Türkiye İMSAD’ın klasik hale gelen ‘Gündem Buluşmaları’nın 49’uncusu, ‘2021 Değerlendirmesi-2022 Beklentileri’ başlığı altında online olarak yapıldı. Toplantıya, Türkiye İMSAD İdare Şurası Lideri Tayfun Küçükoğlu, Türkiye İMSAD İktisat Danışmanı Dr. Can Fuat Gürlesel ve Türkiye İMSAD İdare Şurası Lider Vekili Ferdi Erdoğan konuşmacı olarak katıldı.
Türkiye İMSAD İdare Heyeti Lideri Tayfun Küçükoğlu 2 yılını tamamlayan Covid-19 devrinde emtia, güç, lojistik maliyetlerindeki yükselişe dikkat çelerek şunları söylemiş oldu:
“2 YILDIR TEMEL PROBLEMİMİZ İSTİKRARSIZLIK”
“Tedarik meselelerindeki dalgalanma ve öngörülemezlik tam dengeleme sürecine girerken bu sefer Rusya-Ukrayna savaşı tesirini beklenmedik biçimde gösterdi. İstikrarsızlık ve öngörülemezlik, son iki yıldır temel meselemiz. Coğrafik pozisyon ve kuvvetli potansiyeli ile ülkemizin pandemi devrinde yakaladığı rekabet avantajını bölüm olarak daha faal değerlendirmeliydik. Döviz kurlarındaki değişim ve ekonomimizdeki beklenmeyen istikrarsızlıklar daha büyük gelişim fırsatlarının önüne geçti.
“TON OLARAK YÜZDE 8’LİK ARTIŞLA YAKLAŞIK 65 MİLYON TON İHRACAT GERÇEKLEŞTİRDİK”
Gerçekleştirdiğimiz muvaffakiyetleri yanlışsız okuyamazsak gelecek başarılara hakikat yönlenemeyiz, stratejilerimizi hakikat geliştiremeyiz. Dal olarak, 2021 yılında ihracatımızı yüzde 46,2’lik bir artışla 30,8 milyar dolar düzeylerine ulaştırarak yeni bir rekora imza attık. Ton olarak, yüzde 8’lik artışla yaklaşık 65 milyon ton ihracat gerçekleştirdik. İhracat ünite fiyatı ise 0,35 dolar/kg’dan 0,48 dolar/kg’a yükseldi. Ton bazında yüzde 8 artarken dolar bazında yüzde 46 artış, eser portföyündeki değişiklikten değil dünyadaki emtia ve güç meblağları ötürüsıyla artan maliyetlerimizin tesiriyle daha yüksek fiyatlarla satmak zorunda kalmış olmamızdan kaynaklandı. Başka taraftan ülkemizin artan rekabet gücüyle birlikte yüzde 8’lik tonaj artışı aslında bizim gerçek performansımızı yansıtıyor. Ülkemizde dolar bazındaki çok büyüme sayılarının bir kısmı, emtiaya bağlı sanal büyümeleri gösteriyor.
İNŞAAT KESİMİ KÜÇÜLÜRKEN İNŞAAT GEREÇLERİ BÖLÜMÜ BÜYÜDÜ
Dalın toplam pazar büyüklüğü 94,1 milyar dolara ulaştı. 2021 yılında üretim artışı, 2020 yılına nazaran ölçü bazında yüzde 19,6 olurken cari fiyatlarla büyüme yüzde 19 olarak gerçekleşti ve inşaat dalı küçülürken inşaat gereçleri kesiminin kaydettiği büyümede yenileme pazarındaki kuvvetli talep ve ihracat performansı tesirli oldu.
“ANA RİSKİMİZ ORTA GEREÇ VE EMTİA İTHALATI TARAFINDA”
Savaş, orta gereç ve emtia ithalatında risk yarattı. Savaşın odağındaki Rusya, Ukrayna ve Belarus’a inşaat materyali ihracatı, 2021 yılında 937 milyon dolar, yani toplam ihracatın yüzde 3’ü oldu. Bu oranı öbür pazarlarda telafi etme gücümüz çok yüksek. Ana riskimiz orta gereç ve emtia ithalatı tarafında olacaktır. Yakın coğrafyamızdaki savaş dünya ticaret ve tedarik istikrarlarını değiştirdi. Uygulanan ambargo ve kısıtlamalar ile savaşın ülke ekonomilerine olan tesirleri de artık güzelden düzgüne hissediliyor. Bu değişimi içeride ve dışarıda nasıl yönetmemiz gerektiği konusu, üzerinde durmamız gereken epey değerli stratejik bir bahis. Ülke olarak tüm bu zorlukları en az kayıpla aşmayı diliyoruz.”
