Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Lideri Bendevi Palandöken, 700 TL elektrik faturası gelen bakkalın faturasının son artırımlarla 1800-2000 TL’ye çıktığını vurgulayarak “Asıl bu aydan daha sonra yüksek faturaları nazaranceğiz. Esnaf aslına bakarsan faturaları ödeyemiyor” dedi.
Türkiye’deki 2.5 milyon esnafın, direkt 7 milyon 500 bin şahsa istihdam sağladığını vurgulayan Palandöken, “Açılan işyeri iki yıl dayanıyor. Tıpkı dükkân 10 sefer devrediliyor. Her gün devren kiralık, devren satılık lokanta, bakkal görüyoruz. aslına bakarsan 4-5 ayda da kapıya kilit vuruyorlar. Bu işin sürekliliği kalmadı” tabirini kullandı. Adım atılmazsa, esnafa takviyeler sunulmazsa yarın öteki gün mahallede, sokakta esnaf kalmayacağına dikkat çeken Palandöken, kuru temizlemecilerin tek elde toplandığını, terzi ve manavın hiç kalmadığını, bakkalların da kapıya kilit vurduğunu aktardı.
Veresiyenin fazlaca arttığını, esnafın sattığı eserin yerine yenisini koyamadığını, rafların boş kaldığını lisana getiren TESK Genel Lideri Bendevi Palandöken ile esnafın durumunu konuştuk.
– Esnafın şu anda genel durumu nasıl?
Esnaf sokağın, mahallenin şayet olmazsa olmazlarından. Günümüzde artık bakkalların yerini marketler aldı. Bakkalların sayıları artmıyor, giderek azalıyor. Şu anda en kırsal yere bile zincir marketler gitti. Marketlerin gerisinde kuvvetli sermaye var, lakin bakkal sermayeyi nerden bulacak? Satış yapacak ki ayakta kalsın. Marketler insanların alım gücüne bakmadan onları tüketime teşvik ediyor. Ancak bize gelseniz peynir bugün biraz tuzlu yarın gel deriz, deterjan alacaksan ucuz al dersin. Markete gitseniz 5 kuruşun eksik olsa alışverişini tamamlayamazsın fakat mahalle bakkalında o denli değil. Bizde çırak kalfa olur, kalfa usta olur, usta sonrasındasında dükkân açar istihdam sağlar. Ancak marketlerde yalnızca emekçi olunur. İşsizliği körüklüyor. Zira insanları part time çalıştırıyor. Taban fiyat bile vermiyorlar. Bunlar tazminat vermemekte de ustalar. Fiyat istikrarsızlığının en büyük sebebi de bunlar.
MARKETLER HER MESLEĞİ PERİŞAN ETTİLER
– Nasıl yani tek sorumlu marketler mi?
Bilgisayarda bir düğmeye basıyor Edirne’den Hakkâri’ye 10 bin şubesinde şekeri tıpkı fiyata satıyor. Marketler çiftçiyi de kendilerine emekçi yaptılar. Artık yok fiyat indirelim, 20 eserde fiyatları sabitleyelim. Hür iktisatta elektrik doğalgaz özelleşmiş sen müdahale edemiyorsun, markette meblağları nasıl sabit yapacaksınız. Marketler market markalı eserler üretiyor bunun üzerine mi fiyat yapıştıracaksın. Olmaz bu biçimde bir şey.
Zincir marketler fiyat artışlarının niçini, piyasanın hâkimi. Herşeyi satıyorlar, beyaz eşyayı da, mobilyayı da yazın deniz materyali, kışın otomobil lastiği, baharda boya satıyorlar. Pekala esnaf ne yapacak. Her mesleği perişan ettiler. Bugüne kadar uğraş ettik fakat sonuç alamadık. Yurtdışına bunların açma kapatma saatleri aşikâr. Kimi eserleri muhakkak bir saatte satamazlar. Bizde fütursuz gece saat 23.00-24.00’e kadar açık kalırlar. örneğin 50 bin adet eser alsa stok yapıyor diyemezsiniz zira her markete bir iki tane yollasa aslına bakarsanız stokçuluğa girmez. Bu ferdî işletmeleri yok eden bir sistem.
