Kulüp dizisini görmeyen, duymayan kalmamıştır. İzlemeyenler konusunu ve üslubunu merak ederken izleyenlerin aklına pek hayli soru geliyor. Bunlardan en değerlisi ise Gökçe Bahadır’ın o aksanla konuştuğu lisan hangisi? İspanyolca’ya benzeyen fakat bir daha de farklılıkları olan Ladino lisanını sizin için inceledik!
1950’lerin Kozmopolit İstanbul’unda geçen Kulüp dizisini artık neredeyse bilmeyen yoktur.
Gökçe Bahadır’ın yalın hoşluğu, kentin her yanına yayılmış devasa afişler derken hepimiz Kulüp dizisine bir yerde aşina olduk. Hatta kimilerimiz oldukçatan izleyip bitirdi bile!
Dizi adeta müzik ve görsel şölen sunuyor fakat bunun yanı sıra dikkatimi çeken, aşık olduğumuz bir şey var: Gökçe Bahadır’ın o hoş sesinden duyduğumuz bir yabancı lisan
Yalnızca Gökçe Bahadır değil dizideki bir fazlaca karakterden de bu lisanı duyuyoruz. Dizinin lisanı Türkçe olsa da ortaya ”merci” üzere sözlerle Fransızca da karışıyor ancak Sefarad Musevileri kendi ortalarında konuşurken bir lisan kullanıyor: Ladino
Dizide de sık sık duyduğumuz Ladino lisanı aslında Sefarad Musevilerinin unutulmaya yüz tutmuş lisanı.
Hatta UNESCO tarafınca da tehlike altındaki lisanlar içinde gösteriliyor. Tarihi de epey eskilere dayanıyor.
Kökleri İspanya’ya uzanan Ladino lisanı Sefarad Musevileri tarafınca 500 yılı aşkın bir müddetdir konuşuluyor lakin biz bugüne kadar neredeyse hiç bilmiyor, denk gelmiyor yahut duymuyorduk.
Beş asırda şekillenen bu lisan Yahudi İspanyolcası olarak da biliniyor.
Pekala bu lisan Türkiye’ye nasıl geldi ve nasıl Türkçe ile benzerlik gösteriyor?
1492 yılına kadar Sefarad Musevileri İspanya’da yaşıyordu ancak 1492’de gitti bir ultimatom ile karşı karşıya kaldılar. Din değiştirerek Katolik Hristiyanlığa geçmeleri ya da ülkeyi terk etmeleri istendi.
Bunun üzerine 90 bin Sefarad Musevisi başta Osmanlı toprakları olmaz üzere bir hayli yere göç etti.
Göç ederken de o devir kullanılan Orta Çağ İspanyolcasını taşıdılar. Osmanlı Devleti’ndeki kültürel yapı ve özgürlük ise Sefarad Musevileri’nin lisanlarını rahatça konuşmasını ve lisanın yayılmasını, vakit içinde şekillenmesini sağladı.
Birinci başlarda Raşino alfabesi ile yazılan Ladinbu biçimdela İbranice harflerle yazılmaya başlandı, en sonunda ise Latin harflerine döndü.
Şu anda tıpkı İspanyolca üzere Ladino da Latin harfleri ile yazılıyor.
Vakit ortasındaki toplumsal etkileşim ile Ladino lisanına Türkçe, Rumca ve İbranice sözler eklendi ve ortasına karıştı.
Hatta Türkçe ile Ladino senelerca etkileşim ortasında olduğu için sözcük değişimi ve transferi bile yaşadı.
Örneğin, boyoz sözü Ladino’dan günlük Türkçe’ye giren sözler içinde yer alıyor.
Bunun yanı sıra palavra ve kaşar sözleri de Ladino’dan lisanımıza geçmiş. Sahiden çok şaşırdık!