“SEKTÖR OLARAK BÜYÜK BİR ŞAŞKINLIK İÇERİSİNDEYİZ”
“Peş peşe yaşanan beklenmedik aksilikler niçiniyle kesim olarak büyük bir şaşkınlık içerisindeyiz. Pandemi sürecinde değişen dinamiklere bakılırsa strateji geliştirip, Covid-19 sürecinin sonuna geldiğimizi düşünürken yeni iktisat modeli, yüksek enflasyon, dalgalı kur ve yüksek faizle karşılaştık. Üzerine güç fiyatlarındaki artış geldi. Bunun da üzerine İran’dan gelen gazın kesilmesiyle arz güvenliği telaşı yaşadık. Artık de gücün en büyük tedarikçilerinden Rusya, Ukrayna ile savaşa girdi. Bununla ilgili tesirleri konuşurken bu defa artan kömür fiyatlarını konuşmaya başladık. Tam Yeşil Mutabakat ile ilgili düzenlemelerin yürürlüğe girmesinin arifesinde, sera gazı, karbon ayak izi, yeşil ekonomiyi nasıl planlayacağız, nasıl ölçeceğiz, hesaplayacağız diye düşünürken geldiğimiz nokta, termik santrallere bağlı, kömüre dayalı gücün daha ağır kullanılacağı istikametinde.
“2022 HERKES İÇİN SIKINTI BİR YIL OLACAK ÜZERE GÖRÜNÜYOR”
Dalımızdaki yabancı sermayeli şirketlerde ‘bekle-gör’ anlayışı hakimken yerli şirketlerimizin âlâ geçen 2021’in tesiriyle temkinli ve umutlu olduklarını görüyoruz. 2022 herkes için sıkıntı bir yıl olacak üzere görünüyor. İktisatta kartların bir daha dağıtılacağı, dengelerin değişeceği sıkıntı bir yıl olacak.
“KONUT FİYATLARINDAKİ ARTIŞ YALNIZCA İNŞAAT MATERYALİ ÜZERİNDEN ANLATILAMAZ”
Konut fiyatının tamamını materyal oluşturmuyor. Gereç maliyeti, arsa hissesi dahil inşaat maliyetinin yüzde 20-25’ini geçmez. Konut fiyatlarındaki artışı yalnızca inşaat gereci üzerinden anlatmak, konutun bir manada komodite eser üzere algılanmasına yol açar ki büyük emeklerle meydana gelen yatırım için hem aldatıcı olur tıpkı vakitte kıymetli bir yatırım aracı olarak düşünülen konutun kendisine haksızlık olur.”
Türkiye İMSAD İktisat Danışmanı Dr. Can Fuat Gürlesel, dünya ve Türkiye ekonomisindeki gelişmeleri, Rusya’nın Ukrayna’ya askeri müdahalesinin tesirlerini ve inşaat bölümündeki son durumu tüm taraflarıyla kıymetlendirdi. Gürlesel, şunları söylemiş oldu:
“2021 EKONOMİK OLARAK DÜZGÜN BİR YIL OLDU”
“2021 yılı bundan evvelki pandemi yılına göre daha düzgün geçti. 2022’ye birtakım külfetlere karşın bir daha de optimist beklentilerin ağır olduğu yapı ortasında başladık lakin yakın bölgemizde bir savaşla karşı karşıya kaldık. Dünya iktisadı 2020’deki küçülmenin akabinde 2021’de yüzde 5,5 ile çok âlâ bir büyüme kaydetti ve kayıplarını telafi etti. Dünya mal ticaretinde de hayli önemli bir artış oldu. Yüzde 22’ye yakın artışla 22 trilyon dolara ulaştı. Türkiye iktisadı de ihracata dayalı bir büyüme kaydetti. İhracat, beklentilerin üzerinde arttı. Zira global tedarik zincirlerindeki değişimle birlikte Türkiye’deki tüm bölümlerde artan bir ek talep oldu. İhracatımız arttı. Yeni kapasite yatırımlarına muhtaçlık da arttı. Endüstrimiz yılı güçlü kapattı. İhracata, sanayi büyümesine, yatırımlara dayalı yüzde 11’lik bir büyüme yakalandı.
