Ekonomi idaresinin piyasadaki dolarizasyonla gayret kapsamında menkul değer satışına TL ile ödeme zaruriliği getirmesi piyasayı karıştırdı. Bilhassa dövize endeksli emtia kullanması ağır dallardan yansıların yükseldiği kararla ilgili dün Hazine ve Maliye Bakanlığı bir açıklama yapma gereği duydu.
Karardan evvel imzalanan döviz çeklerinin ödemesinin bir daha döviz olarak yapılabileceği formundaki açıklama elinde döviz çeki bulunanları rahatlatsa da genel prestijiyle tatmin etmedi. Karar piyasada kontrollü ekonomi halinde algılanırken, özgür piyasaya bu türlü bir müdahalenin uygulanabilir olmadığına işaret ediliyor.
Dünya’dan Merve Yiğitcan’ın haberine nazaran; uygulamanın dövize endeksli hammadde ve orta mamul kullanan dallarda tedarik ayağında bürokratik vakit kayıplarına, kur risklerine ve fazladan ödenecek banka kurullarına niçiniyet vereceğine dikkat çekiliyor. Alıcı-satıcı içindeki tüzel itilafların artacak olması ve ticaretin yavaşlama riski piyasa aktörlerini huzursuz ediyor.
Piyasada çalkantılara niye olan uygulama, Türk Parası Değerini Müdafaa Hakkında 32 Sayılı Karara Ait Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Bildirim ile 19 Nisan’da yürürlüğe girmişti. Bildirimde menkul satış kontratlarına bahis ödeme yükümlülüklerinin, Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zaruriliği getirilmişti. Düzenlemenin birinci halinde, bildirimin yayım tarihindilk evvelki muahedeler yahut kesilmiş çek/senetlerin de düzenlemenin kapsamına girecek olması büyük reaksiyon çekerken, Hazine ve Maliye Bakanlığı gelen şikayetler üzerine dün bir açıklama yaparak bahse açıklık getirdi ve bildirimin yayım tarihindilk evvel imzalanmış döviz çeklerinin bir daha döviz ile ödenebileceğini duyurdu. Fakat karar bu haliyle de piyasadan, bilhassa ithal hammadde ve girdisi yüzde 50’nin üzerinde olan dallarda tasalara niye oldu.
“SUNİ BİR UYGULAMA”
Hammaddede yüzde 55 civarında dışa bağımlı olan demir-demir dışı metaller dalı uygulamadan en çok etkilenecek olan dallardan biri. TOBB Demir ve Demir Dışı Metaller Meclisi Lideri Veysel Yayan, dövizle alışverişi yasaklayan her türlü sonucun yapay bir uygulama olduğunu ve hür ticareti olumsuz etkilediğini söylerken, “Ama bunu Türkiye’nin ortasında bulunduğu kurallardan dolayı alınmış süreksiz bir uygulama olarak görmek istiyoruz. Koşullar oluştuğunda bir daha kaldırılacağı kanaatindeyiz. Geçmişte de bu tıp uygulamaların getirilip daha sonra kaldırıldığını gördük. Aksi takdirde alıcı satıcı içinde bu cins getirilen maniler piyasaya müdahale manası taşır. Girdiyi dövizle alan satıcının ortadaki marjı fiyatlara yansıtması kelam konusu olabilir” diye konuştu. Uludağ Otomotiv Sanayisi İhracatçıları Birliği (OİB) İdare Konseyi Lideri Baran Çelik de uygulamanın ek bir operasyon ve bürokrasi getireceğini söylerken, “Alsat yaparken kur riski olacak” dedi.
“HUKUKİ İHTİLAFLAR ARTABİLİR”
TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayii Meclis Lideri Yavuz Eroğlu, hammadde girdisinin yüzde 85’ini ithal etmek zorunda olan ve hammaddenin yüzde 100’ünün döviz cinsinden fiyatlandığı plastik dalında bu düzenlemenin işleyişi zorlaştıracağını lisana getirdi. Eroğlu, “Bu değişiklikle kur oynamaları bir risk ve potansiyel uyuşmazlık noktası olabilecek. Döviz alış satışları bir döngü olacak, ekstra masrafl ar eklenerek devam edecek” dedi. Döviz çeki ile ödeme metodunun kullanılamayacak olmasını da pahalandıran Eroğlu, “Döviz çeki olmaması berbat, piyasa vadeli süreç yapmakta zorlanacak. Döviz bazlı eserlere TL çek kesilmesi, ilerleyen günlerde alıcı-satıcı içindeki tüzel itilafl arın artmasına niye olacak” dedi. Kamunun dolarizasyonu engellemek istemesinin anlaşılabilir olduğunu söyleyen Eroğlu, “Ancak denetimli iktisat yapmak istiyorsanız, piyasayı denetim eden sistemlerin da fazlaca âlâ olması lazım” diye konuştu.
