UNI Global Sendika Ticaret Personelleri Departmanı Koordinatörü Onur Bakır, pandemiyle çalışma hayatında şiddet ve tacizin yeni bir tepe gördüğünü deklare etti.
Türkiye’nin, pandemi sürecinde sendikal hak ihlallerinin tavan yaptığı ülkeler içinde yer aldığına dikkat çeken Bakır, “Biroldukca ülkede uzaktan çalışma mazeretiyle çalışanların fiyatları düşürülmek, yol ve yemek fiyatı üzere hakları gasp edilmek isteniyor. Sömürü katmerleniyor” dedi. Onur Bakır ile pandemide emekçilerin yaşadığı meseleler ve sendikal hakları konuştuk.
İSTİHDAM KAYBI 144 MİLYON
– Pandemi sürecinde en büyük darbeyi çalışanlar aldı. Pandemi personel ve sendikal hakları nasıl etkiledi? Nasıl bir tahribat yarattı?
En can yakan dört sıkıntıya değinmek isterim. Birincisi, dünyanın dört bir yanında, çalışma ve işyeri kaynaklı Covid-19’a yakalanan ve hayatını yitiren emekçiler. Dünya Sıhhat Örgütü bilgilerine göre pandeminin birinci 1.5 yılında Covid-19 niçiniyle hayatını yitiren sıhhat ve bakım bölümü çalışanı sayısı 115 bin. Telafisi olmayan en büyük kayıp personel vefatları. İkinci olarak pandemi niçiniyle personeller fazlaca önemli bir gelir kaybı yaşadı. Bilhassa sendikalaşmanın ve toplu pazarlığın zayıf, toplumsal güvenliğin yetersiz olduğu Türkiye üzere ülkelerde bu sorun, fazlaca can yakıcı halde yaşandı. Prof. Dr. Mesut Gülmez’in kitabının isminden alıntılayarak söyleyecek olursam- “Uluslararası Toplumsal Güvenliğin Kozmik Sefaleti”ni gözler önüne serdi. Pandemi bir kere daha gösterdi ki hem emekçi sıhhatinde hem toplumsal güvenlikte epey büyük meseleler, boşluklar ve global eşitsizlikler var. Üçüncüsü işsizlik. Memleketler arası Çalışma Örgütü’nün şimdiki raporuna göre yalnızca 2020’de, 2019’a nazaran toplam global istihdam 114 milyon kişi azaldı. Olağan şartlarda 2020 yılında 30 milyonluk yeni istihdam artışı olması bekleniyordu. Toplamda 144 milyonluk bir istihdam kaybından kelam edebiliriz. Son olarak, emekçi haklarına ve sendikal haklara yönelik yeni bir hücum dalgasını görüyoruz. Pandemiyi fırsat bilen işverenler dünyanın dört bir yanında sendikal örgütlenmeye saldırırken, biroldukca hükümet de emekçi hakları ve sendikal haklara yönelik yeni kısıtlamaları yaşama geçirmeye çalışıyor. Uzaktan çalışma, meskenden çalışma ve gibisi yeni istihdam biçimlerinin yaygınlaştırılması, bu hücumun en değerli araçlarından biri.
YOL VE YEMEK FİYATINA GASP
– Tüm dünyada çalışanlar uzaktan çalışmaya döndü. Çalışan haklarına ne tıp tırpan kelam konusu?
Uzaktan çalışmanın yol açtığı problemlerden biri, maliyetlerin personellerin sırtına yüklenmek istenmesi. Uzaktan çalışma mazeretiyle emekçilerin fiyatları düşürülmek, yol ve yemek fiyatı üzere hakları gasp edilmek isteniyor. Uzaktan çalışma, çalışanların bir manada tecrit edilmesine de yol açıyor. Personellerin konuttaki çalışma alanlarında kameralar aracılığıyla daima müşahede altında tutulması, mahremiyet ve kişilik haklarının ihlali bir başka sorun. Uzaktan çalışmayla mesai saati ve çalışma müddeti de belirsizleşiyor; daima “çevrimiçi” olan emekçiler için iş-yaşam istikrarını kurmak neredeyse imkânsız hale geliyor ve sömürü katmerleniyor. Uzaktan çalışma, örgütlenme ve kolektif hareketi de sekteye uğratıyor. UNI Global Sendika’nın uzaktan çalışmaya ait temel sendikal prensiplerde vurgulandığı üzere uzaktan çalışmanın sınırlanması, düzenlenmesi ve en değerlisi de toplu pazarlığın konusu olması fazlaca acil bir muhtaçlık.
