Rusya ve Ukrayna savaşı sebebiyle dünya piyasalarında buğday fiyatları 14 yılın doruğuna çıktı. Türkiye ise geçen yıl buğday ithalatının yüzde 90’ını Rusya ve Ukrayna’dan yaptı. Uzmanlar artan ithalat ve güç maliyetleri düşünüldüğünde, Türkiye’deki ekmek üzere unlu mamullerde ve ayçiçek yağı fiyatlarında artış yaşanacağını öngörüyor.
Dünya tahıl ticaretinde değerli bir yere sahip Ukrayna ve Rusya, dünyadaki toplam buğday ihracatının yüzde 30’unu, arpanın yüzde 31’ini, ayçiçeğin ise yüzde 32’sini karşılıyor.
En son 2008 besin krizinde dünya buğday fiyatlarının 352 dolar olduğunu söyleyen tarım müellifi Ali Ekber Yıldırım, şu anda buğday fiyatlarının 346,5 dolara yükseldiğini belirtiyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Ocak ayı datalarına bakılırsa 2020-2021 periyodunda Türkiye’nin buğday ithalatının yüzde 78’i Rusya’dan yüzde 9’u ise Ukrayna’dan gerçekleşti.
Öte yandan Türkiye’nin arpa ithalatının yüzde 40’ı Rusya’dan; ayçiçeğinin ise yüzde 56’sı Rusya’dan ve yüzde 12’si Ukrayna’dan yapılıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafınca yapılan açıklamada, Rusya ve Ukrayna içindeki savaş sebebiyle, “başta buğday olmak üzere hububat ve öbür ham unsurlarda arz ıstırabı yaşanmayacağı” tabir edildi.
Bakanlık açıklamasında, milletlerarası hububat ticaretinde öbür ihracatçı ülkelerden de hububat arzı imkanlarının mevcut olduğu açıklandı.
Lakin uzmanlara nazaran buğday ve arpada kendi kendisine yeterliliği yüzde 82’ye düşen Türkiye’de yurt haricinden arzda problem yaşanmasa bile, artan ithalat maliyetleri ekmek fiyatlarını direkt etkileyecek.
Türkiye’deki borsalarda buğday fiyatının ton başına 100 lira arttığını söyleyen tarım müellifi Ali Ekber Yıldırım, “Rusya’dan buğday alamazsak; Fransa, Romanya yahut Amerika’dan alacağız ve oralardan taşımak fazlaca daha maliyetli olacak” diyor.
Ekmek fiyatlarına tesiri ne olacak?
Türkiye’nin güçte dışa bağımlılığı ve dünyada artan hububat fiyatları düşüldüğünde, Rusya ve Ukrayna savaşının Türkiye’deki besin mamüllerinin meblağlarını artıracağı öngörülüyor.
BBC Türkçe’ye konuşan Ekmek Sanayi Patronlar Sendikası Lideri Çetin Keçeli, Mart ayı içerisinde un ve ekmek fiyatlarında artış yaşanacağını belirtiyor.
Keçeli’ye bakılırsa un ve ekmek fiyatlarını artıracak temel etken, artan ithal buğday fiyatlarından fazla güç fiyatları olacak:
“Buğdayımız şu anda nispeten kâfi gözüküyor fakat buğdayımız yetse bile, doğalgaz ve buna bağlı olarak artacak elektrik fiyatları sebebiyle ekmek meblağları otomatikman artacak.”
Yıldırım da un sanayicilerinin ve depoların elinde şu anda makul bir oranda eser olduğunu lakin yeni ithal edilecek mamüllerin daha değerliye mal edileceği düşünüldüğünde, önümüzdeki günlerde unlu mamul fiyatlarında artış yaşanacağını kıymetlendiriyor.
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İdare Şurası Lideri Baki Remzi Suiçmez ise Türkiye’de halihazırda ziraî girdi maliyetlerinin yüksekliği sebebiyle besin enflasyonun giderek arttığını ve savaşın bunu daha ‘yıkıcı’ hale getirdiğini belirtiyor.
Son birkaç günde petrol mazot fiyatlarındaki artışa dikkat çeken Suiçmez, çiftçinin artan üretim maliyetinin yalnızca hububat mamüllerine değil, tüm besin mamüllerini etkileyeceğini söylüyor.
Öteki yandan doğalgaz ve elektrik fiyatlarındaki artışın gerek seralardaki üretim maliyetini gerekse sulamada kullanılan elektriğin maliyetini artıracağını kaydediyor.
Suiçmez, “Ekmek meblağları kesinlikle artacak. Yalnızca un üstünden değil, doğalgazdaki, işçilikteki, sudaki, mayadaki artış yani ötürüsıyla üretim kademesindeki öteki kalemlerdeki artışın da tesiriyle kesinlikle artacak” diyor.
Ekmek fiyatları baskılanacak mı?
TMO geçen yıl Eylül ayından itibaren, ekmek fiyatlarını sabit tutabilmek için ‘Un Regülasyon Çalışması’ kapsamında yurt haricinden ithal edilen buğdayı yerli un sanayicisine ve fırınlara uygun fiyatta satma siyaseti yürütüyor.
Suiçmez, bu siyaset sürdükçe yurt haricindeki buğday fiyatları artsa bile yurt ortasındaki unlu mamul fiyatlarının bir müddet daha ‘baskılanabileceğini’ lakin bunun kısa vadeli bir tahlil olacağını pahalandırıyor:
“TMO ekmek fiyatlarını baskılamak için 4 bin 800’e aldığı fiyatla aldığı eseri un sanayicisine 2 bin 700 TL’den satmaya devam ediyor.”
“TMO un sanayicisine ve fırınlara bu sayısı değiştirmeden satarsa, ekmek meblağları bir süre daha artmayabilir. Lakin artan yurt dışı fiyatları karşısında bunu ne kadar sürdürebilir, onu da vakit gösterecek.”
Keçeli ise TMO’nun bu ay un sanayicilere ve fırınlara uygun tarifeli buğday temin etmediğini söylüyor:
“Şubat ayında fırınlara ve değirmenlere uygun fiyatla buğday verilmedi. Değirmenciler şu an depolarındaki buğdaydan un yapıp fırınlara gönderiyor. Şayet ofisten ucuz fiyatlı buğday verilmezse, ekmek fiyatları artacak.”
“İthalat sebebiyle Hazine daima ziyan ediyor”
Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) 30 Haziran’da başladığı ekmeklik buğday ithalatında 9’uncu ihaleyi 2 Mart’ta yapacak. TMO, 2 Mart’ta yapacağı ihale ile 435 bin ton ekmeklik buğday ithal edecek.
BBC Türkçe’ye konuşan Ziraat Mühendisi Faik Toy, geçen yıl milyonlarca ton buğdayın iki kat fazla fiyatla ithal edildiğini ve yurt ortasında de ziyanına satıldığını söylüyor:
“İthal edilen eserleri, hazineye ziyan yazılarak içeride yarı fiyatıyla satılıyordu. Artık epeyce daha yüksek fiyatlarla geleceği için, Hazine’ye fazlaca daha fazla ziyan yazılacak ve bu ülkeye bir daha artırım olarak yansıyacak.”
“Hazine’ye büyük ziyanlar yazılıyor. Yapmış olduğum hesaplamaya göre, 1 yılda yapılan ithalatta Hazine’ye yazılan ziyan 20 milyar TL’yi buluyor. halbuki milyonlarca çiftçimize verdiğimiz takviyenin tamamı 22 milyar TL.”
“Bizim ithalatta Hazine’ye yazdığımız ziyanı yalnızca çiftçimize versek, ülke hayli daha karlı bir duruma gelir. Milyonlarca çiftçiyi memnun etmektense, bir elin parmağını geçmeyecek firmalar memnun oluyor.”
“2 Mart’taki ithalatı da yüksek fiyattan alacağımız ithal buğdayı da bir daha içeride ziyanına satacağız. Yük Hazine’ye binecek, bu da bir daha enflasyon olarak karşımıza çıkacak. O an için ekmek fiyatı artmasa da diğer şeylerin fiyatı artacak.”
“Ayçiçek yağı meblağları da artacak”
Türkiye buğday üretiminde büsbütün kendine yetebilecek bir ülke olabilecekken, dışa bağımlılığı sürdürecek siyasetler yürütmekle eleştiriliyor.
