Geçen ağustos ayında yüksek elektrik faturaları tüketicilerin en kıymetli gündemlerinden biri oldu. Ekim ayında tüketicilere tesir edecek fiyat artışına kesin gözüyle bakıldığını aktaran Encazip sitesinin kurucusu Çağada Kırım, “Piyasa şartları gözetildiğinde ekim ayında yapılması beklenen artışın en az yüzde 20 olması gerektiğini hesaplıyoruz” dedi.
Türkiye’de elektrik tüketimi bilhassa temmuz ve ağustos aylarında rekor düzeylere yükseldi. Bu iki ayı kapsayan periyotta, toplam elektrik tüketimi 57.655 GWh düzeyine geldi. Bu tüketim, geçen yıla bakılırsa yüzde 8,3’lük artış manasına gelirken 2019 yılına nazaran yüzde 11, 2018 yılına bakılırsa ise yüzde 8’lik bir artış demekti. Artan elektrik talebinin karşılanması için daha fazla santral, sisteme dahil edildi. Çoğunluğu yabancı kaynaklı yakıtlı olan bu santrallerin devreye girmesinin, kurdaki yükselişle birebir periyoda denk gelmesi ise elektrik tedarik maliyetlerini önemli oranda artırdı.
PİYASA FİYATLARI YÜZDE 57 ARTTI, TÜKETİCİYE ŞİMDİ YÜZDE 30 YANSIDI
Hür piyasadaki elektrik tedarik fiyatları geçtiğimiz temmuz ayından itibaren önemli oranda arttı. 2021 yılı Ocak ayı elektrik maliyetleri net 0,40522 TL iken temmuz ve ağustos ayı toplam net elektrik tedarik maliyeti ortalaması yüzde 55’lik artışla 0,62956 TL oldu. Geçtiğimiz yılın Temmuz-Ağustos periyodu ile kıyaslandığında ise artış oranının yüzde 57 olduğu görüldü. Artan tedarik maliyeti direkt olarak tüketicilere yapılan elektrik tedarikinin maliyetine tesir etse de şimdiye kadar ulusal tarifeler, bu artışı daha yavaş yansıtacak biçimde düzenlendi. Geçen 12 aylık devirde yaklaşık yüzde 62 artan elektrik maliyetlerine karşı, tüketici elektrik fiyatlarındaki artış yüzde 30 düzeyinde kaldı.
ELEKTRİK FİYATLARINDAKİ ARTIŞIN BİRİNCİ niçinİ YÜKSEK KUR
2021 yılında, geçen senelera nazaran elektrik tüketimindeki artışın karşılandığı santrallerin sıklıkla yabancı kaynaklı yakıt kullanımı, elektrik maliyetlerini artıran en kıymetli faktör oldu.
Elektrik üretim kaynaklarında maliyeti dövize bağlı olan doğal gaz elektrik santrallerinin hissesinin 2020’de yüzde 19’dan yüzde 25’e, 2021’de ise 35’e yükseldiği ve hidroelektrik santrallerinin hissesinin ise yüzde 25’ten yüzde 17’ye düştüğü görüldü. Bu aslında geçtiğimiz yıla göre yaşanan olağanlaşmanın ve evvelki senelera nazaran ise elektrik talebindeki artışın, üretim tarafında yabancı kaynaklı santrallerden karşılanmasına niye oldu. Çünkü 2020 yılının Temmuz-Ağustos periyodu için ortalama Amerikan Doları kuru 7,0658 TL iken bu yılın tıpkı periyodunda ortalama yüzde 21’lik bir artışla 8,5256 TL düzeyine geldi.
