Ekonomist Cihan İhtilal Zelyut, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve kurmaylarının iktisat siyasetiyle ilgili dikkat çeken açıklamalarda bulundu.
Son devirde Merkez Bankası’nın aldığı faiz sonucu ve kurdaki hareketliliği kıymetlendiren Zelyut, iktisat siyasetinin denetimden çıktığını söz etti.
Cumhuriyet’e konuşan Zelyut, “Erdoğan’ın sihirli faiz/kredi sopası çalışmıyor, çalışmayacak. Lakin iktisat sebebi ile oy kaybeden ve umutsuzca seçmenlerindeki erimeyi durdurmak isteyen Erdoğan ve takımı için tek sorun rezervler ve inanç de değil.” diye belirtti.
Zelyut’un iktisat siyaseti ve kurdaki hareketlilik üzerine değerlendirmeleri şöyleki:
“Erdoğan ve iktisat kurmaylarının kurda oynadıkları epey tehlikeli bir oyun var. Bu oyun onların başlarında tasarladıkları üzere gitmeyecek. Bedeli ise firmaların iflası, hane halkının ise artan işsizliği ve denetimden çıkan kurlar olacak.
Adım adım gidelim ve bu tehlikeli oyunu sizlere anlatalım. AKP iktisat modelinde ne vakit sıkışıklık olsa yani sakinlik ve işsizlik kendisini gösterse kolay yol seçilir: ‘Faizleri düşür, piyasaya kredi pompala, ekonomik aktiviteleri canlandır ve durumu belli bir süre yönetim et.’
AKP idaresi güç yolu asla seçmemiştir. Zira sıkıntı yol üretim sistemini değiştirmektir. Yani dış girdiye bağlı olmadan çalışacak bir imalat endüstridir. Lakin bunun için ıslahatlar gerekir. Eğitim, hukuk, iktisat ıslahatları önemli bir emek, vakit ve planlama gerektirir. halbuki AKP idaresi bunları gereksiz bulur; zira kredi basarak, konut üreterek iktisat her daim canlandırılır.
İşte kırılma noktasına geldik: Üstteki münasebetlerle Erdoğan’ın sihirli faiz/kredi sopası çalışmıyor, çalışmayacak. Lakin iktisat sebebi ile oy kaybeden ve umutsuzca seçmenlerindeki erimeyi durdurmak isteyen Erdoğan ve grubu için tek sorun rezervler ve inanç de değil.
KUR SERT BİÇİMDE ÜST ÇIKACAK
Türkiye’de tarım ve imalat sanayi dışa bağlı. Bu ithalatçı yapı sebebi ile artan kurlar maliyetleri üst çekip, meblağları artırıyor. İktisat çalıştıkça hem eser hem enflasyon üretiliyor. İşte bu Türkiye’den kaynaklanan yapısal bir sorun. Fakat buna artık bir de salgın sebebi ile artan yurt dışı meblağları da eklendi. Güç ve emtia meblağları roket üzere üst gidiyor. Bu gelişmelere bağlı olarak iki değerli kararı kurlardaki fiyatlamalarda izliyoruz:
Amerika’da piyasa oyuncuları enflasyonun FED’in söylemiş olduği üzere süreksiz olmayacağını düşünmeye başladı. Enflasyonun bir süre daha hayatlarında kalacağına dair beklentiler tahvil faizlerinin üst hareket etmesinden anlaşılıyor. Bu da doların bedel kazanmasına niye oluyor.
Öbür taraftan dolar endeksine baktığımızda da görülen üst hareketin, piyasada oluşan ‘kalıcı enflasyon beklentilerinin’ global bir teyidi olduğunu söyleyebiliriz.
Buradan çıkan sonuç ise kıymetlenen doların Türkiye’de kuru daha sert biçimde üst çekeceğidir. Amerikan Merkez Bankası Lideri Powell’ın her ay piyasaya verdikleri 120 milyar doların kısılacağına dair açıklama yapmasına karşın, TCMB Başkanı’nın buna ihtimal vermemesi ise Türkiye için farklı bir şansızlık, global finansal oyunu okuyamamak demektir.
Amerika’da varlık alımlarının azaltılması (verilen 120 milyar doların kısılması) basiretsiz TCMB siyasetleri ile birleşip kuru 8,90 yapıyorsa, 2022’de FED faiz artırımları ile piyasadan çekilecek dolarlar kurda nasıl bir tahribat yapar? Takdiri sizlere bırakıyorum.
ENFLASYON KRİZİ KAPIDA
Kur fiyatlamasında ABD ve Türkiye kaynaklı gelişmelere ek olarak; bilhassa Avrupa’da rekor üstüne rekor kıran doğalgaz fiyatlarını, 80 dolara yaklaşmış, raporlarda 90 dolar olarak anılan petrol meblağlarını da unutmamak gerek. Bütün bunlar AB için de enflasyonu üst çekiyor.
Doğal olarak gücün tedarik sıkıntıları dışında, artan meblağları da Türkiye’de büyük bir enflasyon dalgası yaratarak hem vatandaşın alım gücünü özetlemek gerekirsek, tıpkı vakitte Lira’da paha kayıpları yaratacak.
