Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Konfeksiyon ve Hazır Giysi Sanayi Meclis Lideri Gurur Fayat, 2022’nin güç bir yıl olacağını belirterek “Bütçe yapamıyoruz. Zira kuru bilmiyoruz. Çok daha dinamik olmamız gerekiyor. İhracatta yılın ikinci yarısında, iç piyasada perakendede yılbaşından itibaren daralma yaşanabilir. Hazır giysi maalesef 2022’de enflasyona yüksek katkı sağlayan bir kesim haline gelecek” dedi.
Bölümü, maliyetleri yeterli yapması konusunda uyaran Fayat, “Final kuru kullanmamak gerekiyor. Final kuru kullandığımız vakit muhtemel bir faiz artışında geri gelen kuru da yönetemeyiz ve batarız” diye konuştu. Kurun düzeyinden çok stabilitesinin kıymetli olduğunu vurgulayan Erdem Fayat ile hazırgiyim dalındaki son gelişmeleri konuştuk.
Onur Fayat, Şehriban Kıraç’a konuştu.
– Döviz kurunun artması ihracatçıya yaradı mı?
Bu kurlar ihracatçıya epey fayda diye bir yanılgı var. Türkiye’de ihracat, üretim yapısı yüzde 65-70 orta malı ithalatına mecbur. Alım fiyatı da dövizle artıyor. Yüksek volatilitenin ya da çok yüksek döviz kurunun ihracatçıya yaramadığını söylemek istiyorum.
Kur, hem yüksek hem volatil olduğu vakit müşterilerimizden aykırı baskı yiyoruz. TL düştü, fiyat düşürün baskısı geliyor. Onlara güç, hammadde artırımları, dövizdeki artışı anlatmak zorunda kalıyoruz. Kullandığımız elyaf kümelerinde polyester ve pamukta, döviz bazında son 1 yılda yüzde 50-70 artırım geldi, bunu müşterilerimize yansıtmaya çalışırken TL’nin kıymet kaybıyla müşterilerimizden karşı baskıyı yiyip fiyat da artıramıyoruz. Son 1 yılda hammaddeye gelen artırımlarla biz kilogram fiyatını yüzde 5-10 artırmamız gerekirken yüzde 1.1 artırmışız. bu biçimde volatilite vakit içinderında ihracatçı hayli kazanmadığı üzere yanlışsız maliyet de yapamıyor.
FİNAL KURU KULLANMAYIN
– İhracatta müşterilere maliyetleri yansıtmazsanız size bedeli ne olur?
Tahminen maliyet artışını yansıtan üretici de var. Nasıl olsa kurlar yükseliyor deyip hakikat hesap yapmayıp maliyetimi kurdan çıkarırım mantığıyla hareket eden ihracatçılar da var. Burada hesabı düzgün yapmak gerekiyor. Döviz artıyor fakat maliyetin de artıyor. Bugün maliyet yaparken final kuru kullanmamak lazım. Siz artık 13.70’e dolar, 15.50’ye Avro bozacağım diye maliyet yaparsanız eza yaşarsınız.
Kendi firmamda hâlâ Avro 10 TL, dolar 9 TL üzere hesap yapıyorum. Kurda muhtemel geri gelmelere karşı kendimizi hedge ediyoruz. Dalın yüzde 10-15’inin final kuru kullanmadığını bilin. Biz final kuru kullandığımız vakit mümkün bir faiz artışında geri gelen kuru da yönetemeyiz ve batarız. Herkes, güzel hesap yapıp döviz bazlı maliyetleri âlâ yansıtması lazım müşterisine. Şayet final kuru kullanıyorsanız forward kuru alıp alacağınızı bağlamanız lazım. Bankadan mukavele yap, o denli sat. Yoksa üç ay daha sonra tahsilatını yapacağın vakit daha düşük bir kurla karşılaşabilirsin. Bunu hakikat yönetmezseniz, maliyet ve hammadde fiyat artışı kurun geri gelmesi fazlaca önemli bir kârsızlık hatta eksi bakiye tahsilatını da getirir.
