Uzmanlardan ‘Mir’ uyarısı: ABD’nin baskısı daha da artacak

Rusya’nın Ukrayna yaptırımlarından kaçmak için faaliyete geçirdiği Uluslar ortası ödeme sistemi Mir ABD ve AB’nin yaptırım kıskacında. ABD, sistemi uygulayan ülkeleri ve sisteme dahil olan bankalara baskısını artırırken Türkiye’den sisteme dahil olan İş Bankası ve Denizbank çekildi. Lakin Halkbank, Vakıf Bank ve Ziraat Bankası’nın sistemdeki faaliyetleri hala sürüyor.

ABD ise sistemi kullanan bankaların yaptırımları deldiğini ve kendilerinin de yaptırımlarla karşılaşabileceğini söylüyor. Hükümet ise Mir konusunda tahlil arayışında. Hususa ait Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iktisat kurmaylarıyla olağanüstü bir toplantı düzenleyeceği açıklandı.


Mir’e ait dünyaca tanınan ekonomistler VOA Türkçe’den Begüm Dönmez Ersöz‘e değerlendirmelerde bulundu. Amerikalı yetkililer Türkiye’de iki özel bankanın Rus ödeme sistemi MIR kullanmasını askıya almasının akabinde öteki bankalardan misal adımlar beklerken, uzmanlar bu sistemin kapsamlı biçimde kullanılmasının dolaylı yaptırımları tetikleyebileceği ikazında bulunuyor. ABD’nin bu mevzuda baskısını artıracağını söylemiş oldu.

“YAPTIRIMLARIN YANLIŞ TARAFINDA OLMA RİSKİ”

MIR sistemi, Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi niçiniyle yaptırımlarla karşı karşıya kalınca 2014 yılında geliştirilmişti. Sistem, Ukrayna işgalinden daha sonra uygulanan yaptırımlar uyarınca iki kredi kartı şirketi Mastercard ve Visa’nın Rusya’da faaliyetleri ve hizmetleri durdurmasının akabinde genişletildi. MIR ödeme sistemi, Rusya’nın yaptırımları delmesinde mümkün bir sistem nazaranvi nazaranbileceği ve Kremlin’e mali açıdan bir nefes alma imkanı tanıyabileceği konusundaki tasalar sebebiyle Batılı yetkilileri kaygılandırdı.


Amerikalı üst seviye bir idare yetkilisi hafta ortasında VOA Türkçe’ye yaptığı açıklamada, iki bankanın MIR sistemini askıya alma sonucunın mantıklı olduğunu belirtti. Yetkili “MIR sisteminin askıya alınması bir bankayı Rusya ile iş yapmaktan kaynaklanan yaptırım riskinden müdafaanın en âlâ yollarından biri. Daha fazla bankanın MIR sistemini askıya almasını bekliyoruz zira koalisyonun yaptırımlarının yanlış tarafında olma riski almak istemezler” sözlerini kullandı.

“İKİ TÜRK BANKASI ÇAPRAZ ATEŞTEN KAÇTI”

Uzmanlar ABD Maliye Bakanlığı’na bağlı yaptırımların uygulanmasından sorumlu olan Yabancı Varlıklar Denetim Ofisi’nin (OFAC) geçen hafta yayınladığı açıklamanın, bu sistemlerin yaptırımların delinmesinde kullanılmasını engellemeyi amaçladığına dikkat çekti. Uzmanlar iki bankanın MIR sonucuyla Batı ülkelerinin Rusya’ya ekonomik yaptırım baskısını artırdığı bir sırada çapraz ateşte kalmaktan kaçınma uğraşı olarak niteliyor.


2014 yılında Rusya’ya karşı yaptırımların hazırlanmasına liderlik eden ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Yaptırım Siyasetinden Sorumlu eski Koordinatörü Daniel Fried, iki bankanın ‘ihtiyaten mantıklı biçimde hareket ettiğini’ söylemiş oldu.

Merkezi Washington’da bulunan Atlantik Kurulu uzmanlarından olan ABD’nin eski Polonya Büyükelçisi Daniel Fried, OFAC’ın açıklamasının MIR sistemiyle iş yapmanın belli bir derecede risk teşkil ettiğine işaret ettiğini belirterek, iki bankanın gerçek bir adım attığı görüşünü lisana getirdi.