Ama Ladino lisanı de yok olma tehlikesi ile karşı karşıya…
Kulüp dizisi ile birinci sefer bu kadar görünür olan Sefarad Musevileri içinde Türkiye’de hala yaşayanlar ve bu lisanı konuşanlar var ama lisan muhafaza altında.
1950’lerin Kozmopolit İstanbul’unda geçen Kulüp dizisini artık neredeyse bilmeyen yoktur.
Gökçe Bahadır’ın yalın hoşluğu, kentin her yanına yayılmış devasa afişler derken hepimiz Kulüp dizisine bir yerde aşina olduk. Hatta kimilerimiz oldukçatan izleyip bitirdi bile!
Dizi adeta müzik ve görsel şölen sunuyor fakat bunun yanı sıra dikkatimi çeken, aşık olduğumuz bir şey var: Gökçe Bahadır’ın o hoş sesinden duyduğumuz bir yabancı lisan
Yalnızca Gökçe Bahadır değil dizideki bir fazlaca karakterden de bu lisanı duyuyoruz. Dizinin lisanı Türkçe olsa da ortaya ”merci” üzere sözlerle Fransızca da karışıyor ancak Sefarad Musevileri kendi ortalarında konuşurken bir lisan kullanıyor: Ladino
Dizide de sık sık duyduğumuz Ladino lisanı aslında Sefarad Musevilerinin unutulmaya yüz tutmuş lisanı.
Hatta UNESCO tarafınca da tehlike altındaki lisanlar içinde gösteriliyor. Tarihi de epey eskilere dayanıyor.
Kökleri İspanya’ya uzanan Ladino lisanı Sefarad Musevileri tarafınca 500 yılı aşkın bir müddetdir konuşuluyor lakin biz bugüne kadar neredeyse hiç bilmiyor, denk gelmiyor yahut duymuyorduk.
Beş asırda şekillenen bu lisan Yahudi İspanyolcası olarak da biliniyor.
Pekala bu lisan Türkiye’ye nasıl geldi ve nasıl Türkçe ile benzerlik gösteriyor?
1492 yılına kadar Sefarad Musevileri İspanya’da yaşıyordu ancak 1492’de gitti bir ultimatom ile karşı karşıya kaldılar. Din değiştirerek Katolik Hristiyanlığa geçmeleri ya da ülkeyi terk etmeleri istendi.
Bunun üzerine 90 bin Sefarad Musevisi başta Osmanlı toprakları olmaz üzere bir hayli yere göç etti.
Göç ederken de o devir kullanılan Orta Çağ İspanyolcasını taşıdılar. Osmanlı Devleti’ndeki kültürel yapı ve özgürlük ise Sefarad Musevileri’nin lisanlarını rahatça konuşmasını ve lisanın yayılmasını, vakit içinde şekillenmesini sağladı.
Birinci başlarda Raşino alfabesi ile yazılan Ladinbu biçimdela İbranice harflerle yazılmaya başlandı, en sonunda ise Latin harflerine döndü.
Şu anda tıpkı İspanyolca üzere Ladino da Latin harfleri ile yazılıyor.
Vakit ortasındaki toplumsal etkileşim ile Ladino lisanına Türkçe, Rumca ve İbranice sözler eklendi ve ortasına karıştı.
Hatta Türkçe ile Ladino senelerca etkileşim ortasında olduğu için sözcük değişimi ve transferi bile yaşadı.
Örneğin, boyoz sözü Ladino’dan günlük Türkçe’ye giren sözler içinde yer alıyor.
Bunun yanı sıra palavra ve kaşar sözleri de Ladino’dan lisanımıza geçmiş. Sahiden çok şaşırdık!
Ama Ladino lisanı de yok olma tehlikesi ile karşı karşıya…
Kulüp dizisi ile birinci sefer bu kadar görünür olan Sefarad Musevileri içinde Türkiye’de hala yaşayanlar ve bu lisanı konuşanlar var ama lisan muhafaza altında.