İKİ YIL DAYANABİLİYORLAR
– Şu anda kayıtlı kaç esnaf ve çalışan var?
Türkiye’de 2.5 milyon esnaf var. Bunlardan her birinde üç kişi çalışır. Direkt 7 milyon 500 bin kişiyi istihdam ederiz.
– Ne kadar mühlet dayanabiliyor esnaf?
En uzun ömürlüsü iki yıl dayanıyor. 1 ekmek konuta götürsem kâfi diyor birçok vakit. Açılan ile kapanan sayıları tıpkı üzere, ancak ayakta kalma müddeti düşüyor. Tıpkı dükkân 10 sefer devrediliyor. Hergün devren kiralık devren satılık lokanta, bakkal görüyoruz. Bu işin bir kurala bağlanması, perakende yasasının kesinlikle çıkması gerekiyor.
Bütün bölümlerin önündeki bu haksız rekabet kalkmadan fiyat istikrarından kelam etmek mümkün değil. Zira fiyatta ipin ucu onlarda.
Bir bakkalda aileden herkes çalışır. Kapalı işsizliği de önlüyor. Herkes mesleğiyle ilgili iş yapmalı. Camcıysan cam satarsın, bakkalsan besin satarsın, kasapsan et satarsın. Marketler ekmekten kuruyemişe, buzdolabına, ayakkabıya, giysiye, alkole kadar her şeyi satıyorlar.
TÜM DALLAR ZORDA
– Şu anda en zordaki meslek kümesi hangisi?
Tüm dallar zorda. Artık beşerler lokantaya gitmekten korkuyor. İki kişi yemeğe gitseniz en az 300 TL ödüyor. Nasıl gidecek beşerler? Vatandaş konuta bir pizza söylerken 10 sefer düşünüyor. Nakliyeci esnafı için “ticari akaryakıt”, üretici için “ucuz akaryakı”’ ve ‘gübre’ verilmesi gerekiyor. Üretici ne kadar ucuza eseri mal ederse piyasaya o kadar olumlu yansıması olur. Bugün üreticinin istediği sulamada indirimli elektrik, tarımda indirimli gübre ve akaryakıt. bununla birlikte bu eserlere halkın daha ucuza ulaşması için de ulaştırmada ticari akaryakıt ve esnaf için esnaf tarifesinde elektrik uygulaması olacaktır.
– Esnafın borçluluğu ne düzeyde?
Esnaf krediye dayandı. Biz eserlerimizi veresiye satıyoruz. tıpkı vakitte hiç tanımadığımız herkese veresiye satarız.
VERESİYE ÇOK ARTTI
– Veresiye arttı mı?
Çok fazlaca. Artık kredi kartı patlayanlar nakit paraya sıkışanlar, gelip esnafa başvuruyor. 10 tane yumurta alıyor, “yaz” diyor veresiye defterine. Şu anda esnaf can çekişiyor, iş daha da zora girdi. Esnaf sattığı eserin yerine yenisini koyamıyor. Ziyanına satıyor. Esnaf, toptancıdan aldığı fiyatla satıyor, her gün gelen meblağları yansıtmıyor ki etiketine. 5 liralık suyu 3 liraya sattığı oluyor. Esnafın kârı düşüyor.
– Tam olarak ne bekliyorsunuz?