– Firmaların bu manada hazırlıkları var mı, B planları ne?
Kesimi uyarıyorum, maliyetlerinizi gerçek yapın. Hele hele faiz artıp döviz geri gelirse hesap daha makus şaşabilir. Final kuru kullanan ziyan edebilir. Büyük oyuncuların birden fazla final kurunu kullanmıyor. Kendini hedge etmeyen firmalar büyük ziyan gorebilir. Bu volatilite bizi hiç bir vakit kârlı kılmaz. Haftaya yükleyeceğim mala yabancı alıcı telefon açmış indirim istiyor. Ancak kur geri geldiğinde o farkı senden alırım dediğimde müşteri yanıt vermiyor.
YÜZDE 30-50 ARTIRIM şayet olmazsa İÇ PİYASAYA MAL YAPILAMAZ
– Üretici enflasyonu yüzde 54’e çıktı, Bu, fiyatlara ne kadar yansıyor, nasıl göğüslüyorsunuz bu maliyetleri?
İhracatta döviz bazlı emtiaya gelen artırımları yansıtamamışız. Bölüm yüzde 4-5 kâr kaybetmiş. Bölümün kârlılığa ve döviz bazlı maliyeti müşteriye yansıtmaya konsantre olması gerekiyor. İç piyasaya baktığımızda içerideki enflasyonu ne kadar yansıtabilmişiz, inanın bölüm şu ana kadar hiç yansıtmamış. Geçmişte alınan hammaddelerle dönen bir piyasada bile bu enflasyon görüldü. Yılbaşından daha sonra yeni maliyetlerle gelecek olan fiyatların yansımasıyla hazır giyside en az yüzde 30-50 içinde bir artırım bekleniyor. Şayet bu yapılmazsa dal iç piyasaya mal yapamaz. Üreticinin enflasyonu o kadar yüksek ki bunu yansıtmazsa dönemez.
Maalesef 2022’de hazırgiyim enflasyona yüksek katkı sağlayan bir kesim haline gelecek. Gelecek yıldan itibaren tüketiciler fiyat artışlarını epeyce daha fazla hissedecek.
– Tahsilatlarda badire var mı?
İç piyasada hammadde satın almalarında TL ile yapılan ödemeler peşine döndü. Kurun nereye gideceği bilinmediği için vadeler kısaldı. Normalinde 1 yıllık vadeler bile vardı. Günlük bile yüzde 5’lik kur artışı hammadde üreticilerini de malı satıp yerine yenisini koyabilir miyim diye endişelendiriyor. Bizim ihracatta pandemiden dolayı satış vadeleri 60 günden 90 güne uzamıştı. Bu hâlâ sürüyor. Yurtharicinde da önemli riskler var, sigorta yapmadan eser üretmemek gerekiyor.
TEDARİKTE ISTIRAP
– İç piyasada firmaların durumu nasıl, ne çeşit ezaları var?
Perakendeci son aylarda âlâ satışlar yaptı. Ancak son bir aydaki volatiliteyle onlar da mal bulmakta kahır yaşıyorlar. Hem tedarikte hem vadede kasvetler yaşadıklarını fiyat alamadıklarını, eser fiyatlarını neredeyse belirleyemediklerini duyuyoruz.
İthalat yapan yabancı markaların da orta ara satışı durdurup fiyat değiştirdiklerini görüyoruz. Güç bir müddetç. Kurdaki volatilite devam ettiğinde 2022’nin ikinci yarısında Avrupa’da goreceğimizi varsayım ettiğimiz alışverişteki sakinlik Türkiye’de 2022’nin başında hissedilebilir.
ÖNGÖRÜLEBİLİR KUR OLMALI
– Ülkü kur düzeyiniz nedir?
Kurun düzeyinden çok stabilitesi kıymetli. Gerçek enflasyon her neyse o oranda artan ve daha öngörülebilir bir kur düzeyidir bizim için geçerli olan. Enflasyonla devalüasyonun istikrarlı olması lazım.