DİŞE DİŞ GAYRET
– Koronavirüs günlerinde üyelerinizden ne tıp şikâyetler geliyor?
Ticaret kesiminde bir “bir daha yapılandırma” pandemisi yaşadığımızı söyleyebilirim. Şirket birleşmeleri, periyotlar, satın almalar, küçülmeler, yeni teknolojilerin yaşama geçirilmesi ve e-ticaretin süratle büyümesi üzerinden yaşanan “bir daha yapılandırma” fırtınası, pandemi ile birlikte yeni bir ivme kazandı. Bu süreçler emekçilere fiyat, hak ve istihdam kaybı olarak yansıyabiliyor. Örneğin dünyanın en büyük perakende şirketi Walmart, Güney Afrika’da bir daha yapılandırma ismi altında çalışanların işlerini, fiyat ve haklarını tırpanlamak istiyor, buna karşı hareket ve grev yapan personelleri sindirmeye çalışıyor, SACCAWU Sendikası’nı devasa tazminat davaları ile yıldırmaya çalışıyor. Biz de buna karşı global bir dayanışma kampanyası yürütüyoruz. Amazon, global ölçekte yalnızca sendikal haklara değil demokrasiye de yönelik bir tehdit olarak büyümeye devam ediyor; bu yüzden global bir sendikal ittifak ve gayret ile cevap vermeye çalışıyoruz. Onlarca misal örnek mevcut.
Bir başka sorun ise Alman-ya’dan Fransa’ya, Belçika’dan Hollanda’ya kadar bir dizi ülkede süpermarket emekçilerini kapsayan sektörel toplu iş mukavelelerinde yaşanan tıkanmalar. En katı kapanma uygulamalarında bile beşerler temel gereksinimlerine ulaşabilsin diye misyonunun başında olan süpermarket emekçileri, hayli değil geçen yıl “kahraman” olarak isimlendiriliyordu. İşverenler, bu fedakârlığı oldukçatan unutmuş görünüyor, personel fiyatlarını baskılamak için dayanılmaz bir direnç gösteriyor. Bunun karşısında da ticaret çalışanları sendikaları, dişe diş bir gayret veriyor.
EMEKTEN YANA SİYASET KAİDE
– bu vakitte hükümetlerin çalışanlara ne cins dayanaklar vermesi gerekiyordu?
Türkiye’de sayısı 3.5 milyon civarında olan sigortasız personeller, çalışmadıkları devirde ne nakdi fiyat dayanağı ne de kısa çalışma ödeneği alabildi. Nakdi fiyat takviyesi kapsamında olan emekçiler, minimum fiyatın hayli altında bir dayanak ile sefalete terk edildi. Giderek büyüyen işsizlik sıkıntısına karşı faal siyasetler yok. halbuki yapılması gereken istihdamın, personellerin hak ve fiyatlarının korunması için faal, kapsayıcı ve en değerlisi de sendikaların iştirakiyle hazırlanmış emekten yana toplumsal siyasetlerin uygulanması.
– Pandemi periyodunda Türkiye’yi öteki faaliyet gösterdiğiniz ülkelerden ayrıştıran özellikler neler oldu?
Türkiye, pandemi sürecinde sendikal hak ihlallerin tavan yaptığı ülkeler içinde yer alıyor. Türkiye, toplu pazarlığın işyeri-şirket seviyesi ile sonlu olduğu, sektörel toplu pazarlığın olmadığı ülkelerden biri ve bu durum çalışanların hak ve çıkarlarının korunması ve geliştirilmesinin önünde fazlaca büyük bir pürüz teşkil ediyor. Son derece makûs bir sendikal mevzuat, yaygın ve pervasız sendikal hak ihlalleri ile toplu pazarlığın kapsamının hayli dar olması; Türkiye’nin misal durumdaki ülkelerle bir arada birebir -en yavaşça tabirle- güç kümede yer almasına yol açıyor. Lakin işten çıkarma yasağı devrinde, sendikalaşan çalışanların Kod-29 üzerinden adeta kıyıma tabi tutulabilmesi ve Yemeksepeti meselade olduğu üzere kâğıt üstündeki bir işkolu değişikliğe ile sendikal örgütlenmenin bertaraf edilebilmesi, Türkiye’yi bu küme ortasında özel bir yere koyuyor.
