Müttefiklere kaygı salan toplar
MEHMET BAYER – 25.04.2022 – HİBYA – Çanakkale Kara Savaşları sırasında, müttefik kuvvetleri askerlerine büyük kuvvetlikler yaşatan ve işgalciler tarafınca ”Asiatic Annie”, ”Beachy Bill”, ”Anafarta Annie” ismi verilen toplar, zaferin kazanılmasında kilit rol oynadı.
Gelibolu Yarımadası’nda 24-25 Nisan tarihlerine başlayan çıkarma harekatı, denizin akabinde karada da çetin bir uğraşın başlamasına niye oldu.
Araştırmacı müellif Mustafa Onur Yurdal, HİBYA’ya yaptığı açıklamada, Gelibolu’nun bir yarımada ve 3 tarafının denizle çevrili olmasının, bunun yanında yarımadanın güney bölgesinin kuzeye nazaran daha düz yerlerden oluşmasının müttefik kumandanlarının planlarında baş etmen olduğunu söylemiş oldu.
Müttefiklerin güneyde, hem kara, birebir vakitte deniz topçusundan pek fazla yararlandığını, neredeyse her taarruzdan evvel birebir anda deniz ve kara topçusunu kullandığını, 2. Kirte’de müttefik planının tüm ana etmenini topçu birliklerinin oluşturduğunu aktaran Yurdal, ancak kuzeyde ise bölgenin dere ve vadilerden oluşmasının siper çizgilerinin yakın olması kararınu doğurduğunu, birliklerin birbirilerine yakın aralarda tutunabildiğini, bunun kararında da bilhassa deniz topçusundan kâfi dayanağı alamadığını vurguladı.
Yurdal, buna rağmen Türk birliklerinin kuzeyde çeşitli bataryalarını tesirli bir biçimde kullandığını, güneyde müttefikler kadar stratejik topçu kuvvetine sahip olmasa da Anadolu yakasındaki topçu birlikleriyle Kerevizdere’deki Fransız birlikleri üzerine tesirli ve caydırıcı isabetlerde bulunmayı başardığını bildirdi.
Kara muhareberelerinde kimi topların düşman birliklerine sahiden de endişe saldığını belirten Yurdal, ”Müttefik askerleri bunların kimilerine çeşitli isimler taktı. Bunlar elbet ‘Asiatic Annie’, ‘Beachy Bill’ ve ‘Anafarta Annie’den diğerleri değildi.” dedi.
Asiatic Annie (İntepe topları)
Yurdal, Asiatic Annie ismi verilen topların Seddülbahir-Ertuğrul Koyu civarına etkili, hatta vakit zaman Tekke Koyu’na da erişebilen tahrip edici atışlar yaptığını bildirdi.
Asiatic Annie’nin her ne kadar Topçamlar değil, İntepe kümesi topları diye belirtilse de bunun müttefik askerlerinin tarifiyle ele alındığında, müttefiklerin Asya kümesindeki toplara verdikleri genel bir isim olduğunun rahatlıkla söylenebileceğini lisana getiren Yurdal, ”1915 yılının Haziran ayı geldiğinde Asiatic Annie’den şikayetler ve çekinceler artmış, askerlerde bir endişe belirmeye başlamıştı. Korkulan da olmuş Fransız General Gouraud 30 Haziran 1915 tarihinde komuta mahallinden Ertuğrul Koyu’na şurası bir seyyar hastanedeki yaralıları ziyaret etmeye giderken İntepe bölgesinden atılan bir top mermisi kararı yaralanmıştır.” dedi.
Yurdal, İngiliz askerlerinden Denizci Er Joe Murray’ın farklı vakit içinderda Asiatic Annie’nin korkutuculuğunu ve ürkütücülüğünü kaleme aldığını, yaşadıklarını ve hissettiklerini günlüğüne şu biçimde yansıttığını söylemiş oldu:
”En ünlü Türk bataryaları, Asya kıyısından ateş eden ve hepsine birden ‘Asyalı Annie’ ismi verilen toplardı. W kumsalının (Teke Koyu) üstündeki bu düzlükten patlayan topun namlusunun parıltısını görürdük ve lanet şey daha sonra düşerdi…Ve fecî bir gürültü. Mermi yere düştükten daha sonra tren üzere bir gürültüsü vardı. Gürültü berbattı lakin kumsaldaki İngilizler için de kurtuluştu, 10 atışın sekizinde mermiler patlamazdı bile. Ancak bir daha de epey ürkütücüydü.”