İhracatın büyük sıçramaları kurun daha stabil olduğu devirlerde olur. Yüksek faiz, düşük kur da uygun değil. Oradaki istikrar de enflasyon kadar olmalı. Bu şayet olmazsa bölümden çekilmeler başlıyor. Faizlerin de yatırım yapılabilir düzeyde ve öngörülebilir olması lazım. Şu anda düşük faiz var lakin herkes ona ulaşabiliyor mu fazlaca emin değilim.
– bu biçimde bir periyotta yatırım iştahı var mı?
Aslında var. İplik ve konfenksiyon için değerli yer tahsisleri yapıldı. Fakat şu anda herkes fabrika yatırımlarına, imalata başladı diyemiyoruz.
Endüstrici uygun bir finansman, uygun bir maliyet vaktini kolluyor. Öngörülebilir bir iktisat, faiz ve daha güzel bir maliyet yapısı oluşursa yatırıma dönecektir.
2022, GÜÇ BİR YIL OLACAK
– Yurttaşın alım gücü de düşüyor Nasıl satacaksınız ki?
Minimum fiyatta artış olacak fakat o ne derece devalüasyonu karşılayacak bilmiyoruz. Gelecek yıl güç bir yıl. Tahminen iki üç ay minimum fiyattaki artırımlarla beşerler biraz moralli olabilir fakat daha sonra kurdaki volatilite ve öteki artırımlarla alım gücü düşmeye devam eder.
– İhracat artışı pandemiden kaynaklanan ve ertelenen talepten kaynaklanıyor açıklamanız vardı. Talep bundan daha sonra düşecek mi?
Gerçek. Yılbaşından bu yana bizim kesim ihracatını yüzde 19 artırırken Çin yüzde 22 artırmış. Çin’e talep daha epeyce artıyor. Şu anki talebin ötelenen alışverişin talebi olduğunu söylemek istiyorum. Hem ABD hem Avrupa’daki enflasyon, tüketicileri endişelendirmeye başladı. Bunları da düşününce 2022’nin ikinci çeyreğinde ihracatta da ıstırap yaşanabilir. Bunun emareleri var.
– İhracatta maksat tutacak mı?
Bizim bu yıl hazırgiyimde 20 milyar dolar ihracat gayemiz tutacak. Gelecek yıl yüzde 10 artış bekliyoruz. Türkiye’deki iplikçilerde aldığımız fiyat, yurtharicindeki rakiplerine nazaran yüzde 15-20 daha kıymetli. Yüzde 5-8 içindeki ek vergilerin bu vakitte kaldırılmasını istiyoruz. Biz fiyatta ve hammaddede artık sıkıştık. Pamuk ipliğine daha kıymetli ulaşmamız bizim kontratları uzatmamazı ve yenilerini yapmamızı engelliyor. Bunlar yapılmazsa 2022’nin ikinci çeyreğinde beklediğimiz sakinlik birinci çeyreğin sonunda bile başlayabilir.
ÇALIŞANI KEYİFLİ ETMEK LAZIM
– Yeni ekonomik model, iktisat ve maliye bakanı değişti, Merkez bankası lideri sık sık değişiyor. Bu stil değişiklikler plan yapmanızı nasıl etkiliyor?
Biz her türlü volatiliteye alıştık. Artık her endüstrici küçük bir ekonomist oldu. Zira günlük yüzde 5-6 volatilitenin olduğu yerde bunu yönetmek kolay değil.
– Minimum fiyat beklentiniz ne?
Orada gerçek enflasyon her neyse onu yansıtmak gerekiyor. Besin enflasyonunun hakikat hesaplanıp yansıtılması gerekiyor. Zira çalışanları keyifli etmek lazım. Yoksa çalışan bulamayız.
– 2022 için diğer ne tıp riskler var?