“KARAR FİRMALARI YORACAK, REZERV ARTIRMAYACAK”
Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Lideri Yaman Tunaoğlu, sonucun elektronik bölümünü de ağır biçimde etkilediğini vurguladı. Kesimde maliyetin döviz yüklü olduğunu hatırlatan Tunaoğlu, “Sektörde firmalar elinde döviz tutmak zorunda. Zira TL ile satsa da malını yerine koyabilmek için bir daha ithalat yapması gerekecek. Artık ne olacak, mal almak isteyen dövizi bozup TL ödeyecek, mal satan TL’yi dövize çevirip bir daha mal alacak. bu biçimde olunca ortada bankalar kar edecek. Büyük ölçekli seri üretim yaptığımız büyük firmalara oluşan maliyetin en az yüzde 70-80’i dövize endeksli” dedi. sonucun çabukla alındığını belirten Tunaoğlu, “Karar firmaları yoracak, ortada bankalar kazanacak. Merkez bankasını döviz rezervi etkilenmeyecek” halinde konuştu.
“SEKTÖRDE PANİK VAR”
İstanbul Dokumacılık ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Lideri Ahmet Öksüz dokumacılık bölümünün de uygulamadan etkileneceğini söylemiş oldu. İthal hammadde kullanan bölümlerin uygulamadan muaf tutulması gerektiğini savunan Öksüz, “Pamuk hammaddesi, polyester, kimyasal boya üzere mamüllerin hepsini döviz bazlı satın alıyoruz. İçeride dolarizasyon epeyce fazlaydı, bu manada bir uygulama gerekiyordu. Lakin şu an bir panik var kesimde. Dövizle alan içeride TL satış riskine girmez, bu işi yapmaz bu biçimde. Bu niçinle içeride bu biçimde bir kısıtlamaya gidilmesini hakikat bulmuyoruz. Uygulamanın alt bilgilerinın âlâ çalışıp esnetilmesi gerekiyor” sözlerini kullandı.
SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI YASAK KAPSAMINDA DEĞİL
Hazine ve Maliye Bakanlığı, 19 Nisan’da yürürlüğe giren; Türkiye’ye yerleşik vatandaşların kendi ortalarında yaptıkları döviz kontratlarında ödemenin TL ile yapılmasını mecburî kılan mevzuat değişikliğine açıklık getirdi. Bakanlık açıklamasına nazaran, dövizle yapılan mukavelelere ait öne çıkan hususlar şu biçimde: Menkul ibaresi gayrimenkul tarifine girmeyen her türlü mal ve eşyayı kapsıyor. 19 Nisan 2022’dilk evvel düzenlenmiş faturaların ödemesi dövizle yapılabilecek. TL ödeme mecburiliği Türkiye’de yerleşik bireylerin kendi ortalarında yaptığı mukaveleyi kapsıyor, yurt dışı yerleşiklerle yapılanlarda bu biçimde mecburilik yok. Sermaye piyasası araçlarının döviz cinsinden oluşturulması ve ödenmesi yasak kapsamında olmayacak.
KUR RİSKİNE KARŞI FİYATLAR YÜKSELEBİLİR
Gıda bölümünde faaliyet gösteren İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, sonucun yalnızca besin değil birfazlaca kesimi etkileyeceğini söylerken, ticareti yavaşlatabileceği ihtarında bulundu. Piyasada TL fatura kesilirken faturanın altında dolar/ton ünite fiyatının da yazıldığını, bu türlü gerektiğinde kur farkı faturası kesildiğini hatırlatan Önel, lakin bunun şu biçimde mümkün olamayacağını, borcun TL olarak sabitleneceğini tabir etti. Önel, “TL fatura kesen kur riskini sırtlanacak. Firmalar da buna karşı formüller geliştirecektir. Bu da meblağları artırarak enflasyona tesir edecek” dedi.
KÜÇÜKLER FATURASIZ HAYATA GEÇEBİLİR
MKS DevO Kimya İdare Heyeti Lideri Korgün Şengün, düzenlemenin uygulanabilir olmadığını savunurken, sonucun ciddiyetiyle ilgili soru işaretlerine niye olduğunu söz etti. Şengün, “Eğer piyasada gerçekte olmayan bir uygulamayı geceden sabaha yapmaya kalkarsanız inandırıcılığı olmaz ve karşı taraf bunu delmek zorunda kalır. İşler aslına bakarsanız bin bir zorlukla yürüyor. Artık hayli duyuyorum, bilhassa orta-küçük firmalar ‘Demek ki biz faturalı iş yapmayacağız’ diyorlar. Ortaiküçükler faturasız hayata geçerlerse bu biçimde ne yapacaksınız?” dedi.
yatırım tavsiyesi içermez
Karardan evvel imzalanan döviz çeklerinin ödemesinin bir daha döviz olarak yapılabileceği formundaki açıklama elinde döviz çeki bulunanları rahatlatsa da genel prestijiyle tatmin etmedi. Karar piyasada kontrollü ekonomi halinde algılanırken, özgür piyasaya bu türlü bir müdahalenin uygulanabilir olmadığına işaret ediliyor.
