Getty ImagesAsgari fiyatla çalışma oranının en yüksek olduğu bölümlerden biri dokuma
2021 başında brüt minimum fiyat, yüzde 21,56’lık artırımla 3 bin 577 TL’ye yükselse de Türk Lirası’nın yıl ortasındaki bedel kaybı, alım gücünün azalmasına yol açtı.
2016 başında Türkiye’de brüt taban fiyatın karşılığı 518 euro’ydu. Bugün ise bu sayı 317 euroya kadar düştü.
Türkiye, Avrupa Birliği (AB) üyeleri ve birliğe aday ülkeler ortasında taban fiyatı evvelki senelera nazaran daha düşük tek ülke.
2016 başında Türkiye’deki taban fiyat 14 AB üyesi ve birliğe aday ülkeden daha yüksekti.
Bugün ise Türkiye’deki taban fiyat sırf Arnavutluk’takinden fiyattan daha yüksek.
Minimum fiyatın Türkiye özelinde farklı bir ehemmiyeti de var: Çalışanların birden fazla taban fiyat civarında maaş alıyor.
Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) datalarına bakılırsa bu, AB ortalamasından 6 kat fazla.
Türkiye’de 2013 yılında ortalama maaş minimum fiyatın bayanlarda 1,77, erkeklerde 2 katıyken bu oran 2019’da bayanlar için 1,24’e, erkekler için de 1,49’a düştü.
Türkiye’de personellerin birden fazla her yıl enflasyon oranında maaş artırımı alıyor.
Minimum fiyat ise son 19 yılda 2006, 2008 ve 2016 yılları haricinde her vakit enflasyonun üzerinde zamlandı.
‘Genel tüketici enflasyonunu temel almak hakikat değil’
Kocaeli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde sanayi bağları, emek tarihi ve çalışma hukuku üzerine çalışmalar yürüten Doç. Dr. Aziz Çelik, minimum fiyata artırım yaparken genel tüketici enflasyonunu temel almanın yanlışsız olmadığı görüşünde.
BBC Türkçe‘ye konuşan Çelik taban fiyatla geçinen bireylerin harcamalarında besinin epeyce daha yüksek bir hissesi olduğunu ve besin enflasyonunun yüksek olduğu devirlerde enflasyon oranındaki artırımın kâfi kalmayabileceğini söylüyor.
Aziz Çelik’e taban fiyata yapılacak artırımın, düşük gelirlilerin enflasyon sepetini dikkate alması gerektiğini vurguluyor.
Fakat Çelik’e bakılırsa bu da kâfi değil. Çelik, minimum fiyat hesaplanırken ekonomik büyümenin de dikkate alınması ve emekçilere bundan da hisse verilmesi gerektiğini söylüyor.
Minimum fiyat enflasyonun üzerinde zamlanırken, başka emekçi ve memurların ekseriyetle enflasyon civarında artırım alması ise onların maaşını minimum fiyata yaklaştırdı.
Hatta toplumsal medyada taban fiyatın artmaması gerektiğini, artması durumunda kendi maaşlarının minimum fiyat düzeyinde olacağını yazan kullanıcılar da oldu.
Çelik, son senelerda öbür fiyatların üst çekilememesi niçiniyle personellerin büyük bir kısmının taban fiyat aldığını, mimarlık ve mühendislik üzere uzun eğitimler gerektiren işlerin bile başlangıç maaşının minimum fiyat düzeylerine düştüğünü, ama burada tahlilin minimum fiyatı artırmamak değil, öteki maaşları da tıpkı oranda artırmak olduğunu söylüyor.
Aziz Çelik bunun yolunun da personellerin sendikalarda örgütlenerek pazarlık güçlerini artırmasından geçtiğini anlatıyor.
Minimum fiyat ne kadar olmalı?
Pekala 2022’de taban fiyat ne kadar olmalı?
Minimum Fiyat Tespit Komitesi Aralık ayında, önümüzdeki yıl için artırım oranına karar verecek.
Artırım oranı konusunda beklentiler ise yüksek.
AKP Genel Lider Yardımcısı Vedat Demiröz, taban fiyatı “en azından insani bir biçimde yaşama düzeyine getireceklerini” söylemiş oldu.
Demiröz, “Bu yıl şunu söyleyebilirim, taban fiyat geçinebilecek bir noktada yayınlanacak, ona getirilecek” dedi.
