Dubai’ye et ihracatı: Dışarıya satıldı içeride zamlandı

Et ve Süt Kurumu’nın ete yaptığı yüzde 48’lik artırımla cep yakan fiyatlarda ihracat tesiri öne çıktı. Küçükbaş hayvanların Katar, Ürdün, BAE’ye satıldığı açıklandı. Sadece bu yılın birinci iki ayında canlı hayvan ihracatının yüzde 451 artması dikkat çekti. ‘Ramazan öncesi Körfez et gereksinimlerini teminata aldı lakin Türkiye’de vatandaşlar sofrasına et koyamıyor’ reaksiyonları geldi. Muhalefet hükümeti, ihracatı artırmak için vatandaşı görmezden gelmekle suçladı.

DAL REAKSİYON GÖSTERDİ BAKANLIK KIRMIZI ET İHRACATINI KISITLADI


Yemdeki, mazottaki artış da fiyatlara yansıdı. Yem alamayan üreticilerin ineklerini kesite gönderdiği bu niçinle et kasvetinin artıracağı uyarısı yapıldı. CHP’li Ömer Fethi Gürer “Besicilere inek başına günlük 800 gram arpa verildi. Bu ölçüyle lakin horoz bakılır” dedi. Bölümden yükselen reaksiyonlar üzerine hükümetten önlem adımı geldi. Ticaret Bakanlığı, KKTC, Azerbaycan ve Nahçıvan haricinde tüm ülkelere kırmızı et ihracatını kısıtladı.

MİLLET ET KAYGISINDA KOYUN DUBAİ’DE

Ramazan ayı öncesi süt, şeker, pide ve hurma fiyatından daha sonra Et ve Süt Kurumu, kırmızı et fiyatlarına yüzde 48 artırım yaptı. Yapılan artışın şoku atlatılamamışken kesim temsilcileri yüksek maliyet ve canlı hayvan ithalatından dolayı yüzde 30 daha artırım bekliyor. Uzmanlar Katar, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri üzere Ortadoğu ülkelerine küçükbaş hayvan ihracatının yapılmasının da piyasaları alt üst ettiği görüşünde. Bakanlık gelen reaksiyonların akabinde kırmızı et ihracatına kısıtlama getirdi.


Türkiye’de artırım furyasının önü ardı bitmiyor. Ramazan ayından evvel besin fiyatlarında yaşanan artışlar, vatandaşın da cebini vuruyor. En son süt, şeker, pide ve hurma fiyatından daha sonra Et ve Süt Kurumu (ESK), kırmızı et meblağlarına yüzde 48 artırım yaptı. Yapılan artırımların akabinde 1 kg kıymanın kilosu 56 liradan 83 liraya, 1 kg kuşbaşının fiyatı da 62.50 liradan 92 liraya yükseldi. Kurum, karkas kesim fiyatının yerli hayvanda 60 lira, ithal hayvanda 58 lira fiyat uygulamasına devam ediyor.

Özgür piyasada karkas kesim meblağları 80 liraya çıktı. Kurumun et meblağlarına artırım yapacağının duyulmasından daha sonra vatandaş ucuz et alabilmek için Sivas’ta mağaza önünde yüzlerce metre kuyruğa girdi. Bölüm temsilcilerine göre, yüksek maliyetler ve arz ıstırabı sebebiyle önümüzdeki iki ay içerisinde et fiyatlarının en az yüzde 30 artması bekleniyor. Hayvancılık tarafında yıllardır kendi kendine yetebilen bir ülke olan Türkiye’de yaşanan bu fiyat krizinin en baştaki sebebini uzmanlar ve politikler canlı hayvan ithalatına bağlıyor. Fiyatlar bu yüzden neredeyse günlük artış yaşarken, Katar, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri üzere Ortadoğu ülkelerine küçükbaş hayvan ihracatıyla piyasalar alt üst oluyor. Üretimle iç piyasanın dengeleneceği söyleniyor. beraberinde ihracatın durmasıyla birlikte vatandaşların uygun ete de ulaşabileceği tartışma mevzuları içinde.


CHP İstanbul Milletvekili Özgür Karabat “Türk lirasının dolar karşısındaki paha kaybıyla bir arada canlı hayvan ihracı teşvik edildi. Yalnızca Kasım-Aralık 2021’de Katar’a satılan küçükbaş hayvan sayısı 2.5 milyonu buldu. Uçaklarla Katar’a hayvanlar gönderiliyor. Uçakların yanında gemilerle de küçükbaş hayvanlar ihraç ediliyor. Katar’ın yanı sıra İran’a da yüzbinlerce hayvan satılıyor. AK Parti Hükümeti ‘İhracatımız rekor kırıyor’ diye söylüyor; lakin Türkiye’de vatandaşın ete erişiminin azalmasını görmezden geliyor. Katar ve İran üzere ülkeler Ramazan ayı öncesinde et arzını Türkiye’den ithal ettikleri canlı hayvanlarla teminat altına aldılar. Bizde ise et sorunu olduğu için Et ve Süt Kurumu, ‘Ramazan ayı öncesinde ete yüzde 48 zam’ yaptı” dedi.