Erdoğan ve takımı, ABD ve AB kanatlarından gelen bu duruma karşı gözlerini kapayarak, seçimlerde başarılı olma ismine, evvelden kalma ekonomik taktiklerini uygularken ülkeyi yavaş yavaş büyük bir stagflasyon dalgasına (durgunluk ortasında enflasyon) teslim etmek üzeredirler.
Bugün enflasyonun baz tesiri ile gerilemesine umut bağlayanlar üzerlerine gelen ‘enerji/emtia tedarik ve fiyat krizinin’ Türkiye’de enflasyonu nasıl zıplatacağından habersizdirler.
En optimist iddiayla 8,80 dolar/TL ve yüzde 15 enflasyonun varacağı kur amacı 10,12’dir. Bu sayıya jeopolitik riskler ve FED tesiri dahil değildir. Pekala sistem dışa bağlı çalışırken hangi Türk firması içeride bu kura dayanır? Enflasyon sizce ne olur?
EKONOMİK ENKAZA ADIM ADIM
Erdoğan ve grubu söylemese de, kuru 9 civarında kabul ederek ekonomiyi ihracatçı firmalarla 2023’e kadar kör topal taşımayı düşünüyorlar. Lakin ihracat sayılarının zafer diye anlatılmasına karşın, Ağustos ayında güç eserleri ve altın hariç ihracatın yüzde 52,4, ithalatın yüzde 46,8 arttığını gördük. Yüksek teknoloji mamüllerinin imalat sanayi eserleri ihracatı ortasındaki hissesi yüzde 3,1. Bu da rezervi dolduracak katma kıymeti yüksek eser satamadığımızı gösteriyor. Ve en berbatı şişirdikleri ihracatı yapmak için ithalata mecburuz, ithalatın yüzde 91,7’si yarı mamul/sermaye malı.
Erdoğan Lira’nın bedel kaybını önleyemiyor. Madem Lira bedel kaybediyor bari ihracata yarasın demesi de boşuna olacak. Zira sayıları gördünüz, Lira’da büyük kıymet kayıplarına karşın cari açık devam ediyor: -29,7 milyar dolar. Demek Lira bedel kaybetmese idi, açık epeyce daha makus olacaktı.
Bu ihracattan işçiler hisse alıyor mu? Hayır! Büyüme sayılarında bunu yakından gördük.
Kelamın özü, 12 aylık devirde çift haneye ulaşmış kur ve büyük bir stagflasyon yaşayacağımız ekonomik enkaza gerçek adım adım ilerliyoruz.”
yatırım tavsiyesi içermez
Son devirde Merkez Bankası’nın aldığı faiz sonucu ve kurdaki hareketliliği kıymetlendiren Zelyut, iktisat siyasetinin denetimden çıktığını söz etti.
Cumhuriyet’e konuşan Zelyut, “Erdoğan’ın sihirli faiz/kredi sopası çalışmıyor, çalışmayacak. Lakin iktisat sebebi ile oy kaybeden ve umutsuzca seçmenlerindeki erimeyi durdurmak isteyen Erdoğan ve takımı için tek sorun rezervler ve inanç de değil.” diye belirtti.
Zelyut’un iktisat siyaseti ve kurdaki hareketlilik üzerine değerlendirmeleri şöyleki:
“Erdoğan ve iktisat kurmaylarının kurda oynadıkları epey tehlikeli bir oyun var. Bu oyun onların başlarında tasarladıkları üzere gitmeyecek. Bedeli ise firmaların iflası, hane halkının ise artan işsizliği ve denetimden çıkan kurlar olacak.
Adım adım gidelim ve bu tehlikeli oyunu sizlere anlatalım. AKP iktisat modelinde ne vakit sıkışıklık olsa yani sakinlik ve işsizlik kendisini gösterse kolay yol seçilir: ‘Faizleri düşür, piyasaya kredi pompala, ekonomik aktiviteleri canlandır ve durumu belli bir süre yönetim et.’
AKP idaresi güç yolu asla seçmemiştir. Zira sıkıntı yol üretim sistemini değiştirmektir. Yani dış girdiye bağlı olmadan çalışacak bir imalat endüstridir. Lakin bunun için ıslahatlar gerekir. Eğitim, hukuk, iktisat ıslahatları önemli bir emek, vakit ve planlama gerektirir. halbuki AKP idaresi bunları gereksiz bulur; zira kredi basarak, konut üreterek iktisat her daim canlandırılır.
İşte kırılma noktasına geldik: Üstteki münasebetlerle Erdoğan’ın sihirli faiz/kredi sopası çalışmıyor, çalışmayacak. Lakin iktisat sebebi ile oy kaybeden ve umutsuzca seçmenlerindeki erimeyi durdurmak isteyen Erdoğan ve grubu için tek sorun rezervler ve inanç de değil.
