Pandeminin darbelerini yiyen dallardan biri de yemek sanayicileri. Kapanan ya da konuttan çalışma sonucu alan işletmeler ve kurumların çalışanlarına yemeği kesmesi niçiniyle yüzde 60’a yakın küçülen dalı artık de besin meblağlarında durdurulamayan artışlar vuruyor. Yıllık kontratlarla çalışan firmalar enflasyonun hakikat hesaplanmadığını da belirterek hesaplara yeni bir kalemin eklenmesini istedi. “Tencere enflasyonu…”
Yemek fiyatlarını yıllık mukavelelerle enflasyon oranında belirlediklerini söyleyen Türkiye Yemek Sanayicileri Dernekleri Federasyonu Lideri Hüseyin Bozdağ, fakat açıklanan sayıların gerçek enflasyonu yansıtmadığını belirtti. Bozdağ, şunları söylemiş oldu:
“Geçen yıl 105 TL’ye aldığımız yağı şu anda 260 TL’ye alıyoruz. Eser bazlı bakınca, ortalama yüzde 40 enflasyon var maliyetlerimizde. Fakat açıklanan resmi enflasyon sayıları epey düşük olduğu için biz bu artışları tutarlarımıza yansıtamıyoruz. Enflasyon kaleminin gerçek hesaplanması gerekiyor. Tencere enflasyonu dediğimiz yeni bir kalemin açılması gerekiyor. Zira biz sanayi işi yapıyoruz ve kontratlarla bağlıyız. Yani Ayşe Teyze bir kilo et alamadığı vakit zeytinyağlı yapabilir lakin ben o eti almak zorundayım, kontratım var” dedi.
Restoran ve hizmet sektörüdeki yüzde 1’lik KDV uygulamasının da kesimi zora soktuğunu söyleyen Bozdağ, “Biz bütün eserlerimizi en az yüzde 8 KDV ile alıyoruz ancak bu işletmelere yüzde 1 ile fatura ediyoruz. bu türlü her işletmemizin devletten 1 milyon TL’ye yakın alacağı var. Kesimin toplam alacağı 500 milyon TL’nin üzerinde” diye konuştu.
YÜZDE 50 ARTIŞ
Dalın en büyük sorununun maliyet artışları olduğunu belirten İstanbul Yemek Sanayicileri Derneği Lideri Sedat Zincirkıran ise şunları söylemiş oldu:
“Bakın sadece elektrik ve doğalgaza gelen son artırım bile bizim belimizi büktü. Bizim bir sürü soğutma sistemimiz var ve 24 saat daima olarak çalışıyorlar. Hijyen sebebiyle tek kullanımlık kap ve gereçlere geçtik, artış var. Besindeki stokçuluk bütün dünyada almış başını gidiyor. 2020’den bu yana bizim maliyet kalemlerimizde yüzde 50’nin üzerinde artış oldu. Bizim bu maliyetleri müşteriye yansıtmamız koşul.”
YEMEK, ÇALIŞANIN HAKKI
Kesimin 2020 yılında kapasitesini yüzde 20’ye düşürdüğünü ve hala yüzde 60’larda olduğunu söyleyen Zincirkıran şu biçimde devam etti:
“Üniversitelerin ve özel okulların kapanması, konuttan çalışmaya geçilmesi bölümümüzü küçülttü. Bilhassa konuttan çalışma devrinde firmalara yemek veremedik. Yemek hem de işçinin özlük hakkıdır, bu haktan vazgeçilemez.”
ARTIŞA YETİŞEMİYORUZ İFLASLAR BAŞLAYACAK
Temmuz ayında besin meblağlarının yüzde 3.18 oranında arttığını, bu biçimdece besinde yedi aylık artışın yüzde 20.18’i bulduğunu duyuran Bursa Yemek Sanayicileri Derneği Lideri Coşkun Dönmez, “İflasların başlamasından korkmaya başladık” diyerek şu ayrıntıları verdi:
“Düşük kârlarla çalışan dalımızda hammadde fiyatlarının daima artması sürdürülebilir bir durum değil. Artık daha kısa vakit dilimlerinde fiyat güncellemeleri yapmak durumundayız. Fiyat artışlarına yetişemez hale geldik. Son artırımlar ile dört kap yemekten oluşan ham mönü maliyetimiz 12 TL’yi buldu. Menü maliyetlerimiz 16 / 18 TL’yi bulabiliyor. Bu durumda satış tutarlarımızın 18 / 20 TL’ye çıkıyor. Bizim maliyetlerimizin yüzde 50’sini ham besin oluşturuyor. Bunu ucuzlatmamız imkânsız. Kâr marjlarımız yüzde 6-8. Bu durum sürdürülebilir değil. Kârsız işletmeler yatırım yapamaz. Yatırım yapamayan işletme ise ayakta kalamaz. Unutulmasın ki dalda yaşanacak aksiliklerden herkes ziyan görür” diye konuştu.