KURAKLIĞIN ELEKTRİK FİYATLARINA TESİRİ SONLU
Bahisle ilgili açıklamalarda bulunan Çağada Kırım, sanılanın bilakis kuraklığın elektrik meblağlarının artışındaki temel niye olmadığını belirtti. Kırım, “Ülkemiz için yenilenebilir kaynaklı elektrik üretimi epey kıymetli ve bu alana ne kadar yatırım yapılsa azdır. Lakin yenilenebilir güç kaynaklarının teşviki maksadıyla Amerikan Doları üzerinden verilmiş olan alım garantileri, meblağların döviz kuruna olan hassasiyetini artırıyor. Kuraklık niçiniyle hidroelektrik santrallerden elektrik üretiminin hissesi yüzde 8 azalsa da bu teşvikten faydalanan santrallere yapılacak dolar bazındaki ödemeler de birebir oranda düşüş gösterdi. Gerçekten EPDK, geçen sene ağustos ayında 0,101 TL olan gerçekleşen ve her bir kilovatsaat tüketim başına düşen teşvik ödemesinin maliyete yansıtılma ünite bedeli kestirimini 0,093 TL’ye düşürdü. Gerçekleşmesi beklenen kıymet ise 0,8 TL, yani yaklaşık yüzde 20’lik bir düşüş var. Bu da alım garantileri tarafında, maliyetlerin yükselen kura karşın düştüğünü ve kuraklığın elektrik fiyatlarına tesiri olsa da bunun nazarance sonlu olduğunu gösteriyor.” dedi.
EKİM AYINDA YÜZDE 30 ARTIRIM ŞAŞIRTMAZ
Artan elektrik tedarik maliyetlerinin tüketicilere yansımasının kaçınılmaz olduğunun altını çizen Kırım, şöyleki devam etti:
“2020 Temmuz-Ağustos devrinde de maliyetlerin tam olarak karşılanması için tüketici tarifesine artırım gerekliydi. Lakin maliyetler o devirden, ortasında bulunduğumuz periyoda göre yüzde 57 daha düşüktü. Bu niçinle piyasa şartlarına nazaran, tüketici etkin güç ünite fiyatlarına günümüze kadar toplamda yüzde 57 oranında elektrik artırımı yapılması gerekliydi lakin tüketicilere bu vakitte ortalamada yalnızca yüzde 30’luk bir yansıma oldu. Bu niçinle piyasa şartları gözetilerek Ekim ayında gerekli artışın en az yüzde 20 olması gerektiğini hesaplıyoruz. Bu hesaplamaya, gelecek devirlerdeki potansiyel maliyet artışları ile geçmiş devir düzeltmeleri eklendiğinde artırım oranı yüzde 30’a ulaşabilir. Şayet konutların elektrik fiyatının da gerçek maliyetler göz önüne alınarak düzenleneceğini var iseyarsak meskenler için yüzde 40’lık bir artıştan dahi kelam edebiliriz. Faal güç bedelinde yapılacak bu artış, dağıtım bedelinin artmaması durumunda tüketiciye yaklaşık yüzde 20’lik bir fatura artışı olarak yansıyacaktır. Ulusal tarife fiyat güncellemelerinde yüzde 15’lik artış üst limiti gayrı resmi bir üst limit haline gelmiş olsa da bunun üzerine çıkılması sürpriz olmaz.”
HAKİKAT FİYATLANDIRMA STRATEJİSİ UYGULANMALI
Piyasa konusundaki genel görüşlerini de lisana getiren Kırım, “Elektrik piyasasının özelleştirilmesindeki gaye, rekabetin önü açılarak tüketicilere daha kaliteli hizmeti, daha ucuz fiyattan vermekti. Lakin hür piyasa şartlarının tam olarak sağlanamaması neredeyse her ay bir elektrik artırımını gündeme getiriyor. Tedarikçilerin potansiyel ziyanlarını yama yapar üzere daha sonradan düzeltmek yerine piyasayı hakikaten sabit bir hale getirirsek birinci etapta tüketici fiyatları kıymetli ölçüde zamlanır lakin biraz sabır gösterirsek faturaların her ay artmadığını ve bir nizama oturduğunu görürüz. Tüketicilerin elektrik artırımına olan hassasiyeti anlaşılabilir lakin gerekli ayarlamalar yapılmadan ucuz elektrikten kelam etmek mümkün olmaz ve elektrik artırımı gündemimizden asla çıkmaz. Birinci etapta yapılması gereken mesken elektrik meblağlarının öteki abone kümeleri ile eşitlenmesi ve çabucak akabinde ulusal tarifenin gerçek maliyeti yansıtır düzeye getirilmesidir. Yalnızca hakikat fiyatlandırma stratejisini uygulamamız halinde elektrik artırımlarını gündemimizden çıkartabiliriz.” dedi.