Toy, “34 yıl evvel 20,5 milyon ton olan buğday üretimimiz hala 20,5 milyon ton. Zira çiftçinin ziyanı düşünülmeden daima yurt haricinden ithalat yolu seçildi” diyor.
Arpa açısından da misal bir tablonun bulunduğunu söyleyen Toy, “Toprak Mahsulleri Ofisi, tonu 4 bin 500 liradan 255 bin ton arpa ithal etti. TMO’nun yerli üretim yapan çiftçiye deklare ettiğı ton fiyatı ise 1750 lira” diyor:
“TMO hasat döneminde çiftçinin eserine fiyat deklare ettiğı vakit, maliyetleri hiç göz önünde bulundurmadan, 1750 TL üzere üretim maliyetlerinin altında bir fiyat deklare etti.”
“Bugün geldiğimiz noktada arpa fiyatları, iç piyasada borsalarda 3 bin 800 TL oldu. TMO ise 4 bin 500 TL’ye, 255 bin ton arpa ithal etti. İki gündeki dolardaki artış, o arpanın tonun maliyetini 4 bin 750 TL’ye çıkarmış oldu.”
“Ciddi bir tehlike bekliyor”
Yıldırım’a nazaran ise yalnızca buğday ve arpa değil, ayçiçeği de bu durumdan fazlaca olumsuz etkilenecek:
“Gıda kesiminin verdiği bilgiye bakılırsa, depolarda 1 aylık yağ kalmış durumda. aslına bakarsan ithal ayçiçek ham yağ fiyatı 1.400 dolardı, bu artık çabucak 1.500 doları buldu.”
“Ton başına 100 dolar artış hayli kıymetli bir sayı. Bu da içerideki fiyatlara yansıyacak. Depolarda bir aylık yağ kalması da yakın vakitte yansıyacağına işaret ediyor.”
Suiçmez de Türkiye’yi ayçiçek yağı konusunda “ciddi bir tehlikenin” beklediğini söylüyor:
“Kendi kendimize yeterliliğimizin yüzde 70’lerde olduğu ayçiçeğini de biz Rusya ve Ukrayna’dan alıyoruz. Bu eserleri ya alamayız ya da daha yüksek fiyatla diğer ülkelerden ya da bir daha Rusya ve Ukrayna’dan alabiliriz.”
yatırım tavsiyesi içermez
Dünya tahıl ticaretinde değerli bir yere sahip Ukrayna ve Rusya, dünyadaki toplam buğday ihracatının yüzde 30’unu, arpanın yüzde 31’ini, ayçiçeğin ise yüzde 32’sini karşılıyor.
En son 2008 besin krizinde dünya buğday fiyatlarının 352 dolar olduğunu söyleyen tarım müellifi Ali Ekber Yıldırım, şu anda buğday fiyatlarının 346,5 dolara yükseldiğini belirtiyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Ocak ayı datalarına bakılırsa 2020-2021 periyodunda Türkiye’nin buğday ithalatının yüzde 78’i Rusya’dan yüzde 9’u ise Ukrayna’dan gerçekleşti.
Öte yandan Türkiye’nin arpa ithalatının yüzde 40’ı Rusya’dan; ayçiçeğinin ise yüzde 56’sı Rusya’dan ve yüzde 12’si Ukrayna’dan yapılıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafınca yapılan açıklamada, Rusya ve Ukrayna içindeki savaş sebebiyle, “başta buğday olmak üzere hububat ve öbür ham unsurlarda arz ıstırabı yaşanmayacağı” tabir edildi.
Bakanlık açıklamasında, milletlerarası hububat ticaretinde öbür ihracatçı ülkelerden de hububat arzı imkanlarının mevcut olduğu açıklandı.
Lakin uzmanlara nazaran buğday ve arpada kendi kendisine yeterliliği yüzde 82’ye düşen Türkiye’de yurt haricinden arzda problem yaşanmasa bile, artan ithalat maliyetleri ekmek fiyatlarını direkt etkileyecek.
Türkiye’deki borsalarda buğday fiyatının ton başına 100 lira arttığını söyleyen tarım müellifi Ali Ekber Yıldırım, “Rusya’dan buğday alamazsak; Fransa, Romanya yahut Amerika’dan alacağız ve oralardan taşımak fazlaca daha maliyetli olacak” diyor.