ABD Maliye Bakanlığı’nın geçen hafta deklare ettiğı yaptırımların akabinde Reuters’a konuşan eski OFAC yetkilisi Brian O’Toole da, “Ellerinde diplomatik ya da istihbarat olarak, Rusya’nın yaptırımları delmek için iç ödeme sisteminde memleketler arası irtibat kurmayı amaçladığına ait bir gösterge olmalı” sözlerini kullandı.

ASH: HÜKÜMET MİR’E KISITLAMA GETİREBİLİR

Londra’da bulunan Bluebay Asset Management’ın gelişmekte olan piyasalar uzmanı Timothy Ash, MIR sistemini askıya alma sonucu alan iki bankanın, yapılacak işin mümkün dolaylı yaptırımlara takılma riskine değmeyeceğine kanaat getirdiği görüşünde.

Sistemde kalan Halkbank, Vakıf Bank ve Ziraat Bankası’na da değinen Ash “Devlet bankalarını hükümet yönlendirecektir. Tahminen Türk hükümeti, bankacılık sistemine yönelik kapsamlı risk ve hasarı sonlandırmak için bu kurum üzerinden yapılan MIR süreçlerine kısıtlama getirebilir” dedi.

Johns Hopkins Üniversitesi’nden Uygulamalı İktisat Profesörü Steve Hanke, bu üç devlet bankasının da MIR sistemini askıya alıp almayacaklarını kestirmenin sıkıntı olduğunu belirtti. Hanke, Türkiye’nin turizm gelirine muhtaçlık duyduğunu ve sistemin büsbütün kapatılmasının dolaylı olarak Rus turizmini etkileyebileceğini söylemiş oldu.

Timothy Ash ise düşük döneme girildiği için muhtemel bir kaybın etkisinin daha az olacağı görüşünde.

“BASKININ ARTMASINI BEKLİYORUM”

Financial Times gazetesi de geçten haftaki bir haberinde, ABD ve AB’nin Türkiye üzerinde Rusya yaptırımları konusunda baskıyı arttırdığını ve Brüksel’in bu mevzudaki kaygılarını Türk yetkililere iletmeye hazırlandığını aktardı.

Bundan daha sonraki beklentileri pahalandıran ABD Dışişleri Bakanlığı’nın eski yaptırım koordinatörü Daniel Fried, Amerika’nın fazlaca sayıda kaynağını Rusya’nın kanallarını kurutmaya ayıracağı öngörüsünde bulundu. Fried “Bana kalırsa ABD’nin Rusya yaptırımlarını delenlerden hesap sorulması konusunda baskı artacak. Orta Asya ve Güney Kafkasya’daki ülkeler, yaptırımların delinmesinden kaçınmak hedefiyle, bankalarının ne yaptığına daha fazla dikkat etmeye başlayacak” diye konuştu.

ABD DAHA EVVEL DE TÜSİAD’A MEKTUP YOLLAMIŞTI

Amerikalı yetkililer bir müddetdir yaptırımların amacında olan Rus kişi ya da kurumlarla iş yapılması konusundaki dertlerini iletiyor. ABD Maliye Bakanlığı geçen ay TÜSİAD’a gönderdiği mektupta yaptırım kapsamındaki Ruslar’la ticari ilgilerin devam ettirilmesi konusunda ikazda bulunmuştu.
Maliye Bakanı Nureddin Nebati Twitter’dan paylaştığı bildiride “Türk iş dünyası örgütlerine iletilen mektubun iş çevrelerimizde bir telaş yaratması anlamsızdır” sözlerini kullanmıştı.

ABD Maliye Bakanlığı’nın iki numaralı yetkilisi Wally Adeyemo da geçen ay Maliye Bakan Yardımcısı Yunus Elitaş ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirmişti. ABD’den görüşmeye ait yapılan açıklamada Adeyemo’nun “Rus kişi ve kurumların yaptırımları delme teşebbüsünde bulunduğuna ait korkuları gündeme getirdiği” belirtilmişti.
 
Üst