Artvin ve Ardahan’da kuraklık niçiniyle otlar büyümeyince besiciler, ot ve samana yöneldi. Hububatta rekolte düşük olunca saman üretimi düştü, fiyatlar tepe yaptı. Besici, fiyatı iki kat artan ot ve samanı alamadı, satıcılar da satış yapamadı. Ardahan’a saman satmaya gelen Şanlıurfalı Cuma Altunpark, “Kurtarmıyor ne esnafı ne yoksulu ne fukarayı, kimseyi kurtarmıyor yani kıtlık var” dedi.
Hayvancılık ile geçinen Artvin’in Ardanuç ilçesi ile Ardahan’da, ot ve saman satıcıları müşteri beklerken, besiciler artan maliyetler karşısında işlerini nasıl sürdüreceklerini düşünüyor. Erzurum’un Oltu ilçesinden Ardanuç’a ot satmaya gelen Fuat Yücel “Kuraklık niçiniyle ota talep fazla. Çok derecede fiyatlar, kuraklıktan dolayı yüksek olduğu için satışlarda beşerler hem nakit istikametiyle itiraz ediyorlar, bir de nakit olmadığı için değerli geldiğini söylüyorlar. Biz de bunu, kuraklığın olduğunu insanlara anlatamıyoruz. Mardin’den, Diyarbakır’dan da daima saman geliyor fakat talebi karşılamıyor. Karşılamadığı üzere de fiyatlar otomatikman yükseliyor. Yükseldiği vakitte tüketiciye çok derecede maliyetli bir biçimde yansıyor” diye konuştu.
Ardahan’a saman satmaya gelen Şanlıurfalı Cuma Altunpark, şunları kaydetti: Geçen sene samanı buraya 750 liraya satıyorduk. Bu sene bin 250-bin 300’e satıyoruz. Siverek’ten aldığımız saman 850-950 içinde değişiyor. Kuraklık, ot yok, millet perişan, para yok, saman alacak parası yok. Hayvanı satılmıyor, piyasa düşük, etin kilosu üç yıldır, dört yıldır daha 65 lira. Saman yüzde 100’ü buldu, hayvan fiyatı birebir, kurtarmıyor yani. Geçen sene 750 liraydı, yeterliydi kurtarıyordu.”
Ardanuçlu besici Turgut Bingöl de “2600 rakımlı yayladan geldim hayvanlarıma ot alabilmek için. Elimdeki hayvanları satsam ot ve yem meblağlarını karşılamıyor. Geçen yılki fiyatlara göre yüzde yüz artış. Bu durumda elimizdeki hayvanlar çıkacak lakin kasap mı kesecek? Et para etmiyor. Ota artırım, yeme artırım, çobana artırım, ete artırım yok. Bundan dolayı artık bankalara borcumuz var. Ot yok, bundan bu biçimde yağmaz ise bir ay daha sonra hayvanlarımız ot yemeye başlayacak onu da bulma imkanımız yok” diye konuştu.
5 LİRALIK ARTIRIM NEYE YARAYACAK?
Ardanuçlu besici ve hem de kasap olan Köksal Bilek, isyanını şu sözlerle lisana getirdi:
“Ete 5 lira artırım verdiler. 5 lirayla ben malıma yem mi alayım, çobana para mı vereyim, dağ alayım da alsam esasen dağlar kurumuş. Yani Durum vahim. Benim elimdeki malı artık, saman mı alayım. Ot mu alayım ne yapayım? Bunun besi yemi var. Şu durumda bu işin ortasından kalkamam. Kurbandan daha sonra rayiç var ise var, yoksa yok. Ben kapatıp giderim.”
Hopalı besici Erdoğan Altunkaya “Geçen sene fiyatlar daha uygundu. Bu sene kurak gittiği için hem ot meblağları hem yem fiyatları tıpkı vakitte hayvanı güçlendirecek öteki katkı unsurları birebir arttı; yüzde 100. Geçen sene bin 700 liraya alıyorduk. Bu sene ilkbahara girerken bin 900 lira, bir ay geçmeden 2 bin 400 lira oldu. İnanılmaz derecede bir kuraklık var. Yaylalarda havalar kurak gidiyor” dedi.
SAMAN HASATI BİLE DÜŞTÜ
Güleş köyünden Nadim Gündüz: “300 balya aldığımız yerden çıkıyor, 50 balya. Samanın çıktı çuvalı kaç liraya? Yemin çuvalı çıkmış 170 liraya, samanın tonu çıkmış bin 500 liraya, malımız para etmiyor. Kaldık yandık.”
Ardanuçlu yem satıcısı ziraat mühendisi Fuat Salan: “Geçen yıl yem meblağları, ot meblağları bir nebze uygundu. tutarlarımız yemler 90-95 lira civarındaydı. Arpamız 90 lira civarındaydı. Kiloda 2 lirayı görmemişti yem meblağları. Ot fiyatı bin, bin 100 ve 800 otuna bakılırsa yoncaya nazaran değişiyor. Hayvanımız 41, 42 liraya kadar (karkas etin kilogram fiyatı) kesim vardır fakat bu yıl fiyatlar uçtu ot fiyatları 2 bin, 2 bin 500 liraya hatta 2 bin 500 liraya alan arkadaşlarımız oldu. Çabuk ettiler korktular kuraklık var diye. Saman bin 500 liraya çıktı. Gerçi bir nebze gevşeme yaptıysa da bir daha bin 200, bin 300 lirada durdu. Kesim ise 42-43 lira, hayvan kısmı. Vatandaş ot, sap ve yem almaktansa elindeki hayvanı ucuz olarak elden çıkarıp ‘onun işçiliğini yapmayayım’ diye uğraşıyor. İthal gelince de bu sefer üretici vazgeçiyor, ‘ithal geldi bizden kimse mal almıyor’ diyor. Yani her tarafı karışık.”