“BÜYÜMEDE YENİLEME PAZARININ DEĞERLİ KATKISI VAR”
İnşaat bölümü üst üste 4 yıldır küçülüyor. 2020’de kesime yönelik biroldukça dayanakla karşılaşmıştık lakin buna karşın küçülme oldu. Türkiye iktisadı büyürken inşaat bölümü tarafında da bir büyüme beklentisi vardı fakat yılı yüzde 0,9 küçülme ile kapattı. Buna rağmen 2021’de bir fazlaca ülkenin inşaat dallarında değerli büyümeler kaydedildi. İnşaat gereçleri endüstrimiz de ihracat tesiriyle yeterli bir büyüme gösterdi. Bu büyümede yenileme pazarının kıymetli katkısının olduğunu gördük.
“BÜYÜME HESAPLARINDA TEKNİK BİR KAHIR İLE KARŞI KARŞIYA OLDUĞUMUZU DÜŞÜNÜYORUM”
2017’de TÜİK’in yaptığı ulusal gelire yönelik düzeltmenin akabinde inşaat dalı ile ilgili büyüme sayılarının devasa yükseklikte negatife döndüğünü görüyoruz. İnşaat bölümünün büyümesinin hesaplanmasında teknik bir eza ile karşı karşıya olduğumuzu düşünüyorum.
“ARTAN GÜÇ FİYATLARI AVRUPA’DA HANE HALKININ SATIN ALMA GÜCÜNÜ AZALTACAK”
Pandemi tedbirlerinin zayıflamasıyla 2022’ye yönelik ekonomik beklentiler yükseldi. Savaşın başlamasıyla mevcut tüm olumlu beklentiler belirsizliğe yöneldi. Rusya iktisadı, yaptırımlara karşı bir süre daha dayanma gücüne sahip. Güç dışı yaptırımların artması, AB’yi ABD’ye nazaran epey daha fazla etkileyecek. Artan güç fiyatları Avrupa’da hane halkının satın alma gücünü azaltacak.
yatırım tavsiyesi içermez
Türkiye İMSAD İdare Heyeti Lideri Tayfun Küçükoğlu 2 yılını tamamlayan Covid-19 devrinde emtia, güç, lojistik maliyetlerindeki yükselişe dikkat çelerek şunları söylemiş oldu:
“2 YILDIR TEMEL PROBLEMİMİZ İSTİKRARSIZLIK”
“Tedarik meselelerindeki dalgalanma ve öngörülemezlik tam dengeleme sürecine girerken bu sefer Rusya-Ukrayna savaşı tesirini beklenmedik biçimde gösterdi. İstikrarsızlık ve öngörülemezlik, son iki yıldır temel meselemiz. Coğrafik pozisyon ve kuvvetli potansiyeli ile ülkemizin pandemi devrinde yakaladığı rekabet avantajını bölüm olarak daha faal değerlendirmeliydik. Döviz kurlarındaki değişim ve ekonomimizdeki beklenmeyen istikrarsızlıklar daha büyük gelişim fırsatlarının önüne geçti.
“TON OLARAK YÜZDE 8’LİK ARTIŞLA YAKLAŞIK 65 MİLYON TON İHRACAT GERÇEKLEŞTİRDİK”
Gerçekleştirdiğimiz muvaffakiyetleri yanlışsız okuyamazsak gelecek başarılara hakikat yönlenemeyiz, stratejilerimizi hakikat geliştiremeyiz. Dal olarak, 2021 yılında ihracatımızı yüzde 46,2’lik bir artışla 30,8 milyar dolar düzeylerine ulaştırarak yeni bir rekora imza attık. Ton olarak, yüzde 8’lik artışla yaklaşık 65 milyon ton ihracat gerçekleştirdik. İhracat ünite fiyatı ise 0,35 dolar/kg’dan 0,48 dolar/kg’a yükseldi. Ton bazında yüzde 8 artarken dolar bazında yüzde 46 artış, eser portföyündeki değişiklikten değil dünyadaki emtia ve güç meblağları ötürüsıyla artan maliyetlerimizin tesiriyle daha yüksek fiyatlarla satmak zorunda kalmış olmamızdan kaynaklandı. Başka taraftan ülkemizin artan rekabet gücüyle birlikte yüzde 8’lik tonaj artışı aslında bizim gerçek performansımızı yansıtıyor. Ülkemizde dolar bazındaki çok büyüme sayılarının bir kısmı, emtiaya bağlı sanal büyümeleri gösteriyor.
