İBRAHİM KAHVECİ
Türkiye’de uzun müddettir izlenen siyasetler hayat pahalılığını ortasından çıkılmaz hale getirdi. İğniçin ipliğe gelen artırımlar hanelerdeki yangını büyütürken TL’nin satın alma gücü süratle düştü. Vahim gidişat ise ortalama maaşlara yansıdı. Yüksek fiyat kavramı bitti. Tabibin, mühendisin de ortalarında bulunduğu geniş bir kısmın brüt maaşı ortalama 6 bin lira oldu. Milyonların geliri yoksulluk hududunun üç kat altında kaldı.
SON BİR YILDA BESİNE GELEN ARTIRIMLAR FİYATLARDAKİ ARTIŞI KATLADI
Ortalama fiyat ile taban fiyat neredeyse birleşti. Aylıklar adım adım gerilerken mutfaktaki yangın büyüdü. İTO geçinme endeksine nazaran İstanbul’da fiyatlar son bir yılda yüzde 80 arttı. Bunun ortasında en yüksek oran besinde gerçekleşti. Zerzevat meyvedeki fiyatların ücret artışının üç katına ulaşması dikkat çekti. Sayılara yansıyan gidişat Türkiye’nin önündeki en büyük meselelerden birinin bu olduğunu ortaya koydu.
22 MİLYAR DOLAR NEREDE?
Hükümetin 128 milyarlık rezervi yakarak tutmayı amaçladığı kur rekorlar kırınca ‘bu sistemin yararı yok ziyanı oldukca’ tenkitleri yöneltilmişti. Buna karşın art kapıdan satışın devam ettiği ortaya çıktı. Ziraat Bankası eski Genel Müdür Yardımcısı Şenol Babuşcu, hükümetin kuru dizginlemek için aylık 12 milyar dolar sattığını savundu. Dövize Endeksli Mevduat’tan ve ihracatçılardan gelen dövize karşın Merkez Bankası kasasında 22 milyar dolar açık olduğu lisana getirildi.
Türkiye’de fiyat seviyesi süratle gerileyerek taban fiyata yaklaşıyor. Ortalama fiyat ile minimum fiyat artık nerede ise birleşti.
Özellikle bu yıl fiyat artışları hem taban fiyatın gerisinde kaldı tıpkı vakitte enflasyonun altında ezildi.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) bilgilerine bakılırsa ocak-şubat ayı 16 milyon çalışanın ortalama brüt fiyatı 7.735 lira olarak gerçekleşti. Buna nazaran özel kesimde bütün çalışanların aylık net fiyatları de 6.167 liraya geliyor.
Geçen yıl ocak-şubat aylarında özel bölüm çalışanlarının ortalama brüt fiyatları 5.440 lira ediyordu. Bu hesaba göre ülkemizde son bir yılda fiyat artışı %42,2 seviyesinde gerçekleşti. halbuki taban fiyatın yüzde 50,5 seviyede arttığı görüldüğünde ortalama fiyat artışının epeyce geride kaldığı anlaşılıyor.
Burada dikkat çeken noktayı belirtelim: Taban fiyat artışı %50,5 ve ortalama fiyata fazlaca yakın. Bu demektir ki, minimum fiyatın üstündeki fiyatlar yüzde 40’ın da gerisinde bir artış yaşadı. Bu sayede ortalama fiyat arışı %42,2 seviyesinde gerçekleşti.
2021 Ocak-Şubat ortalama net fiyat:4.157 TL
2022 Ocak-Şubat ortalama net fiyat: 6.167 TL
2021 minimum fiyat 2.826 TL
2022 minimum fiyat 4.253 TL
Ortalama fiyat taban fiyat farkı;
2022 -%31,0
2021 -%32,0
Verilerden görüldüğü üzere yalnızca bu yıl ortalama fiyat ile taban fiyat farkı bir puan daha daralmış oldu.
