AKP’nin kendisiyle savaşı

Döviz kurlarının şimdilik düşürülmesinin akabinde yeni bir basamağa geçilmiş durumda: Marketler meblağları indirmeli…

Bu kapsamda market işletmecilerine, sahiplerine yönelik epey önemli “telkinler” yapılıyor. Market sahipleri önemli bir iç müzakere ve muhasebeye girişmiş durumda. Karar vermenin arifesindeler… Bu ortamda kimi market işletmecileri ve yöneticileriyle bir ortaya geldik, sohbet ettik…

Bahse baştan başlamak gerekiyor. Türkiye’de market piyasasının yarıya yakınını kamuoyunda “üç harfliler” olarak bilinen, sahipleri AKP’nin toplumsal etrafında bulunan şahıslardan oluşan, teknik ismi ile “indirim marketleri” denetim ediyor. Bu üç zincir marketlerin tüm ülkedeki şube sayısı 33 bin civarında. Piyasanın çeyreğine yurt dışı kontakları da olan zincir marketler hakim. Bölgesel zincir marketler de bu manada bulundukları yerlerde kıymetli hisseye sahip. Geri kalanı ise klasik bakkal, kuruyemişçi, manav, büfe, kasap üzere işletmelerden oluşuyor.

TÜKETİCİ ALIŞKANLIKLARI

Marketlerdeki kıymetli bir husus tüketici alışkanlıkları. Bu manada muhafazakâr ve AKP iktidarına oy veren büyük kitlenin, piyasanın yarısına yakınını denetim eden, alkol satmamalarıyla ön plana çıkan markalara yöneldikleri araştırmalarda da ortaya çıkıyor. Yabancı ortakları da bulunan öteki market zincirlerinin ise en büyük manada iktidarın seçmen kitlesiyle teması alt seviyelerde. Bu niçinle AKP’nin “indirim yapın” halindeki ısrarlı ikazları bir daha kendisine yakın işletmeleri ve kendi seçmenini yakından ilgilendiriyor. Oy kitlesini koruyabilmek için bir daha kendisine yakın işletmelerin hissedilir indirim yapması kaçınılmaz…

İNDİRİM OLUR MU?

Döviz kurlarının aşağı yönelmesinin akabinde marketlerin indirim yapıp yapmayacakları tartışılıyor. Erdoğan, her konuşmasında kesinlikle bu bahiste ısrarını sürdürüyor. Konuştuğumuz işletmeciler “Bu kadar ısrarın akabinde bir indiriminin olacağını” lisana getiriyor. Ayrıyeten marketçiler, bir indirimin kendileri için de düzgün olacağını düşünüyor. Fakat indirimin bütün eserleri kapsamayacağı da bir gerçek. Zira Türkiye’den bağımsız artan fiyatlar var ki, AKP’nin de şimdiye kadar özendirdiği dış alım siyasetleri bu kalemlerde indirimi olanaksızlaştırıyor. Örneğin, kağıt eserleri, çocuk bezleri, sıvı yağ… Bu kalemlerde indirim imkanlı görülmüyor. Tuvalet kâğıdı, kâğıt havlu, ayçiçek yağı üzere eserlerde bir indirimin olmayacağı aksine mevcut durumun korunmasının bile sıkıntı olduğu lisana getiriliyor. Bu ortada anımsatalım 32’li tuvalet kâğıtların en son 129 TL’ye satıldığı oldukcaça yazıldı.

STOKÇULUK YAPILIYOR MU?

İktidarın son devirde en hayli gündeme getirdiği “stokçuluk” suçlamalarını da sorduk. Mantık şöyleki işliyor. Marketler kriz olsa da olmasa da 2 aylık satışına eşit ölçüde eser depoluyor. Bu her vakit bu biçimde, buna stokçuluk demek sıkıntı, her periyot bunu yapıyorlar. Kısa müddetlerle alım yapılması kelam konusu değil, bu, farklı kalemlerde artışa niye oluyor. Kıymetli olan fiyat istikrarı…

Marketçiler, yurttaşların kriz niçiniyle market alışverişine yatırım gözüyle bakmaya başladığını, maaşını alanın markete koştuğunu, konutlarda küçük depoların oluştuğunu düşünüyor.

Ayrıyeten dikkate aldıkları öteki hususlar da var. Örneğin, piyasada doların 8-9 TL ortasına düşeceği tarafında kuvvetli bir söylenti var. Kurların yükseldiği günlerde Türkiye’deki ve dışarıdan ülkemize satış yapan firmaların kendilerini 1 ABD Doları= 22 TL düzebir daha ayarladıkları söyleniyor. İndirim konusunu ise şöyleki özetleyebiliriz: Marketler indirim yaparsa mamüllerin yüzde 15-25’inden ziyan edebilirler. Lakin buna rağmen indirim yapılacağı yaygın fikir…

DÖVİZ YÜKSELİRKEN NE OLDU?

Sohbetimiz sırasında dövizin nereye kadar çıkacağının belirli olmadığı günlerde marketlerde neler yaşandığını da merak ettik ve sorduk. Beşerler “artan gün döviz karşısında alım gücü eriyen maaşlarını en kolay yoldan garantiye alma” psikolojisiyle hareket etmişler. Birtakım marketlerde günlük alışveriş ölçüsü yüzde 30 seviyesinde artmış. Bu hareketlilik Erdoğan’ın açıklamasıyla geçen salı gününden daha sonra olağana dönmüş. Pekala marketler nasıl etkilendi bu süreçten? Öncelikle şunu belirtelim, market yöneticileri döviz ve fiyatlardan gözünü alamamış. fiyatların denetimsiz noktaya gelmesiyle kimi alımlarda ziyan etmişler. Artık bu ziyanları nasıl gidereceklerini düşünüyorlar. Bir market yöneticisi, “Eksilen eserin yerine yenisini koymak gerekiyor. 2 milyonluk ayçiçek yağını ünite fiyatı 495 TL’den aldık, biz aldıktan daha sonra 420 TL’ye düştü, ziyanımız ortada” diye özetliyor durumu.

yatırım tavsiyesi içermez
 
Üst