Her alanda olduğu üzere televizyon dünyasını da sihirli elleriyle değiştiren bayanları tanıyor musunuz? Tabuları yıkan bu bayanların öykülerini duyduğunuzda muhtemelen kulaklarınıza inanamayacaksınız. Bayanların olmadığı bir televizyonun siyah beyaz manzaradan ne farkı kalırdı ki? bu biçimde uygun ki varlar dediğimiz, televizyon dünyasının seyrini değiştiren bayan oyuncuları birlikte hatırlayalım.
Televizyonun birinci First Lady’si Betty White
Küçük ekranların kraliçesi, televizyonun birinci First Layd’si… Alışılmış ki Betty White’dan bahsediyoruz. 1939 yılında ulusal bir TV gösterisinde birinci sitcom’da oynayan bayan oyuncu kendisi. Ayrıyeten Emmy’e birinci aday gösterilen ve bu yolda bayanların önünü açan en kıymetli oyunculardan bir tanesiydi. Mesleği boyunca biroldukca müsabaka programı sunuculuğu da yapan Betty, 80 yıl ekranlarda şovmenlik yaparak en uzun TV mesleğine sahip olmuş ve bu özelliğiyle de Guinnes Rekorlar Kitabı’na girmeyi başarmış.
Tek bir cümle her şeyi anlatıyor: “I love Lucy”
1951-1957 yılları ortasının efsane güldürü dizisi. Lucille Ball, bilinen repliğiyle ‘I love Lucy’. Gerçek hayattaki ikili bağları ve aile ortamını yansıtan dizi, periyodun epeyce sevilen dizilerinden biri hâline gelmiş. Bu dizi beraberinde bir stüdyo dizisi olmasıyla da birinci vakit içinderda biliniyor. Lucille Ball, ikinci hamileliği periyodunda bu süreci dizisine yansıtmak istemiş. Yani dizisindeki karakterinde de gebe rolünü canlandıracakmış. Ama 1953’te TV’de ‘hamilelik’ sözünün kullanılması hakikat bulunmamış. Bu söz kullanılmamış. Lakin Lucille Ball karakteri canlandırmış, enteresandır dizide doğum yaptığı gün kendisi de doğum yapmış.
Sonların dışına taşan bayan: Cicely Tyson
Basmakalıp rollerin dışına çıkan ve beraberinde bir TV dizisinde daima bir rolü bulunan birinci siyahi bayan oyuncudur kendisi. 1963-64 senelerından bahsediyoruz, o devirlerde bir siyahiye daima rol vermek kolay değildi. Oynadığı dizide bir sekreter rolüyle bulunsa da o periyot bu rol kendi ülkesinde ihtilal niteliğinde bir tesirle karşılanmış. Siyahi bayanların TV’de görünürlüğü de bu rolden daha sonra artmış.
Birinci bayan hekimimiz Jodie Whittaker
1963 yılından beri yayınlanan bir diziden bahsediyoruz, hangi dizi olduğunu anladınız, natürel ki Doctor Who. Ortadan geçen 59 yıl boyunca dizideki tüm hekimler erkekti. Tamam, lakin niye? Bu kadar uzun süren bir dizide tüm tabiplerin erkek olması kadar anlaşılmaz bir durum olamaz diyorduk ki 13. tabipte sürprizi deklare ettilar. Jodie Whittaker 13. tabip olarak dizinin birinci kısmında 8,2 milyon seyirciye ulