Getty Images
Koronavirüs salgınıyla birlikte Nisan 2020’de başlayan işten çıkarma yasağı, kısa çalışma ödeneği ve nakdi fiyat dayanağı uygulamaları 1 Temmuz prestijiyle bitmiş oldu.
Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel Lideri İstek Çerkezoğlu, BBC Türkçe‘ye yaptığı açıklamada, toplu işten çıkarmaların artması istikametinde hükümeti uyardı ve “İşten çıkarma yasağı istisnaları kaldırılarak devam etmeli” davetinde bulundu.
Hususa ait BBC Türkçe‘ye değerlendirmelerde bulunan Kocaeli Üniversitesi Çalışma İktisadı ve Sanayi Bağlantıları kısmından Doç. Dr. Aziz Çelik ise önemli bir işsizlik dalgasının Türkiye’yi beklediğini söylemiş oldu.
Çelik’e göre pandemide patronu tarafınca fiyatsız müsaadeye çıkarılmış ve kısa çalışma ödeneğinden faydalanmış bir fazlaca emekçi de işsizlik ödeneği alamama durumuyla karşı karşıya.
Öte yandan toplumsal medyada da birtakım kullanıcılar işten çıkarıldıklarına dair paylaşımlar yaptı.
Türk Hava Yolları (THY) da 24 kişinin işten çıkarıldığını duyurdu.
BBC Türkçe, toplumsal medyada işten çıkarıldığı istikametinde paylaşım yapan birtakım personellerle de görüştü.
‘EVLİLİK İÇİN YAPTIĞIM BİRİKİMLE GEÇİNECEĞİM’
Karabük’te yaşayan lakin ismini vermek istemeyen bir TBM operatörü (halk lisanında Köstebek olarak bilinen büyük tünel açma makinesi operatörü) 50 kişilik takımda yaklaşık 40 mesai arkadaşıyla birlikte Kalyon İnşaat tarafınca işlerine son verildiğini söylemiş oldu.
2014’ten bu yana bu işi yaptığını, Yaklaşık 1 yıldır da Kalyon İnşaat için çalıştığını belirten personel, kaidelerini yerine getiremeyeceği için işsizlik ödeneğine de başvuramayacağını söz etti.
1 Temmuz öncesinde fiyatsız müsaadeye çıkarıldığını belirten emekçi, “5 ay 1000’er lira devletten yardım aldık. Lakin daima birikimden harcadık. Bu ne kadar devam eder bilmiyorum” dedi.
‘UYGULAMALAR PATRONUN LEHİNE OLDU‘
İşine son verilen bir başka personel de Ankara’da yaşayan 10 yıllık mimar Yavuz Ömer Akmil.
Ocak ayından bu yana çalıştığı firmanın 22 Haziran’da işine son verdiğini söyleyen Akmil, “Ancak resmi olarak işten çıkaramadıkları için evvel fiyatsız müsaadeye çıkardılar. 1 Temmuz’da personel çıkarma yasağının son bulmasıyla da işime son verdiler” diye konuştu.
DİSK Lideri Dilek Çerkezoğlu, salgının başından beri talep ettikleri işten çıkarmanın geç de olsa yürürlüğe sokulduğunu fakat fiyatsız müsaade serbestisiyle de uygulamanın patron lehine döndüğünü söylemiş oldu.
‘SEKTÖRDE ELİMİZ KOLUMUZ BAĞLI’
İşlerine son verilen ve BBC Türkçe’ye konuşan her iki emekçi de, yeni iş bulmak konusunda korkulu.
Akmil, “Sektörümde iş bulamazsam zahmet yaşarım. Öteki nasıl işler bulabilirim onu da kestiremiyorum. En berbat ihtimalle taban fiyattan hallice bir maaşla mimar olarak çalışma bahtı bulabilirim. Patronların bize layık gördüğü imkanlar bunlar” diye konuştu.