‘BU DAYANAKLA İNEK DEĞİL LAKİN HOROZ BAKILIR’

CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, TBMM yaptığı konuşmada, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO), besicilere verdiği yem dayanağı ölçüsüyle ilgili tenkitlerde bulundu. Yem dayanağına müracaat eden besicilere bu ay inen başına günlük 800 gram arpa ve 610 gram mısır verildiğini belirten Gürer, besicilerin “Bu ölçü dayanakla bırak inek bakmayı horoz lakin bakılır” diyerek tenkitlerde bulundu. Tarım girdilerine artırım üstüne artırım geldiğine değinen Gürer, Çiftçi ve besici için huzur gidiyor, gam geliyor. Hamile hayvanlar, süt inekleri bölüme gönderiliyor” dedi. AK Parti iktidarının yem ve hayvan ithal edip meraları tükettiğini, kırsalda ise küçük aile işletmeleri ezildiğini anlatan Gürer şunları söylemiş oldu: “Çözüm ‘Planla, üret, dayanakla, yönet.’ Olmalı. Bu olmadan problemler bitmez. Bu beraberinde tüketiciye de yansıyor, tüketici de daha kıymetli eseri almak zorunda kalıyor. Girdi maliyetleri düşürülmeli, besici ve çiftçi desteklenmeli.”

‘DIŞARDAN GETİRİP BÜYÜTÜP SATMAK BECERİ DEĞİL’

Et ve Süt Kurumu Genel Müdürü Osman Uzun evvelki gün, kırmızı ete yüzde 48 artırım yapılmasıyla ilgili olarak yaptığı açıklamada, piyasanın yüzde 66 daha ucuza et sattıkları için uzun kuyruklar oluştuğunu bu artırımın kaçınılmaz hale geldiğini söylemiş oldu. Malatya Kasaplar Odası Lideri Yusuf Küçer, ESK’nın et mamüllerine yaptığı yüzde 48 artırımın tesirlerini anlattı. Etin fiyatının yüksek olmasının temelinde üretimin olmamasının yattığını kaydeden Küçer, şu değerlendirmeyi yaptı: “Ülkemizin ortasında bulunduğu ekonomik durum aşikâr. Etin yüksek fiyatında temelindeki durum üretimin olmaması. Dışarıdan dana getirip büyütüp millette satmak bir üretim değil. Bu da bizim işimizi altüst ediyor. Bugün yem meblağları akaryakıt meblağları elektrik, personellik, sigorta ödemeleri bunlar her şeyi ister istemez had safhalara çıkartıyor. Geçen sene 9. ayda 43-44 TL’ye kestiğimiz karkası, bugün 85 TL’ye kesiyoruz ancak elimiz yüreğimizde kesiyoruz zira yarın ne olacağını bilemiyoruz” dedi.

ARTIŞIN niçinİ ORTADOĞU’YA İHRACAT

Dal temsilcilerine göre artışın sebebi küçükbaş hayvan ihracatı. Fakat iktisat etrafları, artırımların sebebini girdi maliyetlerinin artmasına bağlıyor. VOA Türkçe’ye konuşan kasap Hakim Uyansız, artışların sebebi bölgeden Ortadoğu’ya yapılan ihracat. İhracatın durdurulması gerektiğini savunan Uyansız “Et kilosu şu anda 120 lira. 2 kilo et almaya gelen vatandaş yalnızca yarım kilo pirzola alabiliyor. Bu bizim çalışmamızı azaltıyor. Vatandaş yiyemiyor, lokantalar güç durumda. Bir porsiyon kebap 60 liraya çıktı. Diyarbakır’da evvel 40 liraydı. İhracatın acil bir biçimde durması lazım, durmadığı takdirde epeyce sıkıntı duruma gireceğiz, daha da yükselecek. Zira Güneydoğu’da bütün ahırlar boş şu anda ve dolmuyor” dedi.

‘HAYVAN SAYISI ARTMIYOR TÜİK GERÇEKLERİ GİZLİYOR’

Özgür Karabat “2021’in Aralık ayında bundan evvelki yılın birebir devrine bakılırsa yüzde 339,8 artışla 14.8 milyon dolarlık canlı hayvan ihraç edildi. 2022’nin Ocak-Şubat aylarında ise bu sayı yüzde 451,5 artışla 31.3 milyon dolar oldu. Yalnızca bu yılın birinci 2 ayında yapılan canlı hayvan ihracının kilogramı yüzde 866 oranında arttı. Pekala, canlı hayvanların kilogramını ortalama kaça sattılar biliyor musunuz? 2.5-3 dolara! TÜİK, son 25 aydır kırmızı et istatistiklerini açıklamıyor. Gerçekleri halktan gizliyorlar. TÜİK’e bakılırsa küçükbaş hayvan sayısı artıyor lakin hakikat değil’’ dedi.