Türkiye’nin en büyük personel sendikaları konfederasyonu olan Türk-İş’in lideri Ergün Atalay da “45 yıldır taban fiyat belirleniyor, bu yıl 45 yıla bedel bir yıl olacak” dedi.
Atalay, mevcut minimum fiyatla geçinmenin imkansız olduğunu söylemiş oldu.
Getty ImagesTürk-İş 1 milyon civarında emekçiyi temsil ediyor
Vergi ve kesinti düzenlemesi
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım ise “enflasyon karşısında emeği koruyacak bir artırım gerektiğini” söylemiş oldu.
Alım, taban fiyattaki vergi ve kesintilere dair bir düzenleme de yapılabileceğini ekledi.
Sendikaların son senelerda taban fiyattan alınan vergi ve kesintilerin düşürülmesine yönelik talepleri vardı.
Doç. Dr. Aziz Çelik de bunun mümkün olduğunu, her insanın minimum fiyat kadar gelirinin vergiden muaf tutulmasıyla bunun sırf taban ücretlilerin değil, tüm çalışanların gelirini artıracağını söylüyor.
Çelik, yıllardır lisana getirilen bu talebin bugün iktidar tarafınca değerlendirmeye alınmasının ardında siyasal tercihler olabileceğini anlatıyor ve “Bunlar oy getirmesi kolay mekanizmalar” diyor.
Türkiye’de brüt minimum fiyat olan 3 bin 577 TL’den yaklaşık 1019 TL kesinti yapılıyor.
Bunlar ortasında sigorta primi, işsizlik sigortası primi, gelir vergisi ve damga vergisi var.
Bu kesintilerin akabinde bekar bir taban ücretlinin eline net 2 bin 825 TL geçiyor.
Bu maaşın patrona maliyeti ise 4 bin 203 TL.
Türk-İş’in Eylül 2021 hesaplamalarına göre bekar bir kişinin yaşama maliyeti aylık 3 bin 709 TL, dört kişilik bir ailenin açlık hududu 3 bin 49 TL, birebir ailenin yoksulluk sonu ise 9 bin 931 TL.
Bu durumda dört kişilik bir ailenin yoksulluktan kurtulması için iki ebeveynin de taban fiyatın neredeyse iki katı maaş alması gerekiyor.
BBC
Bu ölçüler büyük kentlerde daha da yükseliyor.
Doç. Dr. Aziz Çelik de iki kişinin çalıştığı ve minimum fiyat aldığı bir ailenin yoksulluk sonunun altına düşmemesi gerektiğini söyleyerek, yoksulluk sonunun yarısından az olmayan bir taban fiyat verilmesi gerektiğini vurguluyor.
Siyasi partilerden de taban fiyata dair çeşitli talepler gelmeye başladı.
CHP Sözcüsü Faik Öztrak, minimum fiyattan alınan verginin kaldırılmasını ve yılda bir yerine iki sefer artırım yapılmasını talep etti.
2021’in ikinci yarısı için ivedilikle bir telafi artırımı yapılması gerektiğini söyleyen Öztrak, “Senenin başında minimum fiyat 385 dolardı. Artık 291 dolar. Fark 94 dolar. Evvel 94 doları millete iade et” dedi.
HDP ise milletvekilleri, cumhurbaşkanı ve bürokratların maaşlarının minimum fiyatın üç katı ile sonlandırılmasını talep etti.
DİSK bilgilerine nazaran Türkiye, AB ve aday ülkeleri ortasında başbakan yahut devlet lideri maaşının taban fiyata kıyasla en yüksek olduğu ülke.
TBMM Plan ve Bütçe Kurulu toplantısında bir önerge veren HDP İktisat Siyasetlerinden Sorumlu Eş Genel Lider Yardımcısı Garo Paylan, bu gelir eşitsizliğinin kamu vicdanını yaraladığını söylemiş oldu.
Paylan, “Asgari fiyat yükselsin ve milletvekili maaşları taban fiyata bağımlı hâle gelsin. Şayet maaşlarınızın düşmesini istemiyorsanız taban fiyatı daima birlikte artıralım diyorum” dedi.
Önerge AKP ve MHP’li üyelerin oylarıyla reddedildi.
GÜZEL Parti Kalkınma Siyasetlerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Prof. Dr. Ümit Özlale, yüzde 35 ile 40 içinde bir artırım beklediklerini söylemiş oldu.