Beachy Bill (Palamutluk Sırtı Topları Bataryası)
Mustafa Onur Yurdal, Gelibolu seferi boyunca kara muharebelerinde düşman kuvvetlerine en epey ziyan veren ve isminden kelam ettiren öbür topların Palamutluk Sırtı’ndaki toplar olduğunu söz etti.
Gelibolu seferi boyunca, Anzak Koyu’nda yalnızca Beachy Bill’in yaklaşık 1.000 askeri öldürdüğü yahut yaraladığının varsayım edildiğini belirten Yurdal, ”Palamutluk Sırtı’nda bulunan bu toplar, zati müttefiklerin 18 Mart’taki boğazı geçme teşebbüslerinden beri duruyordu. 18 Mart – 25 Nisan içinde da bu topların korunması Yarbay İrfan komutasındaki 25 Alay’a verilmişti. Bunların 150/24 mm’lik olduğu belirtilmektedir.” dedi.
Yurdal, cephede bulunan Avustralyalı savaş muhabiri Charles Bean’in buradan birinci atışın 5 Mayıs 1915’te yapıldığını ve ilgilenilmesi gereken değerli bir öge olduğuna işaret ederek, şunları kaleme aldığını kaydetti:
”Burada siperler birbirine yakın değildi ve ani, kuvvetli küçük bir akın tehlikesi yoktu. Topçu sınıfı Kabatepe ve Eceabat içinde Olive Grove’un (Palamutluk Sırtı) düşük tesirli atışları düşmanın nispeten uzak bataryalarıyla ilgilenmesi gereken en kıymetli kısımdı. 5 Mayıs’ta orada saptanamayan bir yerden birinci kere bir Türk bataryasının ateşi belirdi daha sonradan Beachy Bill olarak bilinen bir bataryanın sefer sırasında sadece kıyıda 1000’in üzerinde kayba niye olduğu söylenmekteydi. Kıyı üzerine ve ona yaklaşan kayıklara birinci gülle ateşi tam kanattan kıyı boyunca süratle yayılan şarapneli Kabatepe dağlık burnunun boynu üzerinde bir bataryadan geldi. Bu batarya yıkıldı ya da bilhassa Bacchante’nın ateşi tarafınca işlemez duruma getirildi ve sonrasındasında Kabatepe’den yalnızca birkaç top patlaması gerçekleşti. Çıkarmayı takip eden hafta boyunca düşmanın kıyıdaki gücünü yıpratmak için açılan ateş direkt iç kısımlardaki bataryalardan geldi lakin, şarapnel fazlaca az bir tesire sahip derecede patlatıldı. Bölükteki yığınlarda çoğalan bisküvi yığınları ve cephane kutuları tıbbi materyaller, saman balyaları ve çeşitli misyonları bekleyen beşerler için kâfi müdafaayı sağladı. Bu ortada kıyı güçleri sıklıkla bayağı saçmalardan yavaşça yaralar alıyormuş üzere görünen, kısmın merkezinden aşağı uzun çizgiler çizen top, katır ve atlara aldırmaksızın çalışmaya devam etti.”
Müttefik askeri Binbaşı Fred Waite’nin Palamutluk Sırtı toplarını en ölümcül toplar olarak tanımladığını aktaran Yurdal, Waite’nin anılarında toplarla ilgili şu ayrıntıların yer aldığını bildirdi:
”En öldürücü silah ya da batarya Kabatape’nin kıyı kısmına uzak bir yerde, iç tarafında bulunan Olive Grooves’tan (Palamutluk Sırtı’ndan) atış yapan Beachy Bill idi. Kıyının öbür bir tarafını tesiri altında tutan öteki uzun menzilli bir top ise ve birliklerimiz tarafınca Anafarta Annie olarak isimlendirilmiş, W Hills’te (İsmailoğlu Tepe) bulunan toplardı. Bizim bir fazlaca topumuzun ismi yoktu. Yalnızca Walker’s Ridge’de (Serçetepe) bulunan Hint Dağ Bataryasına Rumbling Rufus (Guruldayan Rufus) ismini vermiştik.”