BAKANLIK KISITLAMA GETİRDİ

Fiyat artışı niçiniyle gündemde olan kırmızı etin ihracatına kısıtlama getirildi. Bu kapsamda büyükbaş hayvan, koyun ve keçi etlerinin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Azerbaycan ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti haricindeki tüm ülkelere ihracatının kısıtlanmasına karar verildi. Ticaret Bakanlığı İstanbul Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü tarafınca 21 Mart 2022 tarihindeki “Hizmete Özel” başlığı ile “Kırmızı Et İhracatında Dönemsel Düzenleme Yapılması” temalı yazı Tüm Şube Müdürlüklerine, Tüm İrtibat Gümrük Müdürlüklerine, İstanbul Laboratuvar Müdürlüğüne, Tüm Kaçakçılık ve İstihbarat Müdürlüklerine gönderildi.

SÜT VERENLER BİLE KISMA GİDİYOR

Çiğ süt fiyatlarındaki artış da üreticiyi şad etmedi. Bucak Ziraat Odası Lideri Bilal Özel “Bugünlerde anaç büyükbaş süt ineklerimiz kısma gidiyor, çiftliklerimiz süratle boşalıyor. Ulusal Süt Konseyi’nin 1 Nisan 2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere deklare ettiğı litre başı 5.70 TL + 1 TL prim takviyesi fiyatlandırması kesimde yetersiz bulunmuş, belirtilen meblağın maliyetlerin altında kalması niçiniyle çiftçinin ziyanı artmıştır. Gerekli çalışmalar yapılarak alınması gereken önlemler alınmazsa orta/uzun vadede et ve süt eserleri tedarikinde önemli problem yaşanacağı aşikardır. Süt/et tüketicilerinin inançlı besine erişiminin yerli ve ulusal ruhla sağlanabilmesi için çiftçilerin ayakta kalıp faaliyetlerini karlılıkla sürdürmesi şarttır” dedi.

MALİYETLER ARTTI, VATANDAŞ LOKANTAYA YALNIZCA BAKIYOR

İzmir Alsancak’ta konut yemekleri satan lokantacılar, et fiyatlarına gelen artırımlardan sıkıntılı. Kira ve işçi masraflarının yanı sıra temel besin mamüllerine gelen artırımları birebir oranda yemeklere yansıtamadıklarını belirten esnaf, son devirde artan et meblağları niçiniyle devayı tabldottan etli yemekleri çıkarmakta buldu. Lokanta esnafı, son olarak Et ve Süt Kurumu tarafınca ete yapılan yüzde 48’lik artırımın da piyasayı makûs etkilediğini söylemiş oldu. 20 yıllık esnaf Azime Keskin, 35 liraya 3 çeşit menü sattıklarını belirterek şöyleki konuştu: “Müşterilerin yemek yiyecek parası yok. Maliyetler çok yüksek. Patlıcanın kilosu 30, tavuğun kilosu 50 lira. Vatandaş nasıl yesin, onlar da haklı. Şu anda karımız yok. Menü yaptık, 35 liraya satıyoruz. Bir ana yemek, bir salata ve pilav. Menü olmayan yemek de 40 lira ancak o da kurtarmıyor. Kıymanın kilosu geçen sene 55 liraydı, bu sene 115 lira. Bir elemanımız var, kendimiz çalışıyoruz. O yüzden ayakta kaldık, yoksa biz de kapanabilirdik. Kiramız 8 buçuktan 16 bin liraya çıktı. Etli yemek yapmıyoruz. Nitekim hayli değerli. Bir etli yemeği 70 liraya satman lazım ki kurtarsın” açıklamasını yaptı.

MOTORİN 25 LİRAYA YAKLAŞTI

Petrol fiyatlarındaki artış akaryakıtı vurmaya devam ediyor. Analist Cahit Saraçoğlu, motorinin litre fiyatının 25 liraya dayandığını belirterek yeni bir artırımın daha geldiğini toplumsal medya üzerinden paylaştı. Saraçoğlu şunları söylemiş oldu: “Bugün akaryakıtta fiyat artış beklentisi bulunmazken, motorinde bugünden itibaren 1 lira 37 kuruş artırım yapılacak. bu biçimdece motorin litre fiyatı 25 liraya yaklaşacak. Motorine gelen artırımın tetikleyicisi Genova’da motorin eserinin pay fiyatının 1278.50 dolara çıkması. Motorine yapılan her artırım tarlayı, çiftçiyi vuruyor. Bu sıralar besin ekimi azaldıkça yıl ortasında besin meblağları zamlanacak. Yerli üretim niyet ithal edilecek. Yerli üretici ikinci defa yara alacak.” artırımla bir arada motorinin litre fiyatı İstanbul’da 25 liraya dayanırken, Anadolu kentlerinde 25 lirayı da aşacak.
 
Üst