HaberTürk müellifi Muharrem Sarıkaya’ya konuşan Özlale, bunun erken seçim hazırlığına işaret ettiğini de öne sürdü.
yatırım tavsiyesi içermez
2021 başında brüt minimum fiyat, yüzde 21,56’lık artırımla 3 bin 577 TL’ye yükselse de Türk Lirası’nın yıl ortasındaki bedel kaybı, alım gücünün azalmasına yol açtı.
2016 başında Türkiye’de brüt taban fiyatın karşılığı 518 euro’ydu. Bugün ise bu sayı 317 euroya kadar düştü.
Türkiye, Avrupa Birliği (AB) üyeleri ve birliğe aday ülkeler ortasında taban fiyatı evvelki senelera nazaran daha düşük tek ülke.
2016 başında Türkiye’deki taban fiyat 14 AB üyesi ve birliğe aday ülkeden daha yüksekti.
Bugün ise Türkiye’deki taban fiyat sırf Arnavutluk’takinden fiyattan daha yüksek.
Minimum fiyatın Türkiye özelinde farklı bir ehemmiyeti de var: Çalışanların birden fazla taban fiyat civarında maaş alıyor.
Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) datalarına bakılırsa bu, AB ortalamasından 6 kat fazla.
Türkiye’de 2013 yılında ortalama maaş minimum fiyatın bayanlarda 1,77, erkeklerde 2 katıyken bu oran 2019’da bayanlar için 1,24’e, erkekler için de 1,49’a düştü.
Türkiye’de personellerin birden fazla her yıl enflasyon oranında maaş artırımı alıyor.
Minimum fiyat ise son 19 yılda 2006, 2008 ve 2016 yılları haricinde her vakit enflasyonun üzerinde zamlandı.
‘Genel tüketici enflasyonunu temel almak hakikat değil’
Kocaeli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde sanayi bağları, emek tarihi ve çalışma hukuku üzerine çalışmalar yürüten Doç. Dr. Aziz Çelik, minimum fiyata artırım yaparken genel tüketici enflasyonunu temel almanın yanlışsız olmadığı görüşünde.
BBC Türkçe‘ye konuşan Çelik taban fiyatla geçinen bireylerin harcamalarında besinin epeyce daha yüksek bir hissesi olduğunu ve besin enflasyonunun yüksek olduğu devirlerde enflasyon oranındaki artırımın kâfi kalmayabileceğini söylüyor.
Aziz Çelik’e taban fiyata yapılacak artırımın, düşük gelirlilerin enflasyon sepetini dikkate alması gerektiğini vurguluyor.
Fakat Çelik’e bakılırsa bu da kâfi değil. Çelik, minimum fiyat hesaplanırken ekonomik büyümenin de dikkate alınması ve emekçilere bundan da hisse verilmesi gerektiğini söylüyor.
Minimum fiyat enflasyonun üzerinde zamlanırken, başka emekçi ve memurların ekseriyetle enflasyon civarında artırım alması ise onların maaşını minimum fiyata yaklaştırdı.
Hatta toplumsal medyada taban fiyatın artmaması gerektiğini, artması durumunda kendi maaşlarının minimum fiyat düzeyinde olacağını yazan kullanıcılar da oldu.
Çelik, son senelerda öbür fiyatların üst çekilememesi niçiniyle personellerin büyük bir kısmının taban fiyat aldığını, mimarlık ve mühendislik üzere uzun eğitimler gerektiren işlerin bile başlangıç maaşının minimum fiyat düzeylerine düştüğünü, ama burada tahlilin minimum fiyatı artırmamak değil, öteki maaşları da tıpkı oranda artırmak olduğunu söylüyor.
Aziz Çelik bunun yolunun da personellerin sendikalarda örgütlenerek pazarlık güçlerini artırmasından geçtiğini anlatıyor.
Minimum fiyat ne kadar olmalı?
Pekala 2022’de taban fiyat ne kadar olmalı?
Minimum Fiyat Tespit Komitesi Aralık ayında, önümüzdeki yıl için artırım oranına karar verecek.
Artırım oranı konusunda beklentiler ise yüksek.
AKP Genel Lider Yardımcısı Vedat Demiröz, taban fiyatı “en azından insani bir biçimde yaşama düzeyine getireceklerini” söylemiş oldu.
Demiröz, “Bu yıl şunu söyleyebilirim, taban fiyat geçinebilecek bir noktada yayınlanacak, ona getirilecek” dedi.
Türkiye’nin en büyük personel sendikaları konfederasyonu olan Türk-İş’in lideri Ergün Atalay da “45 yıldır taban fiyat belirleniyor, bu yıl 45 yıla bedel bir yıl olacak” dedi.