– Olağanlaşma devrinde emekçileri nasıl bir gelecek bekliyor?
Garantisiz istihdam, düşük fiyat ve işsizlik zincirini parçalamak zorundayız.
Pandemi çabucak hemen bitmedi ve pandeminin tesirleri daha senelerca sürecek.
17 KASIM’DA ŞİDDETE KARŞI GLOBAL AKSİYON
– Pandemide bayanların yükü daha da arttı. Bayan çalışanları nasıl bir gelecek bekliyor?
bu biçimdesi kriz periyotlarında, çalışma hayatındaki dezavantajlı kümelerin, bunların başında da bayanların en ağır faturayı ösöylemiş olduğini biliyoruz. Ekmek ve Gül sitesinde bayan çalışanların sorularını yanıtladığımız köşeden somut bir örnek vermek isterim. Analık ödeneği ve emzirme ödeneği için aranan son bir yılda 90 gün ve 120 gün prim şartları niçiniyle son iki yılda doğum yapan on binlerce bayan, hem analık ödeneği hem emzirme ödeneği hakkından mahrum kaldı. En epeyce gereksinim duydukları periyotta, bayan personeller gelirden yoksun kaldı. Sorunu çözecek üç unsurluk kanun teklifi, Meclis kurullarının tozlu raflarında bekletilmeye devam ediyor. Pandemi ile bir arada çalışma hayatında şiddet ve taciz yeni bir tepe gördü. Birleşik Krallık’taki üyemiz USDAW Sendikası’nın araştırması pandemi niçiniyle market çalışanlarına yönelik şiddetin iki katına çıktığı gösteriyor. Şiddet ve taciz de en çok bayan personelleri vuruyor. Tam da bu yüzden 17 Kasım’da ticaret çalışanlarına yönelik şiddete karşı birinci global hareket gününü düzenleyeceğiz.
yatırım tavsiyesi içermez
Türkiye’nin, pandemi sürecinde sendikal hak ihlallerinin tavan yaptığı ülkeler içinde yer aldığına dikkat çeken Bakır, “Biroldukca ülkede uzaktan çalışma mazeretiyle çalışanların fiyatları düşürülmek, yol ve yemek fiyatı üzere hakları gasp edilmek isteniyor. Sömürü katmerleniyor” dedi. Onur Bakır ile pandemide emekçilerin yaşadığı meseleler ve sendikal hakları konuştuk.
İSTİHDAM KAYBI 144 MİLYON
– Pandemi sürecinde en büyük darbeyi çalışanlar aldı. Pandemi personel ve sendikal hakları nasıl etkiledi? Nasıl bir tahribat yarattı?
En can yakan dört sıkıntıya değinmek isterim. Birincisi, dünyanın dört bir yanında, çalışma ve işyeri kaynaklı Covid-19’a yakalanan ve hayatını yitiren emekçiler. Dünya Sıhhat Örgütü bilgilerine göre pandeminin birinci 1.5 yılında Covid-19 niçiniyle hayatını yitiren sıhhat ve bakım bölümü çalışanı sayısı 115 bin. Telafisi olmayan en büyük kayıp personel vefatları. İkinci olarak pandemi niçiniyle personeller fazlaca önemli bir gelir kaybı yaşadı. Bilhassa sendikalaşmanın ve toplu pazarlığın zayıf, toplumsal güvenliğin yetersiz olduğu Türkiye üzere ülkelerde bu sorun, fazlaca can yakıcı halde yaşandı. Prof. Dr. Mesut Gülmez’in kitabının isminden alıntılayarak söyleyecek olursam- “Uluslararası Toplumsal Güvenliğin Kozmik Sefaleti”ni gözler önüne serdi. Pandemi bir kere daha gösterdi ki hem emekçi sıhhatinde hem toplumsal güvenlikte epey büyük meseleler, boşluklar ve global eşitsizlikler var. Üçüncüsü işsizlik. Memleketler arası Çalışma Örgütü’nün şimdiki raporuna göre yalnızca 2020’de, 2019’a nazaran toplam global istihdam 114 milyon kişi azaldı. Olağan şartlarda 2020 yılında 30 milyonluk yeni istihdam artışı olması bekleniyordu. Toplamda 144 milyonluk bir istihdam kaybından kelam edebiliriz. Son olarak, emekçi haklarına ve sendikal haklara yönelik yeni bir hücum dalgasını görüyoruz. Pandemiyi fırsat bilen işverenler dünyanın dört bir yanında sendikal örgütlenmeye saldırırken, biroldukca hükümet de emekçi hakları ve sendikal haklara yönelik yeni kısıtlamaları yaşama geçirmeye çalışıyor. Uzaktan çalışma, meskenden çalışma ve gibisi yeni istihdam biçimlerinin yaygınlaştırılması, bu hücumun en değerli araçlarından biri.