ENFLASYONUN YARISI KADAR ÜCRET
Önceki gün İstanbul Ticaret Odası -İTO İstanbul ücretliler geçinme endeksini deklare etti. Buna göre İstanbul’da fiyatlar son bir yılda yüzde 79,97 artış gösterdi. Bu artışın ortasında bilhassa besin fiyatlarının yüzde 84,4 artışı dikkat çekiyor.
İstanbul’da besin fiyatlarındaki artış oranı aslında fiyatlardaki artış oranının tam iki katı formunda gerçekleşti.
Hatta zerzevat ve meyve meblağlarında yaşanan yüzde 127,0 oranındaki artış ise fiyat artışının tam 3 katına ulaştı.
Türk-İş’in Nisan ayı açlık sonu ise 5.323 lira oldu. Besin fiyatlarındaki artış yüzde 85,02 olurken açlık hududundaki yıllık artış ise 2.767 liradan 5.323 liraya yüzde 92,4 artış hayatış oldu.
Bu datalar de gösteriyor ki, ülkemizde açlık-yoksulluk oranlarında yaşanan artışın yarı düzeyinden daha düşük oranda bir ortalama fiyat artışı gerçekleşti.
Geçen yıl birinci 2 ayda alınan ortalama fiyat (4.157 TL) ile açlık hududu içinde +1.390 lira fark vardı (%50,0). halbuki bu yıl açlık hududu (5.323 TL) ile ortalama fiyat (6.167 TL) içinde yalnızca 843 lira fark kaldı (%16,0).
Asgari ücretlinin açlık hududunun altında bir maaş aldığı ülkemizde çabucak hemen yılın birinci yarısında olunmasına karşın ortalama fiyatın de açlık sonuna geldiği görülüyor.
Önceki yılların son çeyreğinde açlık sonuna gelen taban fiyat artık yılın daha ikinci ayında bu düzeyin altına düştü. Fakat tahminen de tarihte birinci kes ortalama fiyatın de açlık sonunun altına düşmesi ile karşı karşıya gelmiş bulunuyoruz.
Ülkemizde fiyat seviyesinin fakirlikte birleştiğini ve artık ortalama fiyatın bile açlık hududuna geldiğini gösteriyor.
Okumanın-eğitimin bile çalışanları açlıktan kurtarmaya yetmediği bir ortamda orta sınıftan nasıl bahsedilebilir ki?
22 MİLYAR DOLAR NEREDE?
Ekonomi idaresi döviz kurlarını dizginlemek için swap mutabakatları ve DEM’in yanı sıra ihracatçıların Merkez Bankası’na satmak zorunda olduğu döviz gelirlerini artırdı. Fakat bunlara karşın rezervler erimeye devam ediyor. Merkez’in her ay ‘arka kapı’ yoluyla rezerv sattığı öne sürüldü. Bankacılık kaynaklarına dayandırdığı bilgiyi paylaşan Eski Ziraat Bankası Genel Müdür Yardımcısı Şenol Babuşcu, ‘’Merkez Bankası kamu bankaları aracılığıyla haftalık 2.5-3 milyar dolar, aylık yaklaşık 10-12 milyar dolar döviz satıyor’’ dedi.