Atalay, mevcut minimum fiyatla geçinmenin imkansız olduğunu söylemiş oldu.
Getty ImagesTürk-İş 1 milyon civarında emekçiyi temsil ediyor
Vergi ve kesinti düzenlemesi
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım ise “enflasyon karşısında emeği koruyacak bir artırım gerektiğini” söylemiş oldu.
Alım, taban fiyattaki vergi ve kesintilere dair bir düzenleme de yapılabileceğini ekledi.
Sendikaların son senelerda taban fiyattan alınan vergi ve kesintilerin düşürülmesine yönelik talepleri vardı.
Doç. Dr. Aziz Çelik de bunun mümkün olduğunu, her insanın minimum fiyat kadar gelirinin vergiden muaf tutulmasıyla bunun sırf taban ücretlilerin değil, tüm çalışanların gelirini artıracağını söylüyor.
Çelik, yıllardır lisana getirilen bu talebin bugün iktidar tarafınca değerlendirmeye alınmasının ardında siyasal tercihler olabileceğini anlatıyor ve “Bunlar oy getirmesi kolay mekanizmalar” diyor.
Türkiye’de brüt minimum fiyat olan 3 bin 577 TL’den yaklaşık 1019 TL kesinti yapılıyor.
Bunlar ortasında sigorta primi, işsizlik sigortası primi, gelir vergisi ve damga vergisi var.
Bu kesintilerin akabinde bekar bir taban ücretlinin eline net 2 bin 825 TL geçiyor.
Bu maaşın patrona maliyeti ise 4 bin 203 TL.
Türk-İş’in Eylül 2021 hesaplamalarına göre bekar bir kişinin yaşama maliyeti aylık 3 bin 709 TL, dört kişilik bir ailenin açlık hududu 3 bin 49 TL, birebir ailenin yoksulluk sonu ise 9 bin 931 TL.
Bu durumda dört kişilik bir ailenin yoksulluktan kurtulması için iki ebeveynin de taban fiyatın neredeyse iki katı maaş alması gerekiyor.
BBC
Bu ölçüler büyük kentlerde daha da yükseliyor.
Doç. Dr. Aziz Çelik de iki kişinin çalıştığı ve minimum fiyat aldığı bir ailenin yoksulluk sonunun altına düşmemesi gerektiğini söyleyerek, yoksulluk sonunun yarısından az olmayan bir taban fiyat verilmesi gerektiğini vurguluyor.
Siyasi partilerden de taban fiyata dair çeşitli talepler gelmeye başladı.
CHP Sözcüsü Faik Öztrak, minimum fiyattan alınan verginin kaldırılmasını ve yılda bir yerine iki sefer artırım yapılmasını talep etti.
2021’in ikinci yarısı için ivedilikle bir telafi artırımı yapılması gerektiğini söyleyen Öztrak, “Senenin başında minimum fiyat 385 dolardı. Artık 291 dolar. Fark 94 dolar. Evvel 94 doları millete iade et” dedi.
HDP ise milletvekilleri, cumhurbaşkanı ve bürokratların maaşlarının minimum fiyatın üç katı ile sonlandırılmasını talep etti.
DİSK bilgilerine nazaran Türkiye, AB ve aday ülkeleri ortasında başbakan yahut devlet lideri maaşının taban fiyata kıyasla en yüksek olduğu ülke.
TBMM Plan ve Bütçe Kurulu toplantısında bir önerge veren HDP İktisat Siyasetlerinden Sorumlu Eş Genel Lider Yardımcısı Garo Paylan, bu gelir eşitsizliğinin kamu vicdanını yaraladığını söylemiş oldu.
Paylan, “Asgari fiyat yükselsin ve milletvekili maaşları taban fiyata bağımlı hâle gelsin. Şayet maaşlarınızın düşmesini istemiyorsanız taban fiyatı daima birlikte artıralım diyorum” dedi.
Önerge AKP ve MHP’li üyelerin oylarıyla reddedildi.
GÜZEL Parti Kalkınma Siyasetlerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Prof. Dr. Ümit Özlale, yüzde 35 ile 40 içinde bir artırım beklediklerini söylemiş oldu.
HaberTürk müellifi Muharrem Sarıkaya’ya konuşan Özlale, bunun erken seçim hazırlığına işaret ettiğini de öne sürdü.
yatırım tavsiyesi içermez