve yoksulluk göstergelerinde 2019 yılında yaşanan ve TÜİK datalarına yansıyan kötüleşme 2018 ağustos ayında başlayan ve 2019’da da tesirleri devam eden ekonomik krizin sonuçları olarak okunabilir. Bu bilgilerin 2020 yılını, ötürüsıyla pandemi niçiniyle yaşanan geçim ıstıraplarını yansıtmadığının altını yine çizmek gerekir. 2020 yılı gelir bölüşümü ve yoksulluk göstergelerinin daha da olumsuz olması sürpriz olmayacaktır. Öte yandan, beyana dayalı olarak saptanan gelirlerde patronların vergi telaşı niçiniyle gelir beyan etmede daha isteksiz oldukları, buna rağmen tevkifat yoluyla vergilendirilen çalışanların gelir beyanlarının ise daha gerçeğe yakın olduğu dikkate alınmalıdır. Bu durum gelirin işlevsel dağılımının açıklanandan daha da berbat olabileceğini göstermektedir.”
yatırım tavsiyesi içermez