Karabük’te yaşayan personel ise evlilik için yaptığı birikim ile geçineceğini söylemiş oldu ve “Şu an iş bulmak biraz sıkıntı, çalıştığımız kesim üzerinde sıradan bir uğraş veriyoruz ancak burdan yediğimiz darbe ile bize iş imkanı sağlamıyorlar. Daha doğrusu elimizi kolumuzu bağladılar. El attığımız, bağlamaya çalıştığımız her işe köstebek oldular” diye konuştu.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ VE NAKDİ FİYAT TAKVİYESİ DE 30 HAZİRAN’DA SON BULDU
Pandemi devrinde devlet, istihdam kaybını önlemek için çalışanlara, çalışılmayan mühletler için kısa çalışma ödeneği ismiyle patron yerine bir ödeme yaptı.
Nisan 2020’de başlayan uygulama, 31 Mart’ta bitmiş oldu ve 30 Haziran’a kadar uzatıldı. 15 ayda 3,7 milyon çalışana 35,2 milyar lira ödeme yapıldı.
bu vakitte fiyatsız müsaadeye çıkartılan lakin kısa çalışma ödeneği yahut işsizlik maaşından da yararlanamayan personellere de nakdi fiyat takviyesi verildi.
Bu 3 uygulamanın da uzatılıp uzatılmayacağına ait hükümetten çabucak hemen bir açıklama ya da kıymetlendirme gelmedi.
DİSK: DAYANAK DEVAM ETMELİ
DİSK Lideri Çerkezoğlu, pandemide iş ve gelir kaybına uğrayan tüm emekçilere taban fiyattan az olmamak üzere gelir dayanağı verilmesini talep etti.
İşsizlik ödeneğinden yararlanmak için öngörülen ağır şartlar kaldırılmasın isteyen Çerkezoğlu, salgının bitmediğini ve toplumsal devlet tedbirlerinin aciliyetle alınması gerektiğini söylemiş oldu.
1 Temmuz prestijiyle işten çıkarmaların önünün açıldığını bir dahaleyen Çerkezoğlu, “Genç ve bayan işsizliği esasen ürkütücü boyuta ulaştı. 1 Temmuz’un akabinde işsizlik datalarını goreceğiz. Hükümet bu süreçte işsizlik ödeneklerini şartsız vermeli. Kısa çalışma ödeneği devam etmeli” diye konuştu.
İŞTEN ÇIKARILAN HERKES İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ALABİLECEK Mİ?
1 Temmuz prestijiyle işten çıkarılan şahısların işsizlik ödeneğinden faydalanabilmeleri için işten çıkarılmadan evvel 120 gün hizmet akdine tabi ve son 3 yıl içerisinde de en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olması kuralı var.
Bu kuralları karşılayabilen herkes işten çıkarılmaları durumunda 30 gün içerisinde işsizlik ödeneğine başvurabiliyor.
Kocaeli Üniversitesi’nden Doç. Dr. Çelik, pandemide fiyatsız müsaadeye çıkarılan hayli sayıda çalışanın sigorta primlerinin yatırılmaması sebebiyle 600 günlük kuralı yerine getiremeyebileceğini ve bu sebeple de işsizlik maaşı alamayabileceğini işaret etti.
Getty Images
‘2 MİLYONDAN FAZLA İNSAN İŞSİZLİKLE KARŞI KARŞIYA’
İŞKUR datalarına göre Mayıs 2021 prestijiyle kısa çalışma ödeneğinde 1 milyon 176 bin 817 ve işten çıkarma yasağı kapsamında fiyatsız izinde 996 bin 727 emekçi bulunuyor.
Yaptığı basın açıklamasında CHP Genel Lider Yardımcısı Veli Ağbaba da toplamda 2 milyon 173 bin çalışanın işsizlik tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirterek, “1 Temmuz itibariyle ülkede kitlesel işten çıkarmaların önü açılmış oldu, acil tedbir alınması şart” dedi.