İNŞAAT KESİMİ KÜÇÜLÜRKEN İNŞAAT GEREÇLERİ BÖLÜMÜ BÜYÜDÜ
Dalın toplam pazar büyüklüğü 94,1 milyar dolara ulaştı. 2021 yılında üretim artışı, 2020 yılına nazaran ölçü bazında yüzde 19,6 olurken cari fiyatlarla büyüme yüzde 19 olarak gerçekleşti ve inşaat dalı küçülürken inşaat gereçleri kesiminin kaydettiği büyümede yenileme pazarındaki kuvvetli talep ve ihracat performansı tesirli oldu.
“ANA RİSKİMİZ ORTA GEREÇ VE EMTİA İTHALATI TARAFINDA”
Savaş, orta gereç ve emtia ithalatında risk yarattı. Savaşın odağındaki Rusya, Ukrayna ve Belarus’a inşaat materyali ihracatı, 2021 yılında 937 milyon dolar, yani toplam ihracatın yüzde 3’ü oldu. Bu oranı öbür pazarlarda telafi etme gücümüz çok yüksek. Ana riskimiz orta gereç ve emtia ithalatı tarafında olacaktır. Yakın coğrafyamızdaki savaş dünya ticaret ve tedarik istikrarlarını değiştirdi. Uygulanan ambargo ve kısıtlamalar ile savaşın ülke ekonomilerine olan tesirleri de artık güzelden düzgüne hissediliyor. Bu değişimi içeride ve dışarıda nasıl yönetmemiz gerektiği konusu, üzerinde durmamız gereken epey değerli stratejik bir bahis. Ülke olarak tüm bu zorlukları en az kayıpla aşmayı diliyoruz.”
“SEKTÖR OLARAK BÜYÜK BİR ŞAŞKINLIK İÇERİSİNDEYİZ”
“Peş peşe yaşanan beklenmedik aksilikler niçiniyle kesim olarak büyük bir şaşkınlık içerisindeyiz. Pandemi sürecinde değişen dinamiklere bakılırsa strateji geliştirip, Covid-19 sürecinin sonuna geldiğimizi düşünürken yeni iktisat modeli, yüksek enflasyon, dalgalı kur ve yüksek faizle karşılaştık. Üzerine güç fiyatlarındaki artış geldi. Bunun da üzerine İran’dan gelen gazın kesilmesiyle arz güvenliği telaşı yaşadık. Artık de gücün en büyük tedarikçilerinden Rusya, Ukrayna ile savaşa girdi. Bununla ilgili tesirleri konuşurken bu defa artan kömür fiyatlarını konuşmaya başladık. Tam Yeşil Mutabakat ile ilgili düzenlemelerin yürürlüğe girmesinin arifesinde, sera gazı, karbon ayak izi, yeşil ekonomiyi nasıl planlayacağız, nasıl ölçeceğiz, hesaplayacağız diye düşünürken geldiğimiz nokta, termik santrallere bağlı, kömüre dayalı gücün daha ağır kullanılacağı istikametinde.
“2022 HERKES İÇİN SIKINTI BİR YIL OLACAK ÜZERE GÖRÜNÜYOR”
Dalımızdaki yabancı sermayeli şirketlerde ‘bekle-gör’ anlayışı hakimken yerli şirketlerimizin âlâ geçen 2021’in tesiriyle temkinli ve umutlu olduklarını görüyoruz. 2022 herkes için sıkıntı bir yıl olacak üzere görünüyor. İktisatta kartların bir daha dağıtılacağı, dengelerin değişeceği sıkıntı bir yıl olacak.