Ekmek fiyatlarına tesiri ne olacak?
Türkiye’nin güçte dışa bağımlılığı ve dünyada artan hububat fiyatları düşüldüğünde, Rusya ve Ukrayna savaşının Türkiye’deki besin mamüllerinin meblağlarını artıracağı öngörülüyor.
BBC Türkçe’ye konuşan Ekmek Sanayi Patronlar Sendikası Lideri Çetin Keçeli, Mart ayı içerisinde un ve ekmek fiyatlarında artış yaşanacağını belirtiyor.
Keçeli’ye bakılırsa un ve ekmek fiyatlarını artıracak temel etken, artan ithal buğday fiyatlarından fazla güç fiyatları olacak:
“Buğdayımız şu anda nispeten kâfi gözüküyor fakat buğdayımız yetse bile, doğalgaz ve buna bağlı olarak artacak elektrik fiyatları sebebiyle ekmek meblağları otomatikman artacak.”
Yıldırım da un sanayicilerinin ve depoların elinde şu anda makul bir oranda eser olduğunu lakin yeni ithal edilecek mamüllerin daha değerliye mal edileceği düşünüldüğünde, önümüzdeki günlerde unlu mamul fiyatlarında artış yaşanacağını kıymetlendiriyor.
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İdare Şurası Lideri Baki Remzi Suiçmez ise Türkiye’de halihazırda ziraî girdi maliyetlerinin yüksekliği sebebiyle besin enflasyonun giderek arttığını ve savaşın bunu daha ‘yıkıcı’ hale getirdiğini belirtiyor.
Son birkaç günde petrol mazot fiyatlarındaki artışa dikkat çeken Suiçmez, çiftçinin artan üretim maliyetinin yalnızca hububat mamüllerine değil, tüm besin mamüllerini etkileyeceğini söylüyor.
Öteki yandan doğalgaz ve elektrik fiyatlarındaki artışın gerek seralardaki üretim maliyetini gerekse sulamada kullanılan elektriğin maliyetini artıracağını kaydediyor.
Suiçmez, “Ekmek meblağları kesinlikle artacak. Yalnızca un üstünden değil, doğalgazdaki, işçilikteki, sudaki, mayadaki artış yani ötürüsıyla üretim kademesindeki öteki kalemlerdeki artışın da tesiriyle kesinlikle artacak” diyor.
Ekmek fiyatları baskılanacak mı?
TMO geçen yıl Eylül ayından itibaren, ekmek fiyatlarını sabit tutabilmek için ‘Un Regülasyon Çalışması’ kapsamında yurt haricinden ithal edilen buğdayı yerli un sanayicisine ve fırınlara uygun fiyatta satma siyaseti yürütüyor.
Suiçmez, bu siyaset sürdükçe yurt haricindeki buğday fiyatları artsa bile yurt ortasındaki unlu mamul fiyatlarının bir müddet daha ‘baskılanabileceğini’ lakin bunun kısa vadeli bir tahlil olacağını pahalandırıyor:
“TMO ekmek fiyatlarını baskılamak için 4 bin 800’e aldığı fiyatla aldığı eseri un sanayicisine 2 bin 700 TL’den satmaya devam ediyor.”
“TMO un sanayicisine ve fırınlara bu sayısı değiştirmeden satarsa, ekmek meblağları bir süre daha artmayabilir. Lakin artan yurt dışı fiyatları karşısında bunu ne kadar sürdürebilir, onu da vakit gösterecek.”
Keçeli ise TMO’nun bu ay un sanayicilere ve fırınlara uygun tarifeli buğday temin etmediğini söylüyor:
“Şubat ayında fırınlara ve değirmenlere uygun fiyatla buğday verilmedi. Değirmenciler şu an depolarındaki buğdaydan un yapıp fırınlara gönderiyor. Şayet ofisten ucuz fiyatlı buğday verilmezse, ekmek fiyatları artacak.”
“İthalat sebebiyle Hazine daima ziyan ediyor”
Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) 30 Haziran’da başladığı ekmeklik buğday ithalatında 9’uncu ihaleyi 2 Mart’ta yapacak. TMO, 2 Mart’ta yapacağı ihale ile 435 bin ton ekmeklik buğday ithal edecek.