Merkez Bankası’nın geçen yıl peş peşe yaptığı faiz indirimleri döviz kurlarının rekor kırmasına niye oldu. 2021 yılının son günlerinde 18’i aşan dolar/TL kurunu dizginlemek için hükümet Döviz Endekli Mevduat (DEM) sistemini devreye aldı. Kurlarda bir ölçü durulma olsada dalgalanma devam etti. İktisat idaresi swap ve DEM’in yanı sıra ihracatçıların Merkez Bankası’na satmak zorunda olduğu döviz gelirlerindeki hissesi yüzde 25’ten yüzde 40’a çıkarıldı. Merkez Bankası’nın kasasında 15 milyar dolar ihracat gelirlerinden 2.6 milyar dolar sawp muahedeleri ve DEMgelirleri olmak üzere 22 milyar dolar olan rezervin eridiği belirtiliyor. Döviz kurlarını denetim edemeyen Merkez Bankası’nın her ay ‘arka kapı’ yoluyla büyük ölçülerde döviz satarak dizginlediği öne sürüldü. Yapılan hesaplamalara göre Hazine’ye yıllık maliyeti 445 milyar lirayı bulacak olan kur muhafazalı mevduat hesabı da dövize deva olamazken, kulis bilgisine göre Merkez Bankası, kamu bankaları eliyle haftalık 2,5-3 milyar dolar, aylık toplamda ise 10-12 milyar dolar döviz satmaya başladı. Toplumsal medya hesabından, bankacılık kaynaklarından edindiği ayrıntıları paylaşan Ziraat Bankası eski genel müdür yardımcısı Şenol Babuşcu, “Bankacılık etraflarından edindiğim bilgilere bakılırsa döviz kurunu bu düzeylerde tutmak için Merkez Bankası kamu bankaları aracılığıyla haftalık 2,5-3 milyar dolar, aylık yaklaşık 10-12 milyar dolar döviz satıyor” dedi. Öte yandan Merkez Bankası tarafınca yayımlanan Haftalık Para ve Banka İstatistiklerine nazaran 15 Nisan prestijiyle Merkez Bankası brüt döviz rezervleri, 1 milyar 319 milyon dolar artışla 69 milyar 37 milyon dolara çıktı. Brüt döviz rezervleri, 8 Nisan’da 67 milyar 718 milyon dolar düzeyindeydi. Swaplar hariç net rezervlere bakıldığında ise ilgili haftada bu datanın eksi 44,5 milyar dolar olarak gerçekleştiği görüldü.
‘ARKA KAPIDAN 4-7 MİLYAR DÖVİZ SATILDI’
Merkez Bankası, Bloomberg’in bahse yakın bir kaynağa dayandırdığı habere göre, yabancıya sıfır faizle TL verip döviz elde etmeyi planlıyor. Argümana göre swap kanalıyla yabancıya aldığı TL ile en az iki yıl vadeli tahvile yatırım kaidesinin getirilmesi, dolara da yüzde 4 faiz verilmesi planlanıyor. Ekonomist Atilla Yeşilada, kelam konusu iddiayı Integral Foreks’e kıymetlendirdi. Yeşilada, “Son iki data haftasına bakılırsa Merkez Bankası tüm girişlere karşın 4-7 milyar art kapıdan döviz satarak dövizi tuttu” dedi.Yaz aylarında kurların patlayacağını söyleyen Yeşilada “Suudi Arabistan muhtemelen 10-15 milyar swap ‘kıyağı’ atar lakin bunlar TCMB’nin ateş gücünü artırmaz. Bloomberg’in tezi doğruysa da 10-15 milyar dolar girer. Ancak sonuçlar değişmeyecek zira epey sıradan bir mantık var. Turizmde de 40 milyar dolar geldi diyelim, siz bir yandan iç talebi pompalayıp bir andan da ticaret açığını kapamaya çalışırsanız bu olmaz. Resesyonu göze alamıyorsun, faiz artıramıyorsun, yaz aylarında kur kesin biçimde patlayacak’’ sözlerini kullandı.
SWAP HARİÇ REZERVLER EKSİDE
Merkez Bankası (TCMB) tarafınca Haftalık Para ve Banka İstatistikleri yayımlandı. Buna bakılırsa, 15 Nisan prestijiyle Merkez Bankası brüt döviz rezervleri, 1 milyar 319 milyon dolar artışla 69 milyar 37 milyon dolara çıktı. Brüt döviz rezervleri, 8 Nisan’da 67 milyar 718 milyon dolar düzeyindeydi. Swaplar hariç net rezervlere bakıldığında ise ilgili haftada bu datanın eksi 44,5 milyar dolar olarak gerçekleştiği görüldü. Kelam konusu periyotta altın rezervleri, 1 milyar 65 milyon dolar artarak 42 milyar 195 milyon dolardan 43 milyar 260 milyon dolara yükseldi.