YOL VE YEMEK FİYATINA GASP
– Tüm dünyada çalışanlar uzaktan çalışmaya döndü. Çalışan haklarına ne tıp tırpan kelam konusu?
Uzaktan çalışmanın yol açtığı problemlerden biri, maliyetlerin personellerin sırtına yüklenmek istenmesi. Uzaktan çalışma mazeretiyle emekçilerin fiyatları düşürülmek, yol ve yemek fiyatı üzere hakları gasp edilmek isteniyor. Uzaktan çalışma, çalışanların bir manada tecrit edilmesine de yol açıyor. Personellerin konuttaki çalışma alanlarında kameralar aracılığıyla daima müşahede altında tutulması, mahremiyet ve kişilik haklarının ihlali bir başka sorun. Uzaktan çalışmayla mesai saati ve çalışma müddeti de belirsizleşiyor; daima “çevrimiçi” olan emekçiler için iş-yaşam istikrarını kurmak neredeyse imkânsız hale geliyor ve sömürü katmerleniyor. Uzaktan çalışma, örgütlenme ve kolektif hareketi de sekteye uğratıyor. UNI Global Sendika’nın uzaktan çalışmaya ait temel sendikal prensiplerde vurgulandığı üzere uzaktan çalışmanın sınırlanması, düzenlenmesi ve en değerlisi de toplu pazarlığın konusu olması fazlaca acil bir muhtaçlık.
DİŞE DİŞ GAYRET
– Koronavirüs günlerinde üyelerinizden ne tıp şikâyetler geliyor?
Ticaret kesiminde bir “bir daha yapılandırma” pandemisi yaşadığımızı söyleyebilirim. Şirket birleşmeleri, periyotlar, satın almalar, küçülmeler, yeni teknolojilerin yaşama geçirilmesi ve e-ticaretin süratle büyümesi üzerinden yaşanan “bir daha yapılandırma” fırtınası, pandemi ile birlikte yeni bir ivme kazandı. Bu süreçler emekçilere fiyat, hak ve istihdam kaybı olarak yansıyabiliyor. Örneğin dünyanın en büyük perakende şirketi Walmart, Güney Afrika’da bir daha yapılandırma ismi altında çalışanların işlerini, fiyat ve haklarını tırpanlamak istiyor, buna karşı hareket ve grev yapan personelleri sindirmeye çalışıyor, SACCAWU Sendikası’nı devasa tazminat davaları ile yıldırmaya çalışıyor. Biz de buna karşı global bir dayanışma kampanyası yürütüyoruz. Amazon, global ölçekte yalnızca sendikal haklara değil demokrasiye de yönelik bir tehdit olarak büyümeye devam ediyor; bu yüzden global bir sendikal ittifak ve gayret ile cevap vermeye çalışıyoruz. Onlarca misal örnek mevcut.
Bir başka sorun ise Alman-ya’dan Fransa’ya, Belçika’dan Hollanda’ya kadar bir dizi ülkede süpermarket emekçilerini kapsayan sektörel toplu iş mukavelelerinde yaşanan tıkanmalar. En katı kapanma uygulamalarında bile beşerler temel gereksinimlerine ulaşabilsin diye misyonunun başında olan süpermarket emekçileri, hayli değil geçen yıl “kahraman” olarak isimlendiriliyordu. İşverenler, bu fedakârlığı oldukçatan unutmuş görünüyor, personel fiyatlarını baskılamak için dayanılmaz bir direnç gösteriyor. Bunun karşısında da ticaret çalışanları sendikaları, dişe diş bir gayret veriyor.