Bütçe yapamıyoruz. Zira kuru bilmiyoruz. Çok daha dinamik olmamız gerekiyor. İhracatta yılın ikinci yarısında daralma olabilir. Pandemide yeni varyantlar olursa bu daha erkene de gelebilir. İçeride ise kur artışıyla yeni çıkacak mamullere gelecek fiyat artışları niçiniyle perakendede yılbaşından itibaren daralma yaşanabilir.
yatırım tavsiyesi içermez
Bölümü, maliyetleri yeterli yapması konusunda uyaran Fayat, “Final kuru kullanmamak gerekiyor. Final kuru kullandığımız vakit muhtemel bir faiz artışında geri gelen kuru da yönetemeyiz ve batarız” diye konuştu. Kurun düzeyinden çok stabilitesinin kıymetli olduğunu vurgulayan Erdem Fayat ile hazırgiyim dalındaki son gelişmeleri konuştuk.
Onur Fayat, Şehriban Kıraç’a konuştu.
– Döviz kurunun artması ihracatçıya yaradı mı?
Bu kurlar ihracatçıya epey fayda diye bir yanılgı var. Türkiye’de ihracat, üretim yapısı yüzde 65-70 orta malı ithalatına mecbur. Alım fiyatı da dövizle artıyor. Yüksek volatilitenin ya da çok yüksek döviz kurunun ihracatçıya yaramadığını söylemek istiyorum.
Kur, hem yüksek hem volatil olduğu vakit müşterilerimizden aykırı baskı yiyoruz. TL düştü, fiyat düşürün baskısı geliyor. Onlara güç, hammadde artırımları, dövizdeki artışı anlatmak zorunda kalıyoruz. Kullandığımız elyaf kümelerinde polyester ve pamukta, döviz bazında son 1 yılda yüzde 50-70 artırım geldi, bunu müşterilerimize yansıtmaya çalışırken TL’nin kıymet kaybıyla müşterilerimizden karşı baskıyı yiyip fiyat da artıramıyoruz. Son 1 yılda hammaddeye gelen artırımlarla biz kilogram fiyatını yüzde 5-10 artırmamız gerekirken yüzde 1.1 artırmışız. bu biçimde volatilite vakit içinderında ihracatçı hayli kazanmadığı üzere yanlışsız maliyet de yapamıyor.
FİNAL KURU KULLANMAYIN
– İhracatta müşterilere maliyetleri yansıtmazsanız size bedeli ne olur?
Tahminen maliyet artışını yansıtan üretici de var. Nasıl olsa kurlar yükseliyor deyip hakikat hesap yapmayıp maliyetimi kurdan çıkarırım mantığıyla hareket eden ihracatçılar da var. Burada hesabı düzgün yapmak gerekiyor. Döviz artıyor fakat maliyetin de artıyor. Bugün maliyet yaparken final kuru kullanmamak lazım. Siz artık 13.70’e dolar, 15.50’ye Avro bozacağım diye maliyet yaparsanız eza yaşarsınız.
Kendi firmamda hâlâ Avro 10 TL, dolar 9 TL üzere hesap yapıyorum. Kurda muhtemel geri gelmelere karşı kendimizi hedge ediyoruz. Dalın yüzde 10-15’inin final kuru kullanmadığını bilin. Biz final kuru kullandığımız vakit mümkün bir faiz artışında geri gelen kuru da yönetemeyiz ve batarız. Herkes, güzel hesap yapıp döviz bazlı maliyetleri âlâ yansıtması lazım müşterisine. Şayet final kuru kullanıyorsanız forward kuru alıp alacağınızı bağlamanız lazım. Bankadan mukavele yap, o denli sat. Yoksa üç ay daha sonra tahsilatını yapacağın vakit daha düşük bir kurla karşılaşabilirsin. Bunu hakikat yönetmezseniz, maliyet ve hammadde fiyat artışı kurun geri gelmesi fazlaca önemli bir kârsızlık hatta eksi bakiye tahsilatını da getirir.
– Firmaların bu manada hazırlıkları var mı, B planları ne?