Türkiye’de uzun müddettir izlenen siyasetler hayat pahalılığını ortasından çıkılmaz hale getirdi. İğniçin ipliğe gelen artırımlar hanelerdeki yangını büyütürken TL’nin satın alma gücü süratle düştü. Vahim gidişat ise ortalama maaşlara yansıdı. Yüksek fiyat kavramı bitti. Tabibin, mühendisin de ortalarında bulunduğu geniş bir kısmın brüt maaşı ortalama 6 bin lira oldu. Milyonların geliri yoksulluk hududunun üç kat altında kaldı.
SON BİR YILDA BESİNE GELEN ARTIRIMLAR FİYATLARDAKİ ARTIŞI KATLADI
Ortalama fiyat ile taban fiyat neredeyse birleşti. Aylıklar adım adım gerilerken mutfaktaki yangın büyüdü. İTO geçinme endeksine nazaran İstanbul’da fiyatlar son bir yılda yüzde 80 arttı. Bunun ortasında en yüksek oran besinde gerçekleşti. Zerzevat meyvedeki fiyatların ücret artışının üç katına ulaşması dikkat çekti. Sayılara yansıyan gidişat Türkiye’nin önündeki en büyük meselelerden birinin bu olduğunu ortaya koydu.
22 MİLYAR DOLAR NEREDE?
Hükümetin 128 milyarlık rezervi yakarak tutmayı amaçladığı kur rekorlar kırınca ‘bu sistemin yararı yok ziyanı oldukca’ tenkitleri yöneltilmişti. Buna karşın art kapıdan satışın devam ettiği ortaya çıktı. Ziraat Bankası eski Genel Müdür Yardımcısı Şenol Babuşcu, hükümetin kuru dizginlemek için aylık 12 milyar dolar sattığını savundu. Dövize Endeksli Mevduat’tan ve ihracatçılardan gelen dövize karşın Merkez Bankası kasasında 22 milyar dolar açık olduğu lisana getirildi.
Türkiye’de fiyat seviyesi süratle gerileyerek taban fiyata yaklaşıyor. Ortalama fiyat ile minimum fiyat artık nerede ise birleşti.
Özellikle bu yıl fiyat artışları hem taban fiyatın gerisinde kaldı tıpkı vakitte enflasyonun altında ezildi.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) bilgilerine bakılırsa ocak-şubat ayı 16 milyon çalışanın ortalama brüt fiyatı 7.735 lira olarak gerçekleşti. Buna nazaran özel kesimde bütün çalışanların aylık net fiyatları de 6.167 liraya geliyor.
Geçen yıl ocak-şubat aylarında özel bölüm çalışanlarının ortalama brüt fiyatları 5.440 lira ediyordu. Bu hesaba göre ülkemizde son bir yılda fiyat artışı %42,2 seviyesinde gerçekleşti. halbuki taban fiyatın yüzde 50,5 seviyede arttığı görüldüğünde ortalama fiyat artışının epeyce geride kaldığı anlaşılıyor.
Burada dikkat çeken noktayı belirtelim: Taban fiyat artışı %50,5 ve ortalama fiyata fazlaca yakın. Bu demektir ki, minimum fiyatın üstündeki fiyatlar yüzde 40’ın da gerisinde bir artış yaşadı. Bu sayede ortalama fiyat arışı %42,2 seviyesinde gerçekleşti.
2021 Ocak-Şubat ortalama net fiyat:4.157 TL
2022 Ocak-Şubat ortalama net fiyat: 6.167 TL
2021 minimum fiyat 2.826 TL
2022 minimum fiyat 4.253 TL
Ortalama fiyat taban fiyat farkı;
2022 -%31,0
2021 -%32,0
Verilerden görüldüğü üzere yalnızca bu yıl ortalama fiyat ile taban fiyat farkı bir puan daha daralmış oldu.