Ağbaba, CHP olarak mevzuya ait 5 taleplerini ise şöyleki sıraladı:
Doç. Dr. Aziz Çelik’e bakılırsa pandemide fiyatsız müsaadeye çıkarılan emekçileri bekleyen meseleler içinde “kıdem tazminatı ve emekli maaşı” da var.
bu vakitte fiyatsız müsaadeye çıkarılan şahısların sigorta primlerinin yatmadığının altını çizen Doç. Dr. Çelik, tıpkı işsizlik ödeneği üzere çalışılmadan geçirilen bu süredeki kıdem tazminatı ve emekli maaşı hesaplamaları için de yasal düzenleme gerektiğini belirtti ve şunları söylemiş oldu:
“Ücretsiz müsaade ve kısa çalışma ödeneği alan şahıslar işsizlik ödeneği alacak mı aşikâr değil. 1 sene boyunca iş ilgisi var lakin kendi isteği haricinde işten çıkarılmasına karşın işsizlik maaşı alamayabilecekler. Çalışanların bu dönemki sigorta primlerinin ödenmiş sayılması lazım. Kıdem tazminatı ve emeklilik maaşı için de bu hakkın tanınması gerekiyor.”
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafınca açıklanan son bilgilere bakılırsa, işten çıkarma yasaklarına karşın ülkede Nisan 2021’de işsizlik oranı bundan evvelki aya kıyasla 0,9 puanlık artışla yüzde 13,9’a yükseldi ve işsiz sayısı da 4 milyon 511 bin bireye çıktı.
DİSK-Araştırma Merkezi (DİSK-AR) Haziran 2021’de yayımladığı “İşsizlik ve İstihdam Görünümü” raporunda, “geniş tarifli işsizlik oranı” olarak tanımladığı Nisan 2021 işsizlik oranının yüzde 27,4 olduğunu deklare etti. DİSK AR’ın raporuna bakılırsa mevsim tesirinden arındırılmış geniş tarifli işsiz sayısı Nisan 2021’de 9 milyon 837 bin olarak belirlendi.
yatırım tavsiyesi içermez
Koronavirüs salgınıyla birlikte Nisan 2020’de başlayan işten çıkarma yasağı, kısa çalışma ödeneği ve nakdi fiyat dayanağı uygulamaları 1 Temmuz prestijiyle bitmiş oldu.
Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel Lideri İstek Çerkezoğlu, BBC Türkçe‘ye yaptığı açıklamada, toplu işten çıkarmaların artması istikametinde hükümeti uyardı ve “İşten çıkarma yasağı istisnaları kaldırılarak devam etmeli” davetinde bulundu.
Hususa ait BBC Türkçe‘ye değerlendirmelerde bulunan Kocaeli Üniversitesi Çalışma İktisadı ve Sanayi Bağlantıları kısmından Doç. Dr. Aziz Çelik ise önemli bir işsizlik dalgasının Türkiye’yi beklediğini söylemiş oldu.
Çelik’e göre pandemide patronu tarafınca fiyatsız müsaadeye çıkarılmış ve kısa çalışma ödeneğinden faydalanmış bir fazlaca emekçi de işsizlik ödeneği alamama durumuyla karşı karşıya.
Öte yandan toplumsal medyada da birtakım kullanıcılar işten çıkarıldıklarına dair paylaşımlar yaptı.
Türk Hava Yolları (THY) da 24 kişinin işten çıkarıldığını duyurdu.
BBC Türkçe, toplumsal medyada işten çıkarıldığı istikametinde paylaşım yapan birtakım personellerle de görüştü.
‘EVLİLİK İÇİN YAPTIĞIM BİRİKİMLE GEÇİNECEĞİM’
Karabük’te yaşayan lakin ismini vermek istemeyen bir TBM operatörü (halk lisanında Köstebek olarak bilinen büyük tünel açma makinesi operatörü) 50 kişilik takımda yaklaşık 40 mesai arkadaşıyla birlikte Kalyon İnşaat tarafınca işlerine son verildiğini söylemiş oldu.
2014’ten bu yana bu işi yaptığını, Yaklaşık 1 yıldır da Kalyon İnşaat için çalıştığını belirten personel, kaidelerini yerine getiremeyeceği için işsizlik ödeneğine de başvuramayacağını söz etti.
1 Temmuz öncesinde fiyatsız müsaadeye çıkarıldığını belirten emekçi, “5 ay 1000’er lira devletten yardım aldık. Lakin daima birikimden harcadık. Bu ne kadar devam eder bilmiyorum” dedi.