yatırım tavsiyesi içermez
Türkiye’de elektrik tüketimi bilhassa temmuz ve ağustos aylarında rekor düzeylere yükseldi. Bu iki ayı kapsayan periyotta, toplam elektrik tüketimi 57.655 GWh düzeyine geldi. Bu tüketim, geçen yıla bakılırsa yüzde 8,3’lük artış manasına gelirken 2019 yılına nazaran yüzde 11, 2018 yılına bakılırsa ise yüzde 8’lik bir artış demekti. Artan elektrik talebinin karşılanması için daha fazla santral, sisteme dahil edildi. Çoğunluğu yabancı kaynaklı yakıtlı olan bu santrallerin devreye girmesinin, kurdaki yükselişle birebir periyoda denk gelmesi ise elektrik tedarik maliyetlerini önemli oranda artırdı.
PİYASA FİYATLARI YÜZDE 57 ARTTI, TÜKETİCİYE ŞİMDİ YÜZDE 30 YANSIDI
Hür piyasadaki elektrik tedarik fiyatları geçtiğimiz temmuz ayından itibaren önemli oranda arttı. 2021 yılı Ocak ayı elektrik maliyetleri net 0,40522 TL iken temmuz ve ağustos ayı toplam net elektrik tedarik maliyeti ortalaması yüzde 55’lik artışla 0,62956 TL oldu. Geçtiğimiz yılın Temmuz-Ağustos periyodu ile kıyaslandığında ise artış oranının yüzde 57 olduğu görüldü. Artan tedarik maliyeti direkt olarak tüketicilere yapılan elektrik tedarikinin maliyetine tesir etse de şimdiye kadar ulusal tarifeler, bu artışı daha yavaş yansıtacak biçimde düzenlendi. Geçen 12 aylık devirde yaklaşık yüzde 62 artan elektrik maliyetlerine karşı, tüketici elektrik fiyatlarındaki artış yüzde 30 düzeyinde kaldı.
ELEKTRİK FİYATLARINDAKİ ARTIŞIN BİRİNCİ niçinİ YÜKSEK KUR
2021 yılında, geçen senelera nazaran elektrik tüketimindeki artışın karşılandığı santrallerin sıklıkla yabancı kaynaklı yakıt kullanımı, elektrik maliyetlerini artıran en kıymetli faktör oldu.
Elektrik üretim kaynaklarında maliyeti dövize bağlı olan doğal gaz elektrik santrallerinin hissesinin 2020’de yüzde 19’dan yüzde 25’e, 2021’de ise 35’e yükseldiği ve hidroelektrik santrallerinin hissesinin ise yüzde 25’ten yüzde 17’ye düştüğü görüldü. Bu aslında geçtiğimiz yıla göre yaşanan olağanlaşmanın ve evvelki senelera nazaran ise elektrik talebindeki artışın, üretim tarafında yabancı kaynaklı santrallerden karşılanmasına niye oldu. Çünkü 2020 yılının Temmuz-Ağustos periyodu için ortalama Amerikan Doları kuru 7,0658 TL iken bu yılın tıpkı periyodunda ortalama yüzde 21’lik bir artışla 8,5256 TL düzeyine geldi.