Yurdal, müttefik askerlerinin lisanından de anlaşılacağı üzere Beachy Bill’in düşmana aman vermediğini, Türk’ün kudretinin Gelibolu’daki simgelerinden biri olduğunu, niye Beachy dediklerinin tam olarak bilinmese de büyük ihtimalle çıkarma kıyısı ve iskeleleri tesiri altına aldığından ötürü bu ismi aldığına işaret etti.
Anafarta Annie (Küçük Anafarta Topları-İsmailoğlu Zirve Bataryası)
Onur Yurdal, Anzak kuvvetlerinin ana mühimmatlarının ve çıkarma iskelelerinin bulunduğu Anzak Koyu ve kuzey plajı sağ kanattan Palamutluk Sırtı toplarının ateşi altındayken, sol kanattan da öbür bir bataryanın ateşi altında bulunduğunu, bu sebeple müttefik dokümanlarında Beachy Bill’den bahsedilirken ”Anafarta Annie” olarak isimlendirdikleri bir toptan daha kelam ettiğini, bu iki toptan dolayı muzdarip olduklarını belirttiklerini lisana getirdi.
Kimi Türk ve yabancı Gelibolu araştırmacılarının bunların Küçük Anafarta topları olduğu savında bulunsalar da 2 faktörün bunların İsmailoğlu Tepe’de (W Hills) bulunan bataryalar olabileceğini gösterdiğini anlatan Yurdal, şu ayrıntıları verdi:
”Bu faktörlerden birincisi, Küçük Anafarta toplarının bombardımana tabi tutulan mevzilere uzaklığı ve görüş açısı. 4,7 inchlik Krupp toplarından oluşan Küçük Anafarta topları Anzak Koyu’na yaklaşık (kuş uçuşu) 7 kilometre uzaklıktadır. Öte yandan İsmailoğlu Zirve’nin ise bu noktalara uzaklığı (kuş uçuşu) 5 kilometredir. ötürüsıyla İsmailoğlu Tepe’de bir batarya olması sebebiyle atışın buradan da yapılabileceği kanısını güçlendirmekte. İkinci ve bence daha değerli bir faktör ise bu toplardan bahsedilirken biroldukca günlükte yahut tarihi evrakta Anafarta Annie’nin W Hills’ten atış yaptığı açıkça yazılmıştır. Binbaşı Fred Waite de The New Zealanders at Gallipoli isimli yapıtında bunu yazanlardan biridir. Lakin birtakım askerler de bu atışların Mestan Zirve’nin kuzeyinden yapıldığını da yazmıştır.”
Yurdal, Anafarta Annie’den tek bahsedenin Binbaşı Fred Waite olmadığını, 2. Avustralya Piyade Tugayı Otaga Taburu’ndan Henry Lewis’in de tıpkı topun gazabına uğrayanlardan biri olduğunu tabir ederek, şöyleki konuştu:
”Lewis, Anafarta Annie ve Beachy Bill hakkında öbür askerlerin günlüklerinde anlattıklarına paralel olarak atışların kıyıda ağırlaştığını belirtirken şunları söylüyor, ‘Türklerin bombardımanından asla başımızı kaldıramıyorduk. Gece yarısı bile Anzak Koyu yüzmek için inançlı değildi. Anafartalar’da bulunan ve ismini Farting Annie verdiğimiz bu top daima bombardıman halindeydi. Toplar ve şarapneller kıyıya düşmeye başladığında kıyı boyunca yığılmış bisküvi ve öteki materyal yüklü kutuları kıyıdan toplamaya çalışıyorduk.”
Anafarta Annie toplarının en ölümcül vuruşlarından birine de 2. yavaşça Süvari Alayı’ndan George Green’in şahit olduğunu, Green’in anlatılarına nazaran 24 Haziran 1915’te bir küme askerin denizde banyo yaparken atılan tek bir top mermisinin şarapnelleriyle 18 askerin yaralandığını gördüğünü, bunun inanılmaz olduğunu dediğini aktaran Yurdal, bahsi geçen, ismine şiirler dahi yazılan ”namlı” topların neredeyse hiç bilinmediğini, isimlerinin epey az ya da hiç anılmadığını, burada amaçlananın yalnızca toplar değil, topçular olduğunu kaydetti.