‘UYGULAMALAR PATRONUN LEHİNE OLDU‘
İşine son verilen bir başka personel de Ankara’da yaşayan 10 yıllık mimar Yavuz Ömer Akmil.
Ocak ayından bu yana çalıştığı firmanın 22 Haziran’da işine son verdiğini söyleyen Akmil, “Ancak resmi olarak işten çıkaramadıkları için evvel fiyatsız müsaadeye çıkardılar. 1 Temmuz’da personel çıkarma yasağının son bulmasıyla da işime son verdiler” diye konuştu.
DİSK Lideri Dilek Çerkezoğlu, salgının başından beri talep ettikleri işten çıkarmanın geç de olsa yürürlüğe sokulduğunu fakat fiyatsız müsaade serbestisiyle de uygulamanın patron lehine döndüğünü söylemiş oldu.
‘SEKTÖRDE ELİMİZ KOLUMUZ BAĞLI’
İşlerine son verilen ve BBC Türkçe’ye konuşan her iki emekçi de, yeni iş bulmak konusunda korkulu.
Akmil, “Sektörümde iş bulamazsam zahmet yaşarım. Öteki nasıl işler bulabilirim onu da kestiremiyorum. En berbat ihtimalle taban fiyattan hallice bir maaşla mimar olarak çalışma bahtı bulabilirim. Patronların bize layık gördüğü imkanlar bunlar” diye konuştu.
Karabük’te yaşayan personel ise evlilik için yaptığı birikim ile geçineceğini söylemiş oldu ve “Şu an iş bulmak biraz sıkıntı, çalıştığımız kesim üzerinde sıradan bir uğraş veriyoruz ancak burdan yediğimiz darbe ile bize iş imkanı sağlamıyorlar. Daha doğrusu elimizi kolumuzu bağladılar. El attığımız, bağlamaya çalıştığımız her işe köstebek oldular” diye konuştu.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ VE NAKDİ FİYAT TAKVİYESİ DE 30 HAZİRAN’DA SON BULDU
Pandemi devrinde devlet, istihdam kaybını önlemek için çalışanlara, çalışılmayan mühletler için kısa çalışma ödeneği ismiyle patron yerine bir ödeme yaptı.
Nisan 2020’de başlayan uygulama, 31 Mart’ta bitmiş oldu ve 30 Haziran’a kadar uzatıldı. 15 ayda 3,7 milyon çalışana 35,2 milyar lira ödeme yapıldı.
bu vakitte fiyatsız müsaadeye çıkartılan lakin kısa çalışma ödeneği yahut işsizlik maaşından da yararlanamayan personellere de nakdi fiyat takviyesi verildi.
Bu 3 uygulamanın da uzatılıp uzatılmayacağına ait hükümetten çabucak hemen bir açıklama ya da kıymetlendirme gelmedi.
DİSK: DAYANAK DEVAM ETMELİ
DİSK Lideri Çerkezoğlu, pandemide iş ve gelir kaybına uğrayan tüm emekçilere taban fiyattan az olmamak üzere gelir dayanağı verilmesini talep etti.
İşsizlik ödeneğinden yararlanmak için öngörülen ağır şartlar kaldırılmasın isteyen Çerkezoğlu, salgının bitmediğini ve toplumsal devlet tedbirlerinin aciliyetle alınması gerektiğini söylemiş oldu.
1 Temmuz prestijiyle işten çıkarmaların önünün açıldığını bir dahaleyen Çerkezoğlu, “Genç ve bayan işsizliği esasen ürkütücü boyuta ulaştı. 1 Temmuz’un akabinde işsizlik datalarını goreceğiz. Hükümet bu süreçte işsizlik ödeneklerini şartsız vermeli. Kısa çalışma ödeneği devam etmeli” diye konuştu.
İŞTEN ÇIKARILAN HERKES İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ALABİLECEK Mİ?
1 Temmuz prestijiyle işten çıkarılan şahısların işsizlik ödeneğinden faydalanabilmeleri için işten çıkarılmadan evvel 120 gün hizmet akdine tabi ve son 3 yıl içerisinde de en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olması kuralı var.
