Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “faiz niye enflasyon sonuç” teziyle bir yıl evvel birinci adımları atılan “Ekonomide Türkiye Modeli” patlayan döviz, faiz ve enflasyonla yurttaşı hayat pahalılığı karşısında inletirken AKP’yi ve Cumhur İttifakı’nı da eritiyor.
Türkiye iktisadında kıymetli bir kırılma yaratan Merkez Bankası eski Lideri Naci Ağbal’ın misyondan alınmasının üzerinden tam bir yıl geçti. 18 Mart’ta siyaset faizini yüzde 19’a çıkaran Ağbal, 20 Mart’ta bakılırsavden alındı. Akabinde bakılırsave gelen ve Saray’ın talimatlarının dışına çıkmayan Şahap Kavcıoğlu birinci altı ay faize dokunmadı fakat eylülde Hazine Bakanı Nureddin Nebati’yle başlayan ve yüzde 14’e gerileyen faizle bir arada iktisatta yeni krizli bir periyoda adım atıldı.
DOLAR 15 LİRA HUDUDUNDA
Nebati’nin “yeni ekonomik model” olarak tanımladığı ve temelinde “faiz niçindir enflasyon sonuç” tezinin kanıtlanması üzerine kurulan yeni modelde ne yazık ki evvel kurlar patladı. Geçen yıl mart ayında 7.20 düzeylerinde olan Türk Lirası, süratle bedel kaybederek Aralık’ta 18 lira oldu. Hükümetin faiz artırmak yerine Kur Garantili Mevduat Sistemi uygulamasını başlatmasıyla ise bugün bir dolar 15 TL hududunda duruyor. Yani geçen yıla bakılırsa tam iki katına çıktı. 8.50 düzeylerinde olan Avro ise 20 lirayı geçtikten daha sonra 16.50 düzeylerine yerleşti.
Bir yıl evvel yüzde 16.19 olan enflasyon oranı ise faiz indirimiyle düşmek ne söz 2022 Şubat ayında yüzde 54’ü geçti. Bu yılın yüksek enflasyonla kapanacağını hükümet de artık kabul ediyor. Ülkelerin kredi risk primini gösteren ve milletlerarası büyük yatırımcılar için en değerli göstergelerden birisi olan Kredi Risk Primi (CDS) ise bir daha tıpkı devirde 370 düzeylerinden 677’ye kadar yükseldi.
YURTTAŞIN KAYGISI GEÇİM
İktisattaki bu olumsuz gidişat siyasi partilerin oy oranlarına yansımaya başladı. Yapılan bütün anketlerde, yurttaşların en büyük sorunu “ekonomi” ve “gelecek belirsizliği” olarak ortaya çıkıyor. 2021 Nisan ayında Metropoll araştırma şirketinin anketine nazaran AKP ve MHP’nin toplam oyu yüzde 39 olarak görünüyordu. Birebir şirketin 2022 Mart ayı başında deklare ettiğı ankete bakılırsa ittifakın oyu yüzde 36’ya geriledi. İktidara yakınlığı ile bilinen ORC araştırma şirketinde de oy oranları daha yüksek olsa da oylardaki erime gözle görülüyor. 2021’in birinci aylarında ittifakın oy oranı varsayımını yüzde 48.4 olarak açıklayan şirket, son yaptığı ankette oranın yüzde 36.8’e kadar gerilediğini deklare etti.
Bunun yanı sıra IPSOS araştırma şirketinin yaptığı anket çalışmalarına nazaran vatandaşın en kıymetli gündemi iktisat olurken, iktisadın berbata gittiğini söyleyen iştirakçilerin oranı yüzde 81’i buldu. Yurttaşların en çok reaksiyon gösterdiği ve en epey zorlandıkları maliyetler ise elektrik ve ısınma sarfiyatları olarak sıralandı.
Ekonomistler iktisat dataları ile oy oranları içindeki ilişkiyi şu biçimde yorumladı:
Prof. Dr. Bilsay Kuruç: Olağan olmayan bir iktisat tablosu var ortada. Seçime kadar daima bir toparlanma mümkün görünmüyor. Fakat epeyce fazla faktör var küresel iktisatta, yani savaş vs var her an iktidarı kurtaracak bir kaynak da gelebilir.
“SIFIRDAN SİYASET ŞART”
Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu: Tablo ortada esasen. Yüksek enflasyon platosunda geçim birincil sorun haline geldi. Halkın öncelik muhtaçlığı geçim kaygısı. Bu da bütün siyasi istikrarları değiştirebilir.