Hibya Haber Ajansı
MEHMET BAYER – 25.04.2022 – HİBYA – Çanakkale Kara Savaşları sırasında, müttefik kuvvetleri askerlerine büyük kuvvetlikler yaşatan ve işgalciler tarafınca ”Asiatic Annie”, ”Beachy Bill”, ”Anafarta Annie” ismi verilen toplar, zaferin kazanılmasında kilit rol oynadı.
Gelibolu Yarımadası’nda 24-25 Nisan tarihlerine başlayan çıkarma harekatı, denizin akabinde karada da çetin bir uğraşın başlamasına niye oldu.
Araştırmacı müellif Mustafa Onur Yurdal, HİBYA’ya yaptığı açıklamada, Gelibolu’nun bir yarımada ve 3 tarafının denizle çevrili olmasının, bunun yanında yarımadanın güney bölgesinin kuzeye nazaran daha düz yerlerden oluşmasının müttefik kumandanlarının planlarında baş etmen olduğunu söylemiş oldu.
Müttefiklerin güneyde, hem kara, birebir vakitte deniz topçusundan pek fazla yararlandığını, neredeyse her taarruzdan evvel birebir anda deniz ve kara topçusunu kullandığını, 2. Kirte’de müttefik planının tüm ana etmenini topçu birliklerinin oluşturduğunu aktaran Yurdal, ancak kuzeyde ise bölgenin dere ve vadilerden oluşmasının siper çizgilerinin yakın olması kararınu doğurduğunu, birliklerin birbirilerine yakın aralarda tutunabildiğini, bunun kararında da bilhassa deniz topçusundan kâfi dayanağı alamadığını vurguladı.
Yurdal, buna rağmen Türk birliklerinin kuzeyde çeşitli bataryalarını tesirli bir biçimde kullandığını, güneyde müttefikler kadar stratejik topçu kuvvetine sahip olmasa da Anadolu yakasındaki topçu birlikleriyle Kerevizdere’deki Fransız birlikleri üzerine tesirli ve caydırıcı isabetlerde bulunmayı başardığını bildirdi.
Kara muhareberelerinde kimi topların düşman birliklerine sahiden de endişe saldığını belirten Yurdal, ”Müttefik askerleri bunların kimilerine çeşitli isimler taktı. Bunlar elbet ‘Asiatic Annie’, ‘Beachy Bill’ ve ‘Anafarta Annie’den diğerleri değildi.” dedi.
Asiatic Annie (İntepe topları)
Yurdal, Asiatic Annie ismi verilen topların Seddülbahir-Ertuğrul Koyu civarına etkili, hatta vakit zaman Tekke Koyu’na da erişebilen tahrip edici atışlar yaptığını bildirdi.
Asiatic Annie’nin her ne kadar Topçamlar değil, İntepe kümesi topları diye belirtilse de bunun müttefik askerlerinin tarifiyle ele alındığında, müttefiklerin Asya kümesindeki toplara verdikleri genel bir isim olduğunun rahatlıkla söylenebileceğini lisana getiren Yurdal, ”1915 yılının Haziran ayı geldiğinde Asiatic Annie’den şikayetler ve çekinceler artmış, askerlerde bir endişe belirmeye başlamıştı. Korkulan da olmuş Fransız General Gouraud 30 Haziran 1915 tarihinde komuta mahallinden Ertuğrul Koyu’na şurası bir seyyar hastanedeki yaralıları ziyaret etmeye giderken İntepe bölgesinden atılan bir top mermisi kararı yaralanmıştır.” dedi.
Yurdal, İngiliz askerlerinden Denizci Er Joe Murray’ın farklı vakit içinderda Asiatic Annie’nin korkutuculuğunu ve ürkütücülüğünü kaleme aldığını, yaşadıklarını ve hissettiklerini günlüğüne şu biçimde yansıttığını söylemiş oldu:
”En ünlü Türk bataryaları, Asya kıyısından ateş eden ve hepsine birden ‘Asyalı Annie’ ismi verilen toplardı. W kumsalının (Teke Koyu) üstündeki bu düzlükten patlayan topun namlusunun parıltısını görürdük ve lanet şey daha sonra düşerdi…Ve fecî bir gürültü. Mermi yere düştükten daha sonra tren üzere bir gürültüsü vardı. Gürültü berbattı lakin kumsaldaki İngilizler için de kurtuluştu, 10 atışın sekizinde mermiler patlamazdı bile. Ancak bir daha de epey ürkütücüydü.”