KURAKLIĞIN ELEKTRİK FİYATLARINA TESİRİ SONLU
Bahisle ilgili açıklamalarda bulunan Çağada Kırım, sanılanın bilakis kuraklığın elektrik meblağlarının artışındaki temel niye olmadığını belirtti. Kırım, “Ülkemiz için yenilenebilir kaynaklı elektrik üretimi epey kıymetli ve bu alana ne kadar yatırım yapılsa azdır. Lakin yenilenebilir güç kaynaklarının teşviki maksadıyla Amerikan Doları üzerinden verilmiş olan alım garantileri, meblağların döviz kuruna olan hassasiyetini artırıyor. Kuraklık niçiniyle hidroelektrik santrallerden elektrik üretiminin hissesi yüzde 8 azalsa da bu teşvikten faydalanan santrallere yapılacak dolar bazındaki ödemeler de birebir oranda düşüş gösterdi. Gerçekten EPDK, geçen sene ağustos ayında 0,101 TL olan gerçekleşen ve her bir kilovatsaat tüketim başına düşen teşvik ödemesinin maliyete yansıtılma ünite bedeli kestirimini 0,093 TL’ye düşürdü. Gerçekleşmesi beklenen kıymet ise 0,8 TL, yani yaklaşık yüzde 20’lik bir düşüş var. Bu da alım garantileri tarafında, maliyetlerin yükselen kura karşın düştüğünü ve kuraklığın elektrik fiyatlarına tesiri olsa da bunun nazarance sonlu olduğunu gösteriyor.” dedi.
EKİM AYINDA YÜZDE 30 ARTIRIM ŞAŞIRTMAZ
Artan elektrik tedarik maliyetlerinin tüketicilere yansımasının kaçınılmaz olduğunun altını çizen Kırım, şöyleki devam etti:
“2020 Temmuz-Ağustos devrinde de maliyetlerin tam olarak karşılanması için tüketici tarifesine artırım gerekliydi. Lakin maliyetler o devirden, ortasında bulunduğumuz periyoda göre yüzde 57 daha düşüktü. Bu niçinle piyasa şartlarına nazaran, tüketici etkin güç ünite fiyatlarına günümüze kadar toplamda yüzde 57 oranında elektrik artırımı yapılması gerekliydi lakin tüketicilere bu vakitte ortalamada yalnızca yüzde 30’luk bir yansıma oldu. Bu niçinle piyasa şartları gözetilerek Ekim ayında gerekli artışın en az yüzde 20 olması gerektiğini hesaplıyoruz. Bu hesaplamaya, gelecek devirlerdeki potansiyel maliyet artışları ile geçmiş devir düzeltmeleri eklendiğinde artırım oranı yüzde 30’a ulaşabilir. Şayet konutların elektrik fiyatının da gerçek maliyetler göz önüne alınarak düzenleneceğini var iseyarsak meskenler için yüzde 40’lık bir artıştan dahi kelam edebiliriz. Faal güç bedelinde yapılacak bu artış, dağıtım bedelinin artmaması durumunda tüketiciye yaklaşık yüzde 20’lik bir fatura artışı olarak yansıyacaktır. Ulusal tarife fiyat güncellemelerinde yüzde 15’lik artış üst limiti gayrı resmi bir üst limit haline gelmiş olsa da bunun üzerine çıkılması sürpriz olmaz.”
HAKİKAT FİYATLANDIRMA STRATEJİSİ UYGULANMALI
Piyasa konusundaki genel görüşlerini de lisana getiren Kırım, “Elektrik piyasasının özelleştirilmesindeki gaye, rekabetin önü açılarak tüketicilere daha kaliteli hizmeti, daha ucuz fiyattan vermekti. Lakin hür piyasa şartlarının tam olarak sağlanamaması neredeyse her ay bir elektrik artırımını gündeme getiriyor. Tedarikçilerin potansiyel ziyanlarını yama yapar üzere daha sonradan düzeltmek yerine piyasayı hakikaten sabit bir hale getirirsek birinci etapta tüketici fiyatları kıymetli ölçüde zamlanır lakin biraz sabır gösterirsek faturaların her ay artmadığını ve bir nizama oturduğunu görürüz. Tüketicilerin elektrik artırımına olan hassasiyeti anlaşılabilir lakin gerekli ayarlamalar yapılmadan ucuz elektrikten kelam etmek mümkün olmaz ve elektrik artırımı gündemimizden asla çıkmaz. Birinci etapta yapılması gereken mesken elektrik meblağlarının öteki abone kümeleri ile eşitlenmesi ve çabucak akabinde ulusal tarifenin gerçek maliyeti yansıtır düzeye getirilmesidir. Yalnızca hakikat fiyatlandırma stratejisini uygulamamız halinde elektrik artırımlarını gündemimizden çıkartabiliriz.” dedi.
yatırım tavsiyesi içermez