yatırım tavsiyesi içermez
Yemek fiyatlarını yıllık mukavelelerle enflasyon oranında belirlediklerini söyleyen Türkiye Yemek Sanayicileri Dernekleri Federasyonu Lideri Hüseyin Bozdağ, fakat açıklanan sayıların gerçek enflasyonu yansıtmadığını belirtti. Bozdağ, şunları söylemiş oldu:
“Geçen yıl 105 TL’ye aldığımız yağı şu anda 260 TL’ye alıyoruz. Eser bazlı bakınca, ortalama yüzde 40 enflasyon var maliyetlerimizde. Fakat açıklanan resmi enflasyon sayıları epey düşük olduğu için biz bu artışları tutarlarımıza yansıtamıyoruz. Enflasyon kaleminin gerçek hesaplanması gerekiyor. Tencere enflasyonu dediğimiz yeni bir kalemin açılması gerekiyor. Zira biz sanayi işi yapıyoruz ve kontratlarla bağlıyız. Yani Ayşe Teyze bir kilo et alamadığı vakit zeytinyağlı yapabilir lakin ben o eti almak zorundayım, kontratım var” dedi.
Restoran ve hizmet sektörüdeki yüzde 1’lik KDV uygulamasının da kesimi zora soktuğunu söyleyen Bozdağ, “Biz bütün eserlerimizi en az yüzde 8 KDV ile alıyoruz ancak bu işletmelere yüzde 1 ile fatura ediyoruz. bu türlü her işletmemizin devletten 1 milyon TL’ye yakın alacağı var. Kesimin toplam alacağı 500 milyon TL’nin üzerinde” diye konuştu.
YÜZDE 50 ARTIŞ
Dalın en büyük sorununun maliyet artışları olduğunu belirten İstanbul Yemek Sanayicileri Derneği Lideri Sedat Zincirkıran ise şunları söylemiş oldu:
“Bakın sadece elektrik ve doğalgaza gelen son artırım bile bizim belimizi büktü. Bizim bir sürü soğutma sistemimiz var ve 24 saat daima olarak çalışıyorlar. Hijyen sebebiyle tek kullanımlık kap ve gereçlere geçtik, artış var. Besindeki stokçuluk bütün dünyada almış başını gidiyor. 2020’den bu yana bizim maliyet kalemlerimizde yüzde 50’nin üzerinde artış oldu. Bizim bu maliyetleri müşteriye yansıtmamız koşul.”
YEMEK, ÇALIŞANIN HAKKI
Kesimin 2020 yılında kapasitesini yüzde 20’ye düşürdüğünü ve hala yüzde 60’larda olduğunu söyleyen Zincirkıran şu biçimde devam etti:
“Üniversitelerin ve özel okulların kapanması, konuttan çalışmaya geçilmesi bölümümüzü küçülttü. Bilhassa konuttan çalışma devrinde firmalara yemek veremedik. Yemek hem de işçinin özlük hakkıdır, bu haktan vazgeçilemez.”
ARTIŞA YETİŞEMİYORUZ İFLASLAR BAŞLAYACAK
Temmuz ayında besin meblağlarının yüzde 3.18 oranında arttığını, bu biçimdece besinde yedi aylık artışın yüzde 20.18’i bulduğunu duyuran Bursa Yemek Sanayicileri Derneği Lideri Coşkun Dönmez, “İflasların başlamasından korkmaya başladık” diyerek şu ayrıntıları verdi:
“Düşük kârlarla çalışan dalımızda hammadde fiyatlarının daima artması sürdürülebilir bir durum değil. Artık daha kısa vakit dilimlerinde fiyat güncellemeleri yapmak durumundayız. Fiyat artışlarına yetişemez hale geldik. Son artırımlar ile dört kap yemekten oluşan ham mönü maliyetimiz 12 TL’yi buldu. Menü maliyetlerimiz 16 / 18 TL’yi bulabiliyor. Bu durumda satış tutarlarımızın 18 / 20 TL’ye çıkıyor. Bizim maliyetlerimizin yüzde 50’sini ham besin oluşturuyor. Bunu ucuzlatmamız imkânsız. Kâr marjlarımız yüzde 6-8. Bu durum sürdürülebilir değil. Kârsız işletmeler yatırım yapamaz. Yatırım yapamayan işletme ise ayakta kalamaz. Unutulmasın ki dalda yaşanacak aksiliklerden herkes ziyan görür” diye konuştu.
yatırım tavsiyesi içermez