Beachy Bill (Palamutluk Sırtı Topları Bataryası)
Mustafa Onur Yurdal, Gelibolu seferi boyunca kara muharebelerinde düşman kuvvetlerine en epey ziyan veren ve isminden kelam ettiren öbür topların Palamutluk Sırtı’ndaki toplar olduğunu söz etti.
Gelibolu seferi boyunca, Anzak Koyu’nda yalnızca Beachy Bill’in yaklaşık 1.000 askeri öldürdüğü yahut yaraladığının varsayım edildiğini belirten Yurdal, ”Palamutluk Sırtı’nda bulunan bu toplar, zati müttefiklerin 18 Mart’taki boğazı geçme teşebbüslerinden beri duruyordu. 18 Mart – 25 Nisan içinde da bu topların korunması Yarbay İrfan komutasındaki 25 Alay’a verilmişti. Bunların 150/24 mm’lik olduğu belirtilmektedir.” dedi.
Yurdal, cephede bulunan Avustralyalı savaş muhabiri Charles Bean’in buradan birinci atışın 5 Mayıs 1915’te yapıldığını ve ilgilenilmesi gereken değerli bir öge olduğuna işaret ederek, şunları kaleme aldığını kaydetti:
”Burada siperler birbirine yakın değildi ve ani, kuvvetli küçük bir akın tehlikesi yoktu. Topçu sınıfı Kabatepe ve Eceabat içinde Olive Grove’un (Palamutluk Sırtı) düşük tesirli atışları düşmanın nispeten uzak bataryalarıyla ilgilenmesi gereken en kıymetli kısımdı. 5 Mayıs’ta orada saptanamayan bir yerden birinci kere bir Türk bataryasının ateşi belirdi daha sonradan Beachy Bill olarak bilinen bir bataryanın sefer sırasında sadece kıyıda 1000’in üzerinde kayba niye olduğu söylenmekteydi. Kıyı üzerine ve ona yaklaşan kayıklara birinci gülle ateşi tam kanattan kıyı boyunca süratle yayılan şarapneli Kabatepe dağlık burnunun boynu üzerinde bir bataryadan geldi. Bu batarya yıkıldı ya da bilhassa Bacchante’nın ateşi tarafınca işlemez duruma getirildi ve sonrasındasında Kabatepe’den yalnızca birkaç top patlaması gerçekleşti. Çıkarmayı takip eden hafta boyunca düşmanın kıyıdaki gücünü yıpratmak için açılan ateş direkt iç kısımlardaki bataryalardan geldi lakin, şarapnel fazlaca az bir tesire sahip derecede patlatıldı. Bölükteki yığınlarda çoğalan bisküvi yığınları ve cephane kutuları tıbbi materyaller, saman balyaları ve çeşitli misyonları bekleyen beşerler için kâfi müdafaayı sağladı. Bu ortada kıyı güçleri sıklıkla bayağı saçmalardan yavaşça yaralar alıyormuş üzere görünen, kısmın merkezinden aşağı uzun çizgiler çizen top, katır ve atlara aldırmaksızın çalışmaya devam etti.”
Müttefik askeri Binbaşı Fred Waite’nin Palamutluk Sırtı toplarını en ölümcül toplar olarak tanımladığını aktaran Yurdal, Waite’nin anılarında toplarla ilgili şu ayrıntıların yer aldığını bildirdi:
”En öldürücü silah ya da batarya Kabatape’nin kıyı kısmına uzak bir yerde, iç tarafında bulunan Olive Grooves’tan (Palamutluk Sırtı’ndan) atış yapan Beachy Bill idi. Kıyının öbür bir tarafını tesiri altında tutan öteki uzun menzilli bir top ise ve birliklerimiz tarafınca Anafarta Annie olarak isimlendirilmiş, W Hills’te (İsmailoğlu Tepe) bulunan toplardı. Bizim bir fazlaca topumuzun ismi yoktu. Yalnızca Walker’s Ridge’de (Serçetepe) bulunan Hint Dağ Bataryasına Rumbling Rufus (Guruldayan Rufus) ismini vermiştik.”