Hayvancılık ile geçinen Artvin’in Ardanuç ilçesi ile Ardahan’da, ot ve saman satıcıları müşteri beklerken, besiciler artan maliyetler karşısında işlerini nasıl sürdüreceklerini düşünüyor. Erzurum’un Oltu ilçesinden Ardanuç’a ot satmaya gelen Fuat Yücel “Kuraklık niçiniyle ota talep fazla. Çok derecede fiyatlar, kuraklıktan dolayı yüksek olduğu için satışlarda beşerler hem nakit istikametiyle itiraz ediyorlar, bir de nakit olmadığı için değerli geldiğini söylüyorlar. Biz de bunu, kuraklığın olduğunu insanlara anlatamıyoruz. Mardin’den, Diyarbakır’dan da daima saman geliyor fakat talebi karşılamıyor. Karşılamadığı üzere de fiyatlar otomatikman yükseliyor. Yükseldiği vakitte tüketiciye çok derecede maliyetli bir biçimde yansıyor” diye konuştu.
Ardahan’a saman satmaya gelen Şanlıurfalı Cuma Altunpark, şunları kaydetti: Geçen sene samanı buraya 750 liraya satıyorduk. Bu sene bin 250-bin 300’e satıyoruz. Siverek’ten aldığımız saman 850-950 içinde değişiyor. Kuraklık, ot yok, millet perişan, para yok, saman alacak parası yok. Hayvanı satılmıyor, piyasa düşük, etin kilosu üç yıldır, dört yıldır daha 65 lira. Saman yüzde 100’ü buldu, hayvan fiyatı birebir, kurtarmıyor yani. Geçen sene 750 liraydı, yeterliydi kurtarıyordu.”
Ardanuçlu besici Turgut Bingöl de “2600 rakımlı yayladan geldim hayvanlarıma ot alabilmek için. Elimdeki hayvanları satsam ot ve yem meblağlarını karşılamıyor. Geçen yılki fiyatlara göre yüzde yüz artış. Bu durumda elimizdeki hayvanlar çıkacak lakin kasap mı kesecek? Et para etmiyor. Ota artırım, yeme artırım, çobana artırım, ete artırım yok. Bundan dolayı artık bankalara borcumuz var. Ot yok, bundan bu biçimde yağmaz ise bir ay daha sonra hayvanlarımız ot yemeye başlayacak onu da bulma imkanımız yok” diye konuştu.
5 LİRALIK ARTIRIM NEYE YARAYACAK?
Ardanuçlu besici ve hem de kasap olan Köksal Bilek, isyanını şu sözlerle lisana getirdi:
“Ete 5 lira artırım verdiler. 5 lirayla ben malıma yem mi alayım, çobana para mı vereyim, dağ alayım da alsam esasen dağlar kurumuş. Yani Durum vahim. Benim elimdeki malı artık, saman mı alayım. Ot mu alayım ne yapayım? Bunun besi yemi var. Şu durumda bu işin ortasından kalkamam. Kurbandan daha sonra rayiç var ise var, yoksa yok. Ben kapatıp giderim.”
Hopalı besici Erdoğan Altunkaya “Geçen sene fiyatlar daha uygundu. Bu sene kurak gittiği için hem ot meblağları hem yem fiyatları tıpkı vakitte hayvanı güçlendirecek öteki katkı unsurları birebir arttı; yüzde 100. Geçen sene bin 700 liraya alıyorduk. Bu sene ilkbahara girerken bin 900 lira, bir ay geçmeden 2 bin 400 lira oldu. İnanılmaz derecede bir kuraklık var. Yaylalarda havalar kurak gidiyor” dedi.
SAMAN HASATI BİLE DÜŞTÜ
Güleş köyünden Nadim Gündüz: “300 balya aldığımız yerden çıkıyor, 50 balya. Samanın çıktı çuvalı kaç liraya? Yemin çuvalı çıkmış 170 liraya, samanın tonu çıkmış bin 500 liraya, malımız para etmiyor. Kaldık yandık.”
Ardanuçlu yem satıcısı ziraat mühendisi Fuat Salan: “Geçen yıl yem meblağları, ot meblağları bir nebze uygundu. tutarlarımız yemler 90-95 lira civarındaydı. Arpamız 90 lira civarındaydı. Kiloda 2 lirayı görmemişti yem meblağları. Ot fiyatı bin, bin 100 ve 800 otuna bakılırsa yoncaya nazaran değişiyor. Hayvanımız 41, 42 liraya kadar (karkas etin kilogram fiyatı) kesim vardır fakat bu yıl fiyatlar uçtu ot fiyatları 2 bin, 2 bin 500 liraya hatta 2 bin 500 liraya alan arkadaşlarımız oldu. Çabuk ettiler korktular kuraklık var diye. Saman bin 500 liraya çıktı. Gerçi bir nebze gevşeme yaptıysa da bir daha bin 200, bin 300 lirada durdu. Kesim ise 42-43 lira, hayvan kısmı. Vatandaş ot, sap ve yem almaktansa elindeki hayvanı ucuz olarak elden çıkarıp ‘onun işçiliğini yapmayayım’ diye uğraşıyor. İthal gelince de bu sefer üretici vazgeçiyor, ‘ithal geldi bizden kimse mal almıyor’ diyor. Yani her tarafı karışık.”