EMEKTEN YANA SİYASET KAİDE
– bu vakitte hükümetlerin çalışanlara ne cins dayanaklar vermesi gerekiyordu?
Türkiye’de sayısı 3.5 milyon civarında olan sigortasız personeller, çalışmadıkları devirde ne nakdi fiyat dayanağı ne de kısa çalışma ödeneği alabildi. Nakdi fiyat takviyesi kapsamında olan emekçiler, minimum fiyatın hayli altında bir dayanak ile sefalete terk edildi. Giderek büyüyen işsizlik sıkıntısına karşı faal siyasetler yok. halbuki yapılması gereken istihdamın, personellerin hak ve fiyatlarının korunması için faal, kapsayıcı ve en değerlisi de sendikaların iştirakiyle hazırlanmış emekten yana toplumsal siyasetlerin uygulanması.
– Pandemi periyodunda Türkiye’yi öteki faaliyet gösterdiğiniz ülkelerden ayrıştıran özellikler neler oldu?
Türkiye, pandemi sürecinde sendikal hak ihlallerin tavan yaptığı ülkeler içinde yer alıyor. Türkiye, toplu pazarlığın işyeri-şirket seviyesi ile sonlu olduğu, sektörel toplu pazarlığın olmadığı ülkelerden biri ve bu durum çalışanların hak ve çıkarlarının korunması ve geliştirilmesinin önünde fazlaca büyük bir pürüz teşkil ediyor. Son derece makûs bir sendikal mevzuat, yaygın ve pervasız sendikal hak ihlalleri ile toplu pazarlığın kapsamının hayli dar olması; Türkiye’nin misal durumdaki ülkelerle bir arada birebir -en yavaşça tabirle- güç kümede yer almasına yol açıyor. Lakin işten çıkarma yasağı devrinde, sendikalaşan çalışanların Kod-29 üzerinden adeta kıyıma tabi tutulabilmesi ve Yemeksepeti meselade olduğu üzere kâğıt üstündeki bir işkolu değişikliğe ile sendikal örgütlenmenin bertaraf edilebilmesi, Türkiye’yi bu küme ortasında özel bir yere koyuyor.
– Olağanlaşma devrinde emekçileri nasıl bir gelecek bekliyor?
Garantisiz istihdam, düşük fiyat ve işsizlik zincirini parçalamak zorundayız.
Pandemi çabucak hemen bitmedi ve pandeminin tesirleri daha senelerca sürecek.
17 KASIM’DA ŞİDDETE KARŞI GLOBAL AKSİYON
– Pandemide bayanların yükü daha da arttı. Bayan çalışanları nasıl bir gelecek bekliyor?
bu biçimdesi kriz periyotlarında, çalışma hayatındaki dezavantajlı kümelerin, bunların başında da bayanların en ağır faturayı ösöylemiş olduğini biliyoruz. Ekmek ve Gül sitesinde bayan çalışanların sorularını yanıtladığımız köşeden somut bir örnek vermek isterim. Analık ödeneği ve emzirme ödeneği için aranan son bir yılda 90 gün ve 120 gün prim şartları niçiniyle son iki yılda doğum yapan on binlerce bayan, hem analık ödeneği hem emzirme ödeneği hakkından mahrum kaldı. En epeyce gereksinim duydukları periyotta, bayan personeller gelirden yoksun kaldı. Sorunu çözecek üç unsurluk kanun teklifi, Meclis kurullarının tozlu raflarında bekletilmeye devam ediyor. Pandemi ile bir arada çalışma hayatında şiddet ve taciz yeni bir tepe gördü. Birleşik Krallık’taki üyemiz USDAW Sendikası’nın araştırması pandemi niçiniyle market çalışanlarına yönelik şiddetin iki katına çıktığı gösteriyor. Şiddet ve taciz de en çok bayan personelleri vuruyor. Tam da bu yüzden 17 Kasım’da ticaret çalışanlarına yönelik şiddete karşı birinci global hareket gününü düzenleyeceğiz.
yatırım tavsiyesi içermez