Kaliforniya Yüksek Mahkemesi: Uber sürücüleri serbest meslek sahibi olmaya devam ediyor
Uber, Lyft ve Doordash rahat bir nefes alabilir: Kaliforniyalı sürücülerine serbest meslek sahibi gibi davranmaya devam edebilirler. Bu, Kaliforniya Yüksek Mahkemesi'nin oybirliğiyle aldığı bir kararın sonucudur. Uber ve Lyft'in 2020'de kazandığı referandumun özünün anayasaya uygun olduğunu teyit eder. Bir sendika buna itiraz etti ve sonuçta başarısız oldu.
Reklamcılık
Ancak Yüksek Mahkeme bir noktayı açıkça açık bırakıyor: Yasama organı, referandumla getirilen yasanın metnini değiştirme yetkisine sahip olacak mı, eğer öyleyse, ne ölçüde?
Karar böyle alındı
Proposition 22 olarak bilinen referandum, Uber, Lyft, Doordash ve diğer yemek dağıtım şirketlerinin iş modellerini kurtardı. Kaliforniya Yüksek Mahkemesi'nin bir kararına dayanıyordu. 2018'de, o dönemde yürürlükte olan yasadan serbest meslek sahibi ve çalışan kişiler arasında ayrım yapmak için kriterler türetti. Buna göre, çalışan kişi, işverenin kontrolü altında çalışan ve aksi takdirde aynı türden bağımsız bir işletme işletmeyen kişidir. Ayrıca, sağlanan hizmet işverenin olağan operasyonlarının bir parçası olmalıdır. Bu, yasama organı için çok ileri gitti; 2020'de, çeşitli meslek grupları için istisnalar sağlayan, ancak Uber ve Lyft gibi yolculuk paylaşım şirketlerinin sürücüleri için istisnalar sağlamayan bir yasa (AB 5 olarak bilinir) yürürlüğe girdi. Eyalet, bu şirketlere çalışan hakları vermek için dava açtı. Aslında, sürücülerin beşte dördü çalışan olarak muamele görmek istemiyor, ancak serbest meslek sahibi olarak kalmak istiyor.
Sürücülerin serbest meslek sahibi olarak sınıflandırılması gerektiğini yasal olarak açıklığa kavuşturmak için 22. Öneri geldi. 22. Öneri lehinde ve aleyhinde yapılan reklam kampanyası, bugüne kadar bir ABD eyaletinde referandum için yapılan en pahalı kampanyaydı. 216 milyon ABD dolarından fazla harcandı ve destekçiler muhaliflerden yaklaşık on yedi kat daha fazla para topladı. Başlıca bağışçılar, şaşırtıcı olmayan bir şekilde, Uber, Lyft, Doordash, Instacar ve Postmates şirketleriydi. Hayır kampanyası esas olarak sendikalar tarafından finanse edildi. Seçmenlerin açık bir çoğunluğu, böylece yasa haline gelen 22. Öneri'ye oy verdi.
Bir sendika bunu kabul etmedi ve Kaliforniya Uber referandumuna karşı dava açtı ve bunun anayasaya aykırı olduğunu, çünkü iş hukukunun parlamentonun tek sorumluluğu olduğunu ileri sürdü. Ayrıca, birkaç konu tek bir öneride uygunsuz bir şekilde karıştırılmıştı. Aslında, ilk derece sendika lehine karar verdi (Alameda County Superior Court, Arizona. RG21088725), bu da Uber ve Lyft'in en kalabalık ABD eyaletinde faaliyetlerini kapatmaya sadece birkaç saat uzaklıkta olduğu anlamına geliyordu. Ancak, nihayetinde, temyiz mahkemesinin çoğunluğu referandum lehine ve dolayısıyla Uber sürücülerinin bağımsızlığı lehine karar verdi (First Appellate District, Division Four, Arizona. A163655). Temyiz mahkemesi, anayasaya aykırı oldukları için yasama organını daha da kısıtlamayı amaçlayan yalnızca iki yardımcı hükmü, bir sendika karşıtı hüküm de dahil olmak üzere geçersiz olarak onayladı.