Kesimi uyarıyorum, maliyetlerinizi gerçek yapın. Hele hele faiz artıp döviz geri gelirse hesap daha makus şaşabilir. Final kuru kullanan ziyan edebilir. Büyük oyuncuların birden fazla final kurunu kullanmıyor. Kendini hedge etmeyen firmalar büyük ziyan gorebilir. Bu volatilite bizi hiç bir vakit kârlı kılmaz. Haftaya yükleyeceğim mala yabancı alıcı telefon açmış indirim istiyor. Ancak kur geri geldiğinde o farkı senden alırım dediğimde müşteri yanıt vermiyor.
YÜZDE 30-50 ARTIRIM şayet olmazsa İÇ PİYASAYA MAL YAPILAMAZ
– Üretici enflasyonu yüzde 54’e çıktı, Bu, fiyatlara ne kadar yansıyor, nasıl göğüslüyorsunuz bu maliyetleri?
İhracatta döviz bazlı emtiaya gelen artırımları yansıtamamışız. Bölüm yüzde 4-5 kâr kaybetmiş. Bölümün kârlılığa ve döviz bazlı maliyeti müşteriye yansıtmaya konsantre olması gerekiyor. İç piyasaya baktığımızda içerideki enflasyonu ne kadar yansıtabilmişiz, inanın bölüm şu ana kadar hiç yansıtmamış. Geçmişte alınan hammaddelerle dönen bir piyasada bile bu enflasyon görüldü. Yılbaşından daha sonra yeni maliyetlerle gelecek olan fiyatların yansımasıyla hazır giyside en az yüzde 30-50 içinde bir artırım bekleniyor. Şayet bu yapılmazsa dal iç piyasaya mal yapamaz. Üreticinin enflasyonu o kadar yüksek ki bunu yansıtmazsa dönemez.
Maalesef 2022’de hazırgiyim enflasyona yüksek katkı sağlayan bir kesim haline gelecek. Gelecek yıldan itibaren tüketiciler fiyat artışlarını epeyce daha fazla hissedecek.
– Tahsilatlarda badire var mı?
İç piyasada hammadde satın almalarında TL ile yapılan ödemeler peşine döndü. Kurun nereye gideceği bilinmediği için vadeler kısaldı. Normalinde 1 yıllık vadeler bile vardı. Günlük bile yüzde 5’lik kur artışı hammadde üreticilerini de malı satıp yerine yenisini koyabilir miyim diye endişelendiriyor. Bizim ihracatta pandemiden dolayı satış vadeleri 60 günden 90 güne uzamıştı. Bu hâlâ sürüyor. Yurtharicinde da önemli riskler var, sigorta yapmadan eser üretmemek gerekiyor.
TEDARİKTE ISTIRAP
– İç piyasada firmaların durumu nasıl, ne çeşit ezaları var?
Perakendeci son aylarda âlâ satışlar yaptı. Ancak son bir aydaki volatiliteyle onlar da mal bulmakta kahır yaşıyorlar. Hem tedarikte hem vadede kasvetler yaşadıklarını fiyat alamadıklarını, eser fiyatlarını neredeyse belirleyemediklerini duyuyoruz.
İthalat yapan yabancı markaların da orta ara satışı durdurup fiyat değiştirdiklerini görüyoruz. Güç bir müddetç. Kurdaki volatilite devam ettiğinde 2022’nin ikinci yarısında Avrupa’da goreceğimizi varsayım ettiğimiz alışverişteki sakinlik Türkiye’de 2022’nin başında hissedilebilir.
ÖNGÖRÜLEBİLİR KUR OLMALI
– Ülkü kur düzeyiniz nedir?
Kurun düzeyinden çok stabilitesi kıymetli. Gerçek enflasyon her neyse o oranda artan ve daha öngörülebilir bir kur düzeyidir bizim için geçerli olan. Enflasyonla devalüasyonun istikrarlı olması lazım.
İhracatın büyük sıçramaları kurun daha stabil olduğu devirlerde olur. Yüksek faiz, düşük kur da uygun değil. Oradaki istikrar de enflasyon kadar olmalı. Bu şayet olmazsa bölümden çekilmeler başlıyor. Faizlerin de yatırım yapılabilir düzeyde ve öngörülebilir olması lazım. Şu anda düşük faiz var lakin herkes ona ulaşabiliyor mu fazlaca emin değilim.