ENFLASYONUN YARISI KADAR ÜCRET
Önceki gün İstanbul Ticaret Odası -İTO İstanbul ücretliler geçinme endeksini deklare etti. Buna göre İstanbul’da fiyatlar son bir yılda yüzde 79,97 artış gösterdi. Bu artışın ortasında bilhassa besin fiyatlarının yüzde 84,4 artışı dikkat çekiyor.
İstanbul’da besin fiyatlarındaki artış oranı aslında fiyatlardaki artış oranının tam iki katı formunda gerçekleşti.
Hatta zerzevat ve meyve meblağlarında yaşanan yüzde 127,0 oranındaki artış ise fiyat artışının tam 3 katına ulaştı.
Türk-İş’in Nisan ayı açlık sonu ise 5.323 lira oldu. Besin fiyatlarındaki artış yüzde 85,02 olurken açlık hududundaki yıllık artış ise 2.767 liradan 5.323 liraya yüzde 92,4 artış hayatış oldu.
Bu datalar de gösteriyor ki, ülkemizde açlık-yoksulluk oranlarında yaşanan artışın yarı düzeyinden daha düşük oranda bir ortalama fiyat artışı gerçekleşti.
Geçen yıl birinci 2 ayda alınan ortalama fiyat (4.157 TL) ile açlık hududu içinde +1.390 lira fark vardı (%50,0). halbuki bu yıl açlık hududu (5.323 TL) ile ortalama fiyat (6.167 TL) içinde yalnızca 843 lira fark kaldı (%16,0).
Asgari ücretlinin açlık hududunun altında bir maaş aldığı ülkemizde çabucak hemen yılın birinci yarısında olunmasına karşın ortalama fiyatın de açlık sonuna geldiği görülüyor.
Önceki yılların son çeyreğinde açlık sonuna gelen taban fiyat artık yılın daha ikinci ayında bu düzeyin altına düştü. Fakat tahminen de tarihte birinci kes ortalama fiyatın de açlık sonunun altına düşmesi ile karşı karşıya gelmiş bulunuyoruz.
Ülkemizde fiyat seviyesinin fakirlikte birleştiğini ve artık ortalama fiyatın bile açlık hududuna geldiğini gösteriyor.
Okumanın-eğitimin bile çalışanları açlıktan kurtarmaya yetmediği bir ortamda orta sınıftan nasıl bahsedilebilir ki?
22 MİLYAR DOLAR NEREDE?
Ekonomi idaresi döviz kurlarını dizginlemek için swap mutabakatları ve DEM’in yanı sıra ihracatçıların Merkez Bankası’na satmak zorunda olduğu döviz gelirlerini artırdı. Fakat bunlara karşın rezervler erimeye devam ediyor. Merkez’in her ay ‘arka kapı’ yoluyla rezerv sattığı öne sürüldü. Bankacılık kaynaklarına dayandırdığı bilgiyi paylaşan Eski Ziraat Bankası Genel Müdür Yardımcısı Şenol Babuşcu, ‘’Merkez Bankası kamu bankaları aracılığıyla haftalık 2.5-3 milyar dolar, aylık yaklaşık 10-12 milyar dolar döviz satıyor’’ dedi.