Yüksek Mahkeme halk için karar verir, ancak Parlamento'ya karşı değil
Sürücülerin bağımsızlığını garanti altına alan temel unsurla ilgili olarak, çalışan temsilcileri Kaliforniya Yüksek Mahkemesi tarafından bir inceleme elde edebildiler, ancak orada başka bir yenilgi aldılar. Öncelikle, Yüksek Mahkeme referandumlar yoluyla yapılan yasama girişimlerinin yasama organı tarafından halka verilen yasaları yapma olasılığı olmadığını, ancak halkın egemenler olarak kendilerine ayırdığı temel bir hak olduğunu hükmetti; buna göre, yerleşik içtihatlara göre, referandumlarla ilgili hükümler bir anlaşmazlık durumunda halk lehine yorumlanmalıdır.
Kaliforniya Anayasası'nın metni, belirli konulardaki (iş hukuku dahil) mevzuatın yasama organının sorumluluğunda olduğunu ve “herhangi bir anayasal hükümle sınırlandırılmadığını” belirtir. Ancak, Yüksek Mahkeme daha sonra “sınırlandırılmamış” kelimesinin tam anlamıyla alınmaması gerektiğini, çünkü bunun saçma sonuçlara yol açacağını; bu tür yasaların daha sonra herhangi bir anayasal çerçevenin dışında kalacağını açıklar. Kaliforniya Yüksek Mahkemesi bunu daha önce 1937'de başka bir davada karara bağlamıştı (McPherson v Los Angeles Şehri). Sendikanın, halkın iş hukuku hakkında oy kullanmasına izin verilmemesi gerektiği yönündeki argümanı başarısız oldu.
Peki ya Parlamento şimdi referandumun sonucunu çeliştiren bir değişiklik geçirirse? 22 numaralı Öneri, bunun yalnızca iki meclisteki temsilcilerin yedi sekizde birinin çoğunluğuyla mümkün olduğunu öngörüyor; bundan sonra başka bir referandum yapılması gerekecek. Bu, Kaliforniya referandumlarında yaygın bir maddedir. Ancak, Yüksek Mahkeme, bunun iş hukuku referandumlarına uygulanıp uygulanmayacağının soyut olarak kararlaştırılamayacağını söylüyor. Bunun için somut bir yasama kararı sunulmalı. En azından o zamana kadar, Kaliforniya'da Uber, Lyft ve Doordash gibi şirketler için çalışan sürücüler serbest meslek sahibi bireyler olarak araç kullanmaya devam edebilirler.
Yeni kurallar
Oylamanın başarısının teyit edilmesinin ardından yürürlükte kalacak yasa, sürücülere yeni asgari standartlar ve haklar getiriyor:
- Seyahat süresi için asgari ücret, hareket yerinde çalışanlara uygulanan asgari ücretin en az yüzde 20 fazlası oranında
- Bahşişler, kredi kartı gibi ücretler nedeniyle düşürülemez veya mahsup edilemez.
- Mil başına 30 sentlik ek asgari ödeme, enflasyona karşı korumalı
- Sürücüler siparişleri kabul etmeye veya belirli zamanlarda veya yerlerde hazır bulunmaya zorlanamaz. Ayrıca doğrudan rakipler için çalışabilir veya başka herhangi bir yasal istihdamda bulunabilirler.
- (Potansiyel) sürücüler ayrımcılık yasağıyla korunmaktadır ve disiplin cezalarına karşı itiraz hakkına sahiptirler.
- Uber ve Lyft gibi yolculuk paylaşım uygulamalarının operatörleri sorumluluk, kaza ve sakatlık sigortası sağlamak zorundadır.
- Ayrıca, sürücünün haftada ortalama en az 25 saat internete bağlı olması koşuluyla (15 ila 25 saat için sağlık sigortası maliyetleri yarı yarıya azalır), sürücülerine Kaliforniya “bronz” poliçesi için ortalama sağlık sigortası maliyetlerini de geri ödemeleri gerekir.
- İşletmecilerin hem sürücüler hem de yolcular için şikayet prosedürleri ile cinsel tacize karşı bir politikaya sahip olması gerekir.
- Operatörler tüm sürücülerin suç kayıtlarını kontrol etmeli ve yapılan tüm ödemeleri vergi dairesine bildirmelidir.
- Şüpheli uyuşturucu ve alkol kullanımına karşı sıfır tolerans vardır.
- Sürücülerin asgari dinlenme sürelerine uymaları ve güvenlik eğitimlerini tamamlamaları gerekmektedir.
(ç)