BBC Türkçe’ye konuşan Ziraat Mühendisi Faik Toy, geçen yıl milyonlarca ton buğdayın iki kat fazla fiyatla ithal edildiğini ve yurt ortasında de ziyanına satıldığını söylüyor:
“İthal edilen eserleri, hazineye ziyan yazılarak içeride yarı fiyatıyla satılıyordu. Artık epeyce daha yüksek fiyatlarla geleceği için, Hazine’ye fazlaca daha fazla ziyan yazılacak ve bu ülkeye bir daha artırım olarak yansıyacak.”
“Hazine’ye büyük ziyanlar yazılıyor. Yapmış olduğum hesaplamaya göre, 1 yılda yapılan ithalatta Hazine’ye yazılan ziyan 20 milyar TL’yi buluyor. halbuki milyonlarca çiftçimize verdiğimiz takviyenin tamamı 22 milyar TL.”
“Bizim ithalatta Hazine’ye yazdığımız ziyanı yalnızca çiftçimize versek, ülke hayli daha karlı bir duruma gelir. Milyonlarca çiftçiyi memnun etmektense, bir elin parmağını geçmeyecek firmalar memnun oluyor.”
“2 Mart’taki ithalatı da yüksek fiyattan alacağımız ithal buğdayı da bir daha içeride ziyanına satacağız. Yük Hazine’ye binecek, bu da bir daha enflasyon olarak karşımıza çıkacak. O an için ekmek fiyatı artmasa da diğer şeylerin fiyatı artacak.”
“Ayçiçek yağı meblağları da artacak”
Türkiye buğday üretiminde büsbütün kendine yetebilecek bir ülke olabilecekken, dışa bağımlılığı sürdürecek siyasetler yürütmekle eleştiriliyor.
Toy, “34 yıl evvel 20,5 milyon ton olan buğday üretimimiz hala 20,5 milyon ton. Zira çiftçinin ziyanı düşünülmeden daima yurt haricinden ithalat yolu seçildi” diyor.
Arpa açısından da misal bir tablonun bulunduğunu söyleyen Toy, “Toprak Mahsulleri Ofisi, tonu 4 bin 500 liradan 255 bin ton arpa ithal etti. TMO’nun yerli üretim yapan çiftçiye deklare ettiğı ton fiyatı ise 1750 lira” diyor:
“TMO hasat döneminde çiftçinin eserine fiyat deklare ettiğı vakit, maliyetleri hiç göz önünde bulundurmadan, 1750 TL üzere üretim maliyetlerinin altında bir fiyat deklare etti.”
“Bugün geldiğimiz noktada arpa fiyatları, iç piyasada borsalarda 3 bin 800 TL oldu. TMO ise 4 bin 500 TL’ye, 255 bin ton arpa ithal etti. İki gündeki dolardaki artış, o arpanın tonun maliyetini 4 bin 750 TL’ye çıkarmış oldu.”
“Ciddi bir tehlike bekliyor”
Yıldırım’a nazaran ise yalnızca buğday ve arpa değil, ayçiçeği de bu durumdan fazlaca olumsuz etkilenecek:
“Gıda kesiminin verdiği bilgiye bakılırsa, depolarda 1 aylık yağ kalmış durumda. aslına bakarsan ithal ayçiçek ham yağ fiyatı 1.400 dolardı, bu artık çabucak 1.500 doları buldu.”
“Ton başına 100 dolar artış hayli kıymetli bir sayı. Bu da içerideki fiyatlara yansıyacak. Depolarda bir aylık yağ kalması da yakın vakitte yansıyacağına işaret ediyor.”
Suiçmez de Türkiye’yi ayçiçek yağı konusunda “ciddi bir tehlikenin” beklediğini söylüyor:
“Kendi kendimize yeterliliğimizin yüzde 70’lerde olduğu ayçiçeğini de biz Rusya ve Ukrayna’dan alıyoruz. Bu eserleri ya alamayız ya da daha yüksek fiyatla diğer ülkelerden ya da bir daha Rusya ve Ukrayna’dan alabiliriz.”
yatırım tavsiyesi içermez