Prof. Dr. Taner Berksoy: Geçim sıkıntısı yurttaşı vuruyor. İktidar kanadı şu an fazlaca da umursuyor üzere değil. Önemli bir biçimde
sıfırdan bir iktisat siyaseti oluşturulmadığı durumda bir değişiklik olmaz.
yatırım tavsiyesi içermez
Türkiye iktisadında kıymetli bir kırılma yaratan Merkez Bankası eski Lideri Naci Ağbal’ın misyondan alınmasının üzerinden tam bir yıl geçti. 18 Mart’ta siyaset faizini yüzde 19’a çıkaran Ağbal, 20 Mart’ta bakılırsavden alındı. Akabinde bakılırsave gelen ve Saray’ın talimatlarının dışına çıkmayan Şahap Kavcıoğlu birinci altı ay faize dokunmadı fakat eylülde Hazine Bakanı Nureddin Nebati’yle başlayan ve yüzde 14’e gerileyen faizle bir arada iktisatta yeni krizli bir periyoda adım atıldı.
DOLAR 15 LİRA HUDUDUNDA
Nebati’nin “yeni ekonomik model” olarak tanımladığı ve temelinde “faiz niçindir enflasyon sonuç” tezinin kanıtlanması üzerine kurulan yeni modelde ne yazık ki evvel kurlar patladı. Geçen yıl mart ayında 7.20 düzeylerinde olan Türk Lirası, süratle bedel kaybederek Aralık’ta 18 lira oldu. Hükümetin faiz artırmak yerine Kur Garantili Mevduat Sistemi uygulamasını başlatmasıyla ise bugün bir dolar 15 TL hududunda duruyor. Yani geçen yıla bakılırsa tam iki katına çıktı. 8.50 düzeylerinde olan Avro ise 20 lirayı geçtikten daha sonra 16.50 düzeylerine yerleşti.
Bir yıl evvel yüzde 16.19 olan enflasyon oranı ise faiz indirimiyle düşmek ne söz 2022 Şubat ayında yüzde 54’ü geçti. Bu yılın yüksek enflasyonla kapanacağını hükümet de artık kabul ediyor. Ülkelerin kredi risk primini gösteren ve milletlerarası büyük yatırımcılar için en değerli göstergelerden birisi olan Kredi Risk Primi (CDS) ise bir daha tıpkı devirde 370 düzeylerinden 677’ye kadar yükseldi.
YURTTAŞIN KAYGISI GEÇİM
İktisattaki bu olumsuz gidişat siyasi partilerin oy oranlarına yansımaya başladı. Yapılan bütün anketlerde, yurttaşların en büyük sorunu “ekonomi” ve “gelecek belirsizliği” olarak ortaya çıkıyor. 2021 Nisan ayında Metropoll araştırma şirketinin anketine nazaran AKP ve MHP’nin toplam oyu yüzde 39 olarak görünüyordu. Birebir şirketin 2022 Mart ayı başında deklare ettiğı ankete bakılırsa ittifakın oyu yüzde 36’ya geriledi. İktidara yakınlığı ile bilinen ORC araştırma şirketinde de oy oranları daha yüksek olsa da oylardaki erime gözle görülüyor. 2021’in birinci aylarında ittifakın oy oranı varsayımını yüzde 48.4 olarak açıklayan şirket, son yaptığı ankette oranın yüzde 36.8’e kadar gerilediğini deklare etti.
Bunun yanı sıra IPSOS araştırma şirketinin yaptığı anket çalışmalarına nazaran vatandaşın en kıymetli gündemi iktisat olurken, iktisadın berbata gittiğini söyleyen iştirakçilerin oranı yüzde 81’i buldu. Yurttaşların en çok reaksiyon gösterdiği ve en epey zorlandıkları maliyetler ise elektrik ve ısınma sarfiyatları olarak sıralandı.
Ekonomistler iktisat dataları ile oy oranları içindeki ilişkiyi şu biçimde yorumladı:
Prof. Dr. Bilsay Kuruç: Olağan olmayan bir iktisat tablosu var ortada. Seçime kadar daima bir toparlanma mümkün görünmüyor. Fakat epeyce fazla faktör var küresel iktisatta, yani savaş vs var her an iktidarı kurtaracak bir kaynak da gelebilir.
“SIFIRDAN SİYASET ŞART”
Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu: Tablo ortada esasen. Yüksek enflasyon platosunda geçim birincil sorun haline geldi. Halkın öncelik muhtaçlığı geçim kaygısı. Bu da bütün siyasi istikrarları değiştirebilir.
Prof. Dr. Taner Berksoy: Geçim sıkıntısı yurttaşı vuruyor. İktidar kanadı şu an fazlaca da umursuyor üzere değil. Önemli bir biçimde
sıfırdan bir iktisat siyaseti oluşturulmadığı durumda bir değişiklik olmaz.
yatırım tavsiyesi içermez