“KONUT FİYATLARINDAKİ ARTIŞ YALNIZCA İNŞAAT MATERYALİ ÜZERİNDEN ANLATILAMAZ”
Konut fiyatının tamamını materyal oluşturmuyor. Gereç maliyeti, arsa hissesi dahil inşaat maliyetinin yüzde 20-25’ini geçmez. Konut fiyatlarındaki artışı yalnızca inşaat gereci üzerinden anlatmak, konutun bir manada komodite eser üzere algılanmasına yol açar ki büyük emeklerle meydana gelen yatırım için hem aldatıcı olur tıpkı vakitte kıymetli bir yatırım aracı olarak düşünülen konutun kendisine haksızlık olur.”
Türkiye İMSAD İktisat Danışmanı Dr. Can Fuat Gürlesel, dünya ve Türkiye ekonomisindeki gelişmeleri, Rusya’nın Ukrayna’ya askeri müdahalesinin tesirlerini ve inşaat bölümündeki son durumu tüm taraflarıyla kıymetlendirdi. Gürlesel, şunları söylemiş oldu:
“2021 EKONOMİK OLARAK DÜZGÜN BİR YIL OLDU”
“2021 yılı bundan evvelki pandemi yılına göre daha düzgün geçti. 2022’ye birtakım külfetlere karşın bir daha de optimist beklentilerin ağır olduğu yapı ortasında başladık lakin yakın bölgemizde bir savaşla karşı karşıya kaldık. Dünya iktisadı 2020’deki küçülmenin akabinde 2021’de yüzde 5,5 ile çok âlâ bir büyüme kaydetti ve kayıplarını telafi etti. Dünya mal ticaretinde de hayli önemli bir artış oldu. Yüzde 22’ye yakın artışla 22 trilyon dolara ulaştı. Türkiye iktisadı de ihracata dayalı bir büyüme kaydetti. İhracat, beklentilerin üzerinde arttı. Zira global tedarik zincirlerindeki değişimle birlikte Türkiye’deki tüm bölümlerde artan bir ek talep oldu. İhracatımız arttı. Yeni kapasite yatırımlarına muhtaçlık da arttı. Endüstrimiz yılı güçlü kapattı. İhracata, sanayi büyümesine, yatırımlara dayalı yüzde 11’lik bir büyüme yakalandı.
“BÜYÜMEDE YENİLEME PAZARININ DEĞERLİ KATKISI VAR”
İnşaat bölümü üst üste 4 yıldır küçülüyor. 2020’de kesime yönelik biroldukça dayanakla karşılaşmıştık lakin buna karşın küçülme oldu. Türkiye iktisadı büyürken inşaat bölümü tarafında da bir büyüme beklentisi vardı fakat yılı yüzde 0,9 küçülme ile kapattı. Buna rağmen 2021’de bir fazlaca ülkenin inşaat dallarında değerli büyümeler kaydedildi. İnşaat gereçleri endüstrimiz de ihracat tesiriyle yeterli bir büyüme gösterdi. Bu büyümede yenileme pazarının kıymetli katkısının olduğunu gördük.
“BÜYÜME HESAPLARINDA TEKNİK BİR KAHIR İLE KARŞI KARŞIYA OLDUĞUMUZU DÜŞÜNÜYORUM”
2017’de TÜİK’in yaptığı ulusal gelire yönelik düzeltmenin akabinde inşaat dalı ile ilgili büyüme sayılarının devasa yükseklikte negatife döndüğünü görüyoruz. İnşaat bölümünün büyümesinin hesaplanmasında teknik bir eza ile karşı karşıya olduğumuzu düşünüyorum.
“ARTAN GÜÇ FİYATLARI AVRUPA’DA HANE HALKININ SATIN ALMA GÜCÜNÜ AZALTACAK”
Pandemi tedbirlerinin zayıflamasıyla 2022’ye yönelik ekonomik beklentiler yükseldi. Savaşın başlamasıyla mevcut tüm olumlu beklentiler belirsizliğe yöneldi. Rusya iktisadı, yaptırımlara karşı bir süre daha dayanma gücüne sahip. Güç dışı yaptırımların artması, AB’yi ABD’ye nazaran epey daha fazla etkileyecek. Artan güç fiyatları Avrupa’da hane halkının satın alma gücünü azaltacak.
yatırım tavsiyesi içermez