Dünya’dan Merve Yiğitcan’ın haberine nazaran; uygulamanın dövize endeksli hammadde ve orta mamul kullanan dallarda tedarik ayağında bürokratik vakit kayıplarına, kur risklerine ve fazladan ödenecek banka kurullarına niçiniyet vereceğine dikkat çekiliyor. Alıcı-satıcı içindeki tüzel itilafların artacak olması ve ticaretin yavaşlama riski piyasa aktörlerini huzursuz ediyor.
Piyasada çalkantılara niye olan uygulama, Türk Parası Değerini Müdafaa Hakkında 32 Sayılı Karara Ait Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Bildirim ile 19 Nisan’da yürürlüğe girmişti. Bildirimde menkul satış kontratlarına bahis ödeme yükümlülüklerinin, Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zaruriliği getirilmişti. Düzenlemenin birinci halinde, bildirimin yayım tarihindilk evvelki muahedeler yahut kesilmiş çek/senetlerin de düzenlemenin kapsamına girecek olması büyük reaksiyon çekerken, Hazine ve Maliye Bakanlığı gelen şikayetler üzerine dün bir açıklama yaparak bahse açıklık getirdi ve bildirimin yayım tarihindilk evvel imzalanmış döviz çeklerinin bir daha döviz ile ödenebileceğini duyurdu. Fakat karar bu haliyle de piyasadan, bilhassa ithal hammadde ve girdisi yüzde 50’nin üzerinde olan dallarda tasalara niye oldu.
“SUNİ BİR UYGULAMA”
Hammaddede yüzde 55 civarında dışa bağımlı olan demir-demir dışı metaller dalı uygulamadan en çok etkilenecek olan dallardan biri. TOBB Demir ve Demir Dışı Metaller Meclisi Lideri Veysel Yayan, dövizle alışverişi yasaklayan her türlü sonucun yapay bir uygulama olduğunu ve hür ticareti olumsuz etkilediğini söylerken, “Ama bunu Türkiye’nin ortasında bulunduğu kurallardan dolayı alınmış süreksiz bir uygulama olarak görmek istiyoruz. Koşullar oluştuğunda bir daha kaldırılacağı kanaatindeyiz. Geçmişte de bu tıp uygulamaların getirilip daha sonra kaldırıldığını gördük. Aksi takdirde alıcı satıcı içinde bu cins getirilen maniler piyasaya müdahale manası taşır. Girdiyi dövizle alan satıcının ortadaki marjı fiyatlara yansıtması kelam konusu olabilir” diye konuştu. Uludağ Otomotiv Sanayisi İhracatçıları Birliği (OİB) İdare Konseyi Lideri Baran Çelik de uygulamanın ek bir operasyon ve bürokrasi getireceğini söylerken, “Alsat yaparken kur riski olacak” dedi.
“HUKUKİ İHTİLAFLAR ARTABİLİR”
TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayii Meclis Lideri Yavuz Eroğlu, hammadde girdisinin yüzde 85’ini ithal etmek zorunda olan ve hammaddenin yüzde 100’ünün döviz cinsinden fiyatlandığı plastik dalında bu düzenlemenin işleyişi zorlaştıracağını lisana getirdi. Eroğlu, “Bu değişiklikle kur oynamaları bir risk ve potansiyel uyuşmazlık noktası olabilecek. Döviz alış satışları bir döngü olacak, ekstra masrafl ar eklenerek devam edecek” dedi. Döviz çeki ile ödeme metodunun kullanılamayacak olmasını da pahalandıran Eroğlu, “Döviz çeki olmaması berbat, piyasa vadeli süreç yapmakta zorlanacak. Döviz bazlı eserlere TL çek kesilmesi, ilerleyen günlerde alıcı-satıcı içindeki tüzel itilafl arın artmasına niye olacak” dedi. Kamunun dolarizasyonu engellemek istemesinin anlaşılabilir olduğunu söyleyen Eroğlu, “Ancak denetimli iktisat yapmak istiyorsanız, piyasayı denetim eden sistemlerin da fazlaca âlâ olması lazım” diye konuştu.