– bu biçimde bir periyotta yatırım iştahı var mı?
Aslında var. İplik ve konfenksiyon için değerli yer tahsisleri yapıldı. Fakat şu anda herkes fabrika yatırımlarına, imalata başladı diyemiyoruz.
Endüstrici uygun bir finansman, uygun bir maliyet vaktini kolluyor. Öngörülebilir bir iktisat, faiz ve daha güzel bir maliyet yapısı oluşursa yatırıma dönecektir.
2022, GÜÇ BİR YIL OLACAK
– Yurttaşın alım gücü de düşüyor Nasıl satacaksınız ki?
Minimum fiyatta artış olacak fakat o ne derece devalüasyonu karşılayacak bilmiyoruz. Gelecek yıl güç bir yıl. Tahminen iki üç ay minimum fiyattaki artırımlarla beşerler biraz moralli olabilir fakat daha sonra kurdaki volatilite ve öteki artırımlarla alım gücü düşmeye devam eder.
– İhracat artışı pandemiden kaynaklanan ve ertelenen talepten kaynaklanıyor açıklamanız vardı. Talep bundan daha sonra düşecek mi?
Gerçek. Yılbaşından bu yana bizim kesim ihracatını yüzde 19 artırırken Çin yüzde 22 artırmış. Çin’e talep daha epeyce artıyor. Şu anki talebin ötelenen alışverişin talebi olduğunu söylemek istiyorum. Hem ABD hem Avrupa’daki enflasyon, tüketicileri endişelendirmeye başladı. Bunları da düşününce 2022’nin ikinci çeyreğinde ihracatta da ıstırap yaşanabilir. Bunun emareleri var.
– İhracatta maksat tutacak mı?
Bizim bu yıl hazırgiyimde 20 milyar dolar ihracat gayemiz tutacak. Gelecek yıl yüzde 10 artış bekliyoruz. Türkiye’deki iplikçilerde aldığımız fiyat, yurtharicindeki rakiplerine nazaran yüzde 15-20 daha kıymetli. Yüzde 5-8 içindeki ek vergilerin bu vakitte kaldırılmasını istiyoruz. Biz fiyatta ve hammaddede artık sıkıştık. Pamuk ipliğine daha kıymetli ulaşmamız bizim kontratları uzatmamazı ve yenilerini yapmamızı engelliyor. Bunlar yapılmazsa 2022’nin ikinci çeyreğinde beklediğimiz sakinlik birinci çeyreğin sonunda bile başlayabilir.
ÇALIŞANI KEYİFLİ ETMEK LAZIM
– Yeni ekonomik model, iktisat ve maliye bakanı değişti, Merkez bankası lideri sık sık değişiyor. Bu stil değişiklikler plan yapmanızı nasıl etkiliyor?
Biz her türlü volatiliteye alıştık. Artık her endüstrici küçük bir ekonomist oldu. Zira günlük yüzde 5-6 volatilitenin olduğu yerde bunu yönetmek kolay değil.
– Minimum fiyat beklentiniz ne?
Orada gerçek enflasyon her neyse onu yansıtmak gerekiyor. Besin enflasyonunun hakikat hesaplanıp yansıtılması gerekiyor. Zira çalışanları keyifli etmek lazım. Yoksa çalışan bulamayız.
– 2022 için diğer ne tıp riskler var?
Bütçe yapamıyoruz. Zira kuru bilmiyoruz. Çok daha dinamik olmamız gerekiyor. İhracatta yılın ikinci yarısında daralma olabilir. Pandemide yeni varyantlar olursa bu daha erkene de gelebilir. İçeride ise kur artışıyla yeni çıkacak mamullere gelecek fiyat artışları niçiniyle perakendede yılbaşından itibaren daralma yaşanabilir.
yatırım tavsiyesi içermez