Kesinlikle Perakende Yasası çıkarılmalı. Kredi takviyeleri artırılarak devam etmeli. Kredi yapılandırmaları bozulan esnaflar var, bunların yapılandırma müddeti uzatılmalı. Esnafın ayakta kalmasını sağlayacak takviyelerin verilmesi gerekiyor. Hibe krediler verilmeli. Bağ-Kur primleri devasa yükseklikte ve 9 bin 100 iş gününde emekli olabiliyor, buradaki haksızlıklar giderilmeli. Yoksa yarın başka gün mahallenizde esnaf kalmayacak. Kuru temizlemeciler tek elde toplanıyor. Bakkallar kapanıyor. Terzi ve manav hiç kalmadı. Bakkal dükkânını kapatıyor kasabın yanında tezgâhtar oluyor.
BAKKAL RAFLARI BOŞ KALIYOR
– Elektrik doğalgaz fiyatları epeyce arttı sizi nasıl etkiliyor?
Türkiye’de üç tip elektrik tarifesi var. Sanayi elektriği, konut elektriği ve ticarethane elektriği. Biz esnaf tarifesi olsun istiyoruz. Benim bakkalım, kuaförüm, kuru temizlemecim sokağı aydınlatıyor. Buzdolabında soğuk meşrubat şayet olmazsa eseri satamıyor. Kasap makinasını çalıştırmazsa eti bozulacak. Esnafa uygun tarife olmak zorunda. Vakit zaman esnafların borçlarıyla ilgili ötelemeler yapılıyor, dayanaklar veriliyor, ucuz kredi veriliyor fakat gerisinden da yıkıcı bir enflasyonla bunların hepsi geri alınıyor. Sattığını yerine koyamama rafın boş kalma riski ile karşı karşıyasın. daha sonra esnafın akıbeti iki ay üç ay el değiştiriyor ve 2 seneyi bulmadan batıyor.
– Elektrikte esnaf tarifesinde tam olarak ne bekliyorsunuz, nasıl bir tarife olmalı?
En değerli masraf kalemlerinden biri elektrik faturaları. 1 Mart’tan itibaren uygulamaya geçirilen kademeli tarifeyle faturalarımız daha da arttı. Esnaf ticarethane statüsünden özel statüye geçirilerek faturalarda indirim sağlanmalı. Esnafa özel, vergilerin kaldırıldığı bir elektrik faturası maliyetleri düşüreceğinden esnafın sattığı eser fiyatlarına da olumlu yansır.
TABELA YANMAYACAK
– Yaza, kapanan esnaf sayıları artar bu biçimde?
Yaz aylarında klimalar devreye girecek, dolaplar daha fazla çalışacak. Su pompaları devreye girecek. Faturaları daha da artacak. Esnaf eleman çıkarmak zorunda kalıyor. Işığını bile yakmıyor. Kuaförler evvelden ışıl ışıldı. Artık neredeyse karanlıkta çalışıyor. Esnaf tabelasını yakamayacak duruma gelecek. Fırınları, dolapları, buzlukları, reyonları, klimaları, tabelaları, pervaneleri, ütüleri, berber ve kuaförlerin kullandığı aygıtlar ile daha yüzlerce farklı meslekte kullanılan elektrikli aygıtlar esnaf ve sanatkârlarımızın şayet olmazsa olmazı. Artık yaz gelirken dondurma bile satmaktan vazgeçen bakkal esnafımız, serinletici pervanelerini çalıştırmayan kafe restoran işletmecilerimiz üzere birfazlaca farklı kesimde esnafımız bu elektrik faturalarından mustarip. Burada yapılması gereken kuralların konulması. Bize gölge etmesinler öbür nimet istemeyiz. Biz kendimiz ayakta kalmaya çalışırız. Bir taraftan değil ki her taraftan üstümüze geliyorlar.
– Ortalama elektrik faturaları kaç liraya çıktı?
700 TL fatura gelen bakkalın faturası 1800-2000 TL’ye çıktı. Asıl bu aydan daha sonra yüksek faturaları nazaranceğiz, hele havalar ısınsın.