Yurdal, müttefik askerlerinin lisanından de anlaşılacağı üzere Beachy Bill’in düşmana aman vermediğini, Türk’ün kudretinin Gelibolu’daki simgelerinden biri olduğunu, niye Beachy dediklerinin tam olarak bilinmese de büyük ihtimalle çıkarma kıyısı ve iskeleleri tesiri altına aldığından ötürü bu ismi aldığına işaret etti.
Anafarta Annie (Küçük Anafarta Topları-İsmailoğlu Zirve Bataryası)
Onur Yurdal, Anzak kuvvetlerinin ana mühimmatlarının ve çıkarma iskelelerinin bulunduğu Anzak Koyu ve kuzey plajı sağ kanattan Palamutluk Sırtı toplarının ateşi altındayken, sol kanattan da öbür bir bataryanın ateşi altında bulunduğunu, bu sebeple müttefik dokümanlarında Beachy Bill’den bahsedilirken ”Anafarta Annie” olarak isimlendirdikleri bir toptan daha kelam ettiğini, bu iki toptan dolayı muzdarip olduklarını belirttiklerini lisana getirdi.
Kimi Türk ve yabancı Gelibolu araştırmacılarının bunların Küçük Anafarta topları olduğu savında bulunsalar da 2 faktörün bunların İsmailoğlu Tepe’de (W Hills) bulunan bataryalar olabileceğini gösterdiğini anlatan Yurdal, şu ayrıntıları verdi:
”Bu faktörlerden birincisi, Küçük Anafarta toplarının bombardımana tabi tutulan mevzilere uzaklığı ve görüş açısı. 4,7 inchlik Krupp toplarından oluşan Küçük Anafarta topları Anzak Koyu’na yaklaşık (kuş uçuşu) 7 kilometre uzaklıktadır. Öte yandan İsmailoğlu Zirve’nin ise bu noktalara uzaklığı (kuş uçuşu) 5 kilometredir. ötürüsıyla İsmailoğlu Tepe’de bir batarya olması sebebiyle atışın buradan da yapılabileceği kanısını güçlendirmekte. İkinci ve bence daha değerli bir faktör ise bu toplardan bahsedilirken biroldukca günlükte yahut tarihi evrakta Anafarta Annie’nin W Hills’ten atış yaptığı açıkça yazılmıştır. Binbaşı Fred Waite de The New Zealanders at Gallipoli isimli yapıtında bunu yazanlardan biridir. Lakin birtakım askerler de bu atışların Mestan Zirve’nin kuzeyinden yapıldığını da yazmıştır.”
Yurdal, Anafarta Annie’den tek bahsedenin Binbaşı Fred Waite olmadığını, 2. Avustralya Piyade Tugayı Otaga Taburu’ndan Henry Lewis’in de tıpkı topun gazabına uğrayanlardan biri olduğunu tabir ederek, şöyleki konuştu:
”Lewis, Anafarta Annie ve Beachy Bill hakkında öbür askerlerin günlüklerinde anlattıklarına paralel olarak atışların kıyıda ağırlaştığını belirtirken şunları söylüyor, ‘Türklerin bombardımanından asla başımızı kaldıramıyorduk. Gece yarısı bile Anzak Koyu yüzmek için inançlı değildi. Anafartalar’da bulunan ve ismini Farting Annie verdiğimiz bu top daima bombardıman halindeydi. Toplar ve şarapneller kıyıya düşmeye başladığında kıyı boyunca yığılmış bisküvi ve öteki materyal yüklü kutuları kıyıdan toplamaya çalışıyorduk.”
Anafarta Annie toplarının en ölümcül vuruşlarından birine de 2. yavaşça Süvari Alayı’ndan George Green’in şahit olduğunu, Green’in anlatılarına nazaran 24 Haziran 1915’te bir küme askerin denizde banyo yaparken atılan tek bir top mermisinin şarapnelleriyle 18 askerin yaralandığını gördüğünü, bunun inanılmaz olduğunu dediğini aktaran Yurdal, bahsi geçen, ismine şiirler dahi yazılan ”namlı” topların neredeyse hiç bilinmediğini, isimlerinin epey az ya da hiç anılmadığını, burada amaçlananın yalnızca toplar değil, topçular olduğunu kaydetti.
Hibya Haber Ajansı