Bu kuralları karşılayabilen herkes işten çıkarılmaları durumunda 30 gün içerisinde işsizlik ödeneğine başvurabiliyor.
Kocaeli Üniversitesi’nden Doç. Dr. Çelik, pandemide fiyatsız müsaadeye çıkarılan hayli sayıda çalışanın sigorta primlerinin yatırılmaması sebebiyle 600 günlük kuralı yerine getiremeyebileceğini ve bu sebeple de işsizlik maaşı alamayabileceğini işaret etti.
Getty Images
‘2 MİLYONDAN FAZLA İNSAN İŞSİZLİKLE KARŞI KARŞIYA’
İŞKUR datalarına göre Mayıs 2021 prestijiyle kısa çalışma ödeneğinde 1 milyon 176 bin 817 ve işten çıkarma yasağı kapsamında fiyatsız izinde 996 bin 727 emekçi bulunuyor.
Yaptığı basın açıklamasında CHP Genel Lider Yardımcısı Veli Ağbaba da toplamda 2 milyon 173 bin çalışanın işsizlik tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirterek, “1 Temmuz itibariyle ülkede kitlesel işten çıkarmaların önü açılmış oldu, acil tedbir alınması şart” dedi.
Ağbaba, CHP olarak mevzuya ait 5 taleplerini ise şöyleki sıraladı:
- “Kısa çalışma ödeneği pandemi sonuna kadar uzatılmalı.
- “Kısa çalışma ödeneğinden yararlanma şartı olan son 3 yıl 450 gün prim ödeme ve son 60 gün kesintisiz hizmet koşulu ortadan kaldırılmalı.
- “Ekonomik olarak sıkıntı durumda olan kesimlerde tüm çalışanlar kısa çalışma ödeneği kapsamına alınmalı, ödeneğin alt hududu 2825 TL taban fiyat olarak belirlenmeli.
- “İşten çıkarma yasaklarında tüm istisnalar ortadan kaldırılmalı, KOD-29’dan personel çıkarmalar yasaklanmalı.
- “Günlük 50 TL fiyatsız müsaade dayanağı yerine tüm çalışanlar kısa çalışma ödeneği kapsamına dahil edilmeli.”
Doç. Dr. Aziz Çelik’e bakılırsa pandemide fiyatsız müsaadeye çıkarılan emekçileri bekleyen meseleler içinde “kıdem tazminatı ve emekli maaşı” da var.
bu vakitte fiyatsız müsaadeye çıkarılan şahısların sigorta primlerinin yatmadığının altını çizen Doç. Dr. Çelik, tıpkı işsizlik ödeneği üzere çalışılmadan geçirilen bu süredeki kıdem tazminatı ve emekli maaşı hesaplamaları için de yasal düzenleme gerektiğini belirtti ve şunları söylemiş oldu:
“Ücretsiz müsaade ve kısa çalışma ödeneği alan şahıslar işsizlik ödeneği alacak mı aşikâr değil. 1 sene boyunca iş ilgisi var lakin kendi isteği haricinde işten çıkarılmasına karşın işsizlik maaşı alamayabilecekler. Çalışanların bu dönemki sigorta primlerinin ödenmiş sayılması lazım. Kıdem tazminatı ve emeklilik maaşı için de bu hakkın tanınması gerekiyor.”
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafınca açıklanan son bilgilere bakılırsa, işten çıkarma yasaklarına karşın ülkede Nisan 2021’de işsizlik oranı bundan evvelki aya kıyasla 0,9 puanlık artışla yüzde 13,9’a yükseldi ve işsiz sayısı da 4 milyon 511 bin bireye çıktı.
DİSK-Araştırma Merkezi (DİSK-AR) Haziran 2021’de yayımladığı “İşsizlik ve İstihdam Görünümü” raporunda, “geniş tarifli işsizlik oranı” olarak tanımladığı Nisan 2021 işsizlik oranının yüzde 27,4 olduğunu deklare etti. DİSK AR’ın raporuna bakılırsa mevsim tesirinden arındırılmış geniş tarifli işsiz sayısı Nisan 2021’de 9 milyon 837 bin olarak belirlendi.
yatırım tavsiyesi içermez