– Öyleyse kazandıkları, faturaları bile karşılamaz?
esasen birçok faturaları ödeyemiyor. İcra ile alınacak. Zorluk daha yeni başlıyor. Havalar ısınsın siz bu biçimde görün.
yatırım tavsiyesi içermez
Türkiye’deki 2.5 milyon esnafın, direkt 7 milyon 500 bin şahsa istihdam sağladığını vurgulayan Palandöken, “Açılan işyeri iki yıl dayanıyor. Tıpkı dükkân 10 sefer devrediliyor. Her gün devren kiralık, devren satılık lokanta, bakkal görüyoruz. aslına bakarsan 4-5 ayda da kapıya kilit vuruyorlar. Bu işin sürekliliği kalmadı” tabirini kullandı. Adım atılmazsa, esnafa takviyeler sunulmazsa yarın öteki gün mahallede, sokakta esnaf kalmayacağına dikkat çeken Palandöken, kuru temizlemecilerin tek elde toplandığını, terzi ve manavın hiç kalmadığını, bakkalların da kapıya kilit vurduğunu aktardı.
Veresiyenin fazlaca arttığını, esnafın sattığı eserin yerine yenisini koyamadığını, rafların boş kaldığını lisana getiren TESK Genel Lideri Bendevi Palandöken ile esnafın durumunu konuştuk.
– Esnafın şu anda genel durumu nasıl?
Esnaf sokağın, mahallenin şayet olmazsa olmazlarından. Günümüzde artık bakkalların yerini marketler aldı. Bakkalların sayıları artmıyor, giderek azalıyor. Şu anda en kırsal yere bile zincir marketler gitti. Marketlerin gerisinde kuvvetli sermaye var, lakin bakkal sermayeyi nerden bulacak? Satış yapacak ki ayakta kalsın. Marketler insanların alım gücüne bakmadan onları tüketime teşvik ediyor. Ancak bize gelseniz peynir bugün biraz tuzlu yarın gel deriz, deterjan alacaksan ucuz al dersin. Markete gitseniz 5 kuruşun eksik olsa alışverişini tamamlayamazsın fakat mahalle bakkalında o denli değil. Bizde çırak kalfa olur, kalfa usta olur, usta sonrasındasında dükkân açar istihdam sağlar. Ancak marketlerde yalnızca emekçi olunur. İşsizliği körüklüyor. Zira insanları part time çalıştırıyor. Taban fiyat bile vermiyorlar. Bunlar tazminat vermemekte de ustalar. Fiyat istikrarsızlığının en büyük sebebi de bunlar.
MARKETLER HER MESLEĞİ PERİŞAN ETTİLER
– Nasıl yani tek sorumlu marketler mi?
Bilgisayarda bir düğmeye basıyor Edirne’den Hakkâri’ye 10 bin şubesinde şekeri tıpkı fiyata satıyor. Marketler çiftçiyi de kendilerine emekçi yaptılar. Artık yok fiyat indirelim, 20 eserde fiyatları sabitleyelim. Hür iktisatta elektrik doğalgaz özelleşmiş sen müdahale edemiyorsun, markette meblağları nasıl sabit yapacaksınız. Marketler market markalı eserler üretiyor bunun üzerine mi fiyat yapıştıracaksın. Olmaz bu biçimde bir şey.
Zincir marketler fiyat artışlarının niçini, piyasanın hâkimi. Herşeyi satıyorlar, beyaz eşyayı da, mobilyayı da yazın deniz materyali, kışın otomobil lastiği, baharda boya satıyorlar. Pekala esnaf ne yapacak. Her mesleği perişan ettiler. Bugüne kadar uğraş ettik fakat sonuç alamadık. Yurtdışına bunların açma kapatma saatleri aşikâr. Kimi eserleri muhakkak bir saatte satamazlar. Bizde fütursuz gece saat 23.00-24.00’e kadar açık kalırlar. örneğin 50 bin adet eser alsa stok yapıyor diyemezsiniz zira her markete bir iki tane yollasa aslına bakarsanız stokçuluğa girmez. Bu ferdî işletmeleri yok eden bir sistem.