Merkez Bankası’nın geçen yıl peş peşe yaptığı faiz indirimleri döviz kurlarının rekor kırmasına niye oldu. 2021 yılının son günlerinde 18’i aşan dolar/TL kurunu dizginlemek için hükümet Döviz Endekli Mevduat (DEM) sistemini devreye aldı. Kurlarda bir ölçü durulma olsada dalgalanma devam etti. İktisat idaresi swap ve DEM’in yanı sıra ihracatçıların Merkez Bankası’na satmak zorunda olduğu döviz gelirlerindeki hissesi yüzde 25’ten yüzde 40’a çıkarıldı. Merkez Bankası’nın kasasında 15 milyar dolar ihracat gelirlerinden 2.6 milyar dolar sawp muahedeleri ve DEMgelirleri olmak üzere 22 milyar dolar olan rezervin eridiği belirtiliyor. Döviz kurlarını denetim edemeyen Merkez Bankası’nın her ay ‘arka kapı’ yoluyla büyük ölçülerde döviz satarak dizginlediği öne sürüldü. Yapılan hesaplamalara göre Hazine’ye yıllık maliyeti 445 milyar lirayı bulacak olan kur muhafazalı mevduat hesabı da dövize deva olamazken, kulis bilgisine göre Merkez Bankası, kamu bankaları eliyle haftalık 2,5-3 milyar dolar, aylık toplamda ise 10-12 milyar dolar döviz satmaya başladı. Toplumsal medya hesabından, bankacılık kaynaklarından edindiği ayrıntıları paylaşan Ziraat Bankası eski genel müdür yardımcısı Şenol Babuşcu, “Bankacılık etraflarından edindiğim bilgilere bakılırsa döviz kurunu bu düzeylerde tutmak için Merkez Bankası kamu bankaları aracılığıyla haftalık 2,5-3 milyar dolar, aylık yaklaşık 10-12 milyar dolar döviz satıyor” dedi. Öte yandan Merkez Bankası tarafınca yayımlanan Haftalık Para ve Banka İstatistiklerine nazaran 15 Nisan prestijiyle Merkez Bankası brüt döviz rezervleri, 1 milyar 319 milyon dolar artışla 69 milyar 37 milyon dolara çıktı. Brüt döviz rezervleri, 8 Nisan’da 67 milyar 718 milyon dolar düzeyindeydi. Swaplar hariç net rezervlere bakıldığında ise ilgili haftada bu datanın eksi 44,5 milyar dolar olarak gerçekleştiği görüldü.
‘ARKA KAPIDAN 4-7 MİLYAR DÖVİZ SATILDI’
Merkez Bankası, Bloomberg’in bahse yakın bir kaynağa dayandırdığı habere göre, yabancıya sıfır faizle TL verip döviz elde etmeyi planlıyor. Argümana göre swap kanalıyla yabancıya aldığı TL ile en az iki yıl vadeli tahvile yatırım kaidesinin getirilmesi, dolara da yüzde 4 faiz verilmesi planlanıyor. Ekonomist Atilla Yeşilada, kelam konusu iddiayı Integral Foreks’e kıymetlendirdi. Yeşilada, “Son iki data haftasına bakılırsa Merkez Bankası tüm girişlere karşın 4-7 milyar art kapıdan döviz satarak dövizi tuttu” dedi.Yaz aylarında kurların patlayacağını söyleyen Yeşilada “Suudi Arabistan muhtemelen 10-15 milyar swap ‘kıyağı’ atar lakin bunlar TCMB’nin ateş gücünü artırmaz. Bloomberg’in tezi doğruysa da 10-15 milyar dolar girer. Ancak sonuçlar değişmeyecek zira epey sıradan bir mantık var. Turizmde de 40 milyar dolar geldi diyelim, siz bir yandan iç talebi pompalayıp bir andan da ticaret açığını kapamaya çalışırsanız bu olmaz. Resesyonu göze alamıyorsun, faiz artıramıyorsun, yaz aylarında kur kesin biçimde patlayacak’’ sözlerini kullandı.
SWAP HARİÇ REZERVLER EKSİDE
Merkez Bankası (TCMB) tarafınca Haftalık Para ve Banka İstatistikleri yayımlandı. Buna bakılırsa, 15 Nisan prestijiyle Merkez Bankası brüt döviz rezervleri, 1 milyar 319 milyon dolar artışla 69 milyar 37 milyon dolara çıktı. Brüt döviz rezervleri, 8 Nisan’da 67 milyar 718 milyon dolar düzeyindeydi. Swaplar hariç net rezervlere bakıldığında ise ilgili haftada bu datanın eksi 44,5 milyar dolar olarak gerçekleştiği görüldü. Kelam konusu periyotta altın rezervleri, 1 milyar 65 milyon dolar artarak 42 milyar 195 milyon dolardan 43 milyar 260 milyon dolara yükseldi.