“KARAR FİRMALARI YORACAK, REZERV ARTIRMAYACAK”
Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Lideri Yaman Tunaoğlu, sonucun elektronik bölümünü de ağır biçimde etkilediğini vurguladı. Kesimde maliyetin döviz yüklü olduğunu hatırlatan Tunaoğlu, “Sektörde firmalar elinde döviz tutmak zorunda. Zira TL ile satsa da malını yerine koyabilmek için bir daha ithalat yapması gerekecek. Artık ne olacak, mal almak isteyen dövizi bozup TL ödeyecek, mal satan TL’yi dövize çevirip bir daha mal alacak. bu biçimde olunca ortada bankalar kar edecek. Büyük ölçekli seri üretim yaptığımız büyük firmalara oluşan maliyetin en az yüzde 70-80’i dövize endeksli” dedi. sonucun çabukla alındığını belirten Tunaoğlu, “Karar firmaları yoracak, ortada bankalar kazanacak. Merkez bankasını döviz rezervi etkilenmeyecek” halinde konuştu.
“SEKTÖRDE PANİK VAR”
İstanbul Dokumacılık ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Lideri Ahmet Öksüz dokumacılık bölümünün de uygulamadan etkileneceğini söylemiş oldu. İthal hammadde kullanan bölümlerin uygulamadan muaf tutulması gerektiğini savunan Öksüz, “Pamuk hammaddesi, polyester, kimyasal boya üzere mamüllerin hepsini döviz bazlı satın alıyoruz. İçeride dolarizasyon epeyce fazlaydı, bu manada bir uygulama gerekiyordu. Lakin şu an bir panik var kesimde. Dövizle alan içeride TL satış riskine girmez, bu işi yapmaz bu biçimde. Bu niçinle içeride bu biçimde bir kısıtlamaya gidilmesini hakikat bulmuyoruz. Uygulamanın alt bilgilerinın âlâ çalışıp esnetilmesi gerekiyor” sözlerini kullandı.
SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI YASAK KAPSAMINDA DEĞİL
Hazine ve Maliye Bakanlığı, 19 Nisan’da yürürlüğe giren; Türkiye’ye yerleşik vatandaşların kendi ortalarında yaptıkları döviz kontratlarında ödemenin TL ile yapılmasını mecburî kılan mevzuat değişikliğine açıklık getirdi. Bakanlık açıklamasına nazaran, dövizle yapılan mukavelelere ait öne çıkan hususlar şu biçimde: Menkul ibaresi gayrimenkul tarifine girmeyen her türlü mal ve eşyayı kapsıyor. 19 Nisan 2022’dilk evvel düzenlenmiş faturaların ödemesi dövizle yapılabilecek. TL ödeme mecburiliği Türkiye’de yerleşik bireylerin kendi ortalarında yaptığı mukaveleyi kapsıyor, yurt dışı yerleşiklerle yapılanlarda bu biçimde mecburilik yok. Sermaye piyasası araçlarının döviz cinsinden oluşturulması ve ödenmesi yasak kapsamında olmayacak.
KUR RİSKİNE KARŞI FİYATLAR YÜKSELEBİLİR
Gıda bölümünde faaliyet gösteren İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, sonucun yalnızca besin değil birfazlaca kesimi etkileyeceğini söylerken, ticareti yavaşlatabileceği ihtarında bulundu. Piyasada TL fatura kesilirken faturanın altında dolar/ton ünite fiyatının da yazıldığını, bu türlü gerektiğinde kur farkı faturası kesildiğini hatırlatan Önel, lakin bunun şu biçimde mümkün olamayacağını, borcun TL olarak sabitleneceğini tabir etti. Önel, “TL fatura kesen kur riskini sırtlanacak. Firmalar da buna karşı formüller geliştirecektir. Bu da meblağları artırarak enflasyona tesir edecek” dedi.
KÜÇÜKLER FATURASIZ HAYATA GEÇEBİLİR
MKS DevO Kimya İdare Heyeti Lideri Korgün Şengün, düzenlemenin uygulanabilir olmadığını savunurken, sonucun ciddiyetiyle ilgili soru işaretlerine niye olduğunu söz etti. Şengün, “Eğer piyasada gerçekte olmayan bir uygulamayı geceden sabaha yapmaya kalkarsanız inandırıcılığı olmaz ve karşı taraf bunu delmek zorunda kalır. İşler aslına bakarsanız bin bir zorlukla yürüyor. Artık hayli duyuyorum, bilhassa orta-küçük firmalar ‘Demek ki biz faturalı iş yapmayacağız’ diyorlar. Ortaiküçükler faturasız hayata geçerlerse bu biçimde ne yapacaksınız?” dedi.
yatırım tavsiyesi içermez