İKİ YIL DAYANABİLİYORLAR
– Şu anda kayıtlı kaç esnaf ve çalışan var?
Türkiye’de 2.5 milyon esnaf var. Bunlardan her birinde üç kişi çalışır. Direkt 7 milyon 500 bin kişiyi istihdam ederiz.
– Ne kadar mühlet dayanabiliyor esnaf?
En uzun ömürlüsü iki yıl dayanıyor. 1 ekmek konuta götürsem kâfi diyor birçok vakit. Açılan ile kapanan sayıları tıpkı üzere, ancak ayakta kalma müddeti düşüyor. Tıpkı dükkân 10 sefer devrediliyor. Hergün devren kiralık devren satılık lokanta, bakkal görüyoruz. Bu işin bir kurala bağlanması, perakende yasasının kesinlikle çıkması gerekiyor.
Bütün bölümlerin önündeki bu haksız rekabet kalkmadan fiyat istikrarından kelam etmek mümkün değil. Zira fiyatta ipin ucu onlarda.
Bir bakkalda aileden herkes çalışır. Kapalı işsizliği de önlüyor. Herkes mesleğiyle ilgili iş yapmalı. Camcıysan cam satarsın, bakkalsan besin satarsın, kasapsan et satarsın. Marketler ekmekten kuruyemişe, buzdolabına, ayakkabıya, giysiye, alkole kadar her şeyi satıyorlar.
TÜM DALLAR ZORDA
– Şu anda en zordaki meslek kümesi hangisi?
Tüm dallar zorda. Artık beşerler lokantaya gitmekten korkuyor. İki kişi yemeğe gitseniz en az 300 TL ödüyor. Nasıl gidecek beşerler? Vatandaş konuta bir pizza söylerken 10 sefer düşünüyor. Nakliyeci esnafı için “ticari akaryakıt”, üretici için “ucuz akaryakı”’ ve ‘gübre’ verilmesi gerekiyor. Üretici ne kadar ucuza eseri mal ederse piyasaya o kadar olumlu yansıması olur. Bugün üreticinin istediği sulamada indirimli elektrik, tarımda indirimli gübre ve akaryakıt. bununla birlikte bu eserlere halkın daha ucuza ulaşması için de ulaştırmada ticari akaryakıt ve esnaf için esnaf tarifesinde elektrik uygulaması olacaktır.
– Esnafın borçluluğu ne düzeyde?
Esnaf krediye dayandı. Biz eserlerimizi veresiye satıyoruz. tıpkı vakitte hiç tanımadığımız herkese veresiye satarız.
VERESİYE ÇOK ARTTI
– Veresiye arttı mı?
Çok fazlaca. Artık kredi kartı patlayanlar nakit paraya sıkışanlar, gelip esnafa başvuruyor. 10 tane yumurta alıyor, “yaz” diyor veresiye defterine. Şu anda esnaf can çekişiyor, iş daha da zora girdi. Esnaf sattığı eserin yerine yenisini koyamıyor. Ziyanına satıyor. Esnaf, toptancıdan aldığı fiyatla satıyor, her gün gelen meblağları yansıtmıyor ki etiketine. 5 liralık suyu 3 liraya sattığı oluyor. Esnafın kârı düşüyor.
– Tam olarak ne bekliyorsunuz?
Kesinlikle Perakende Yasası çıkarılmalı. Kredi takviyeleri artırılarak devam etmeli. Kredi yapılandırmaları bozulan esnaflar var, bunların yapılandırma müddeti uzatılmalı. Esnafın ayakta kalmasını sağlayacak takviyelerin verilmesi gerekiyor. Hibe krediler verilmeli. Bağ-Kur primleri devasa yükseklikte ve 9 bin 100 iş gününde emekli olabiliyor, buradaki haksızlıklar giderilmeli. Yoksa yarın başka gün mahallenizde esnaf kalmayacak. Kuru temizlemeciler tek elde toplanıyor. Bakkallar kapanıyor. Terzi ve manav hiç kalmadı. Bakkal dükkânını kapatıyor kasabın yanında tezgâhtar oluyor.