KUR SERT BİÇİMDE ÜST ÇIKACAK
Türkiye’de tarım ve imalat sanayi dışa bağlı. Bu ithalatçı yapı sebebi ile artan kurlar maliyetleri üst çekip, meblağları artırıyor. İktisat çalıştıkça hem eser hem enflasyon üretiliyor. İşte bu Türkiye’den kaynaklanan yapısal bir sorun. Fakat buna artık bir de salgın sebebi ile artan yurt dışı meblağları da eklendi. Güç ve emtia meblağları roket üzere üst gidiyor. Bu gelişmelere bağlı olarak iki değerli kararı kurlardaki fiyatlamalarda izliyoruz:
Amerika’da piyasa oyuncuları enflasyonun FED’in söylemiş olduği üzere süreksiz olmayacağını düşünmeye başladı. Enflasyonun bir süre daha hayatlarında kalacağına dair beklentiler tahvil faizlerinin üst hareket etmesinden anlaşılıyor. Bu da doların bedel kazanmasına niye oluyor.
Öbür taraftan dolar endeksine baktığımızda da görülen üst hareketin, piyasada oluşan ‘kalıcı enflasyon beklentilerinin’ global bir teyidi olduğunu söyleyebiliriz.
Buradan çıkan sonuç ise kıymetlenen doların Türkiye’de kuru daha sert biçimde üst çekeceğidir. Amerikan Merkez Bankası Lideri Powell’ın her ay piyasaya verdikleri 120 milyar doların kısılacağına dair açıklama yapmasına karşın, TCMB Başkanı’nın buna ihtimal vermemesi ise Türkiye için farklı bir şansızlık, global finansal oyunu okuyamamak demektir.
Amerika’da varlık alımlarının azaltılması (verilen 120 milyar doların kısılması) basiretsiz TCMB siyasetleri ile birleşip kuru 8,90 yapıyorsa, 2022’de FED faiz artırımları ile piyasadan çekilecek dolarlar kurda nasıl bir tahribat yapar? Takdiri sizlere bırakıyorum.
ENFLASYON KRİZİ KAPIDA
Kur fiyatlamasında ABD ve Türkiye kaynaklı gelişmelere ek olarak; bilhassa Avrupa’da rekor üstüne rekor kıran doğalgaz fiyatlarını, 80 dolara yaklaşmış, raporlarda 90 dolar olarak anılan petrol meblağlarını da unutmamak gerek. Bütün bunlar AB için de enflasyonu üst çekiyor.
Doğal olarak gücün tedarik sıkıntıları dışında, artan meblağları da Türkiye’de büyük bir enflasyon dalgası yaratarak hem vatandaşın alım gücünü özetlemek gerekirsek, tıpkı vakitte Lira’da paha kayıpları yaratacak.
Erdoğan ve takımı, ABD ve AB kanatlarından gelen bu duruma karşı gözlerini kapayarak, seçimlerde başarılı olma ismine, evvelden kalma ekonomik taktiklerini uygularken ülkeyi yavaş yavaş büyük bir stagflasyon dalgasına (durgunluk ortasında enflasyon) teslim etmek üzeredirler.
Bugün enflasyonun baz tesiri ile gerilemesine umut bağlayanlar üzerlerine gelen ‘enerji/emtia tedarik ve fiyat krizinin’ Türkiye’de enflasyonu nasıl zıplatacağından habersizdirler.
En optimist iddiayla 8,80 dolar/TL ve yüzde 15 enflasyonun varacağı kur amacı 10,12’dir. Bu sayıya jeopolitik riskler ve FED tesiri dahil değildir. Pekala sistem dışa bağlı çalışırken hangi Türk firması içeride bu kura dayanır? Enflasyon sizce ne olur?
EKONOMİK ENKAZA ADIM ADIM
Erdoğan ve grubu söylemese de, kuru 9 civarında kabul ederek ekonomiyi ihracatçı firmalarla 2023’e kadar kör topal taşımayı düşünüyorlar. Lakin ihracat sayılarının zafer diye anlatılmasına karşın, Ağustos ayında güç eserleri ve altın hariç ihracatın yüzde 52,4, ithalatın yüzde 46,8 arttığını gördük. Yüksek teknoloji mamüllerinin imalat sanayi eserleri ihracatı ortasındaki hissesi yüzde 3,1. Bu da rezervi dolduracak katma kıymeti yüksek eser satamadığımızı gösteriyor. Ve en berbatı şişirdikleri ihracatı yapmak için ithalata mecburuz, ithalatın yüzde 91,7’si yarı mamul/sermaye malı.
Erdoğan Lira’nın bedel kaybını önleyemiyor. Madem Lira bedel kaybediyor bari ihracata yarasın demesi de boşuna olacak. Zira sayıları gördünüz, Lira’da büyük kıymet kayıplarına karşın cari açık devam ediyor: -29,7 milyar dolar. Demek Lira bedel kaybetmese idi, açık epeyce daha makus olacaktı.
Bu ihracattan işçiler hisse alıyor mu? Hayır! Büyüme sayılarında bunu yakından gördük.
Kelamın özü, 12 aylık devirde çift haneye ulaşmış kur ve büyük bir stagflasyon yaşayacağımız ekonomik enkaza gerçek adım adım ilerliyoruz.”
yatırım tavsiyesi içermez