BAKKAL RAFLARI BOŞ KALIYOR
– Elektrik doğalgaz fiyatları epeyce arttı sizi nasıl etkiliyor?
Türkiye’de üç tip elektrik tarifesi var. Sanayi elektriği, konut elektriği ve ticarethane elektriği. Biz esnaf tarifesi olsun istiyoruz. Benim bakkalım, kuaförüm, kuru temizlemecim sokağı aydınlatıyor. Buzdolabında soğuk meşrubat şayet olmazsa eseri satamıyor. Kasap makinasını çalıştırmazsa eti bozulacak. Esnafa uygun tarife olmak zorunda. Vakit zaman esnafların borçlarıyla ilgili ötelemeler yapılıyor, dayanaklar veriliyor, ucuz kredi veriliyor fakat gerisinden da yıkıcı bir enflasyonla bunların hepsi geri alınıyor. Sattığını yerine koyamama rafın boş kalma riski ile karşı karşıyasın. daha sonra esnafın akıbeti iki ay üç ay el değiştiriyor ve 2 seneyi bulmadan batıyor.
– Elektrikte esnaf tarifesinde tam olarak ne bekliyorsunuz, nasıl bir tarife olmalı?
En değerli masraf kalemlerinden biri elektrik faturaları. 1 Mart’tan itibaren uygulamaya geçirilen kademeli tarifeyle faturalarımız daha da arttı. Esnaf ticarethane statüsünden özel statüye geçirilerek faturalarda indirim sağlanmalı. Esnafa özel, vergilerin kaldırıldığı bir elektrik faturası maliyetleri düşüreceğinden esnafın sattığı eser fiyatlarına da olumlu yansır.
TABELA YANMAYACAK
– Yaza, kapanan esnaf sayıları artar bu biçimde?
Yaz aylarında klimalar devreye girecek, dolaplar daha fazla çalışacak. Su pompaları devreye girecek. Faturaları daha da artacak. Esnaf eleman çıkarmak zorunda kalıyor. Işığını bile yakmıyor. Kuaförler evvelden ışıl ışıldı. Artık neredeyse karanlıkta çalışıyor. Esnaf tabelasını yakamayacak duruma gelecek. Fırınları, dolapları, buzlukları, reyonları, klimaları, tabelaları, pervaneleri, ütüleri, berber ve kuaförlerin kullandığı aygıtlar ile daha yüzlerce farklı meslekte kullanılan elektrikli aygıtlar esnaf ve sanatkârlarımızın şayet olmazsa olmazı. Artık yaz gelirken dondurma bile satmaktan vazgeçen bakkal esnafımız, serinletici pervanelerini çalıştırmayan kafe restoran işletmecilerimiz üzere birfazlaca farklı kesimde esnafımız bu elektrik faturalarından mustarip. Burada yapılması gereken kuralların konulması. Bize gölge etmesinler öbür nimet istemeyiz. Biz kendimiz ayakta kalmaya çalışırız. Bir taraftan değil ki her taraftan üstümüze geliyorlar.
– Ortalama elektrik faturaları kaç liraya çıktı?
700 TL fatura gelen bakkalın faturası 1800-2000 TL’ye çıktı. Asıl bu aydan daha sonra yüksek faturaları nazaranceğiz, hele havalar ısınsın.
– Öyleyse kazandıkları, faturaları bile karşılamaz?
esasen birçok faturaları ödeyemiyor. İcra ile alınacak. Zorluk daha yeni başlıyor. Havalar ısınsın siz bu biçimde görün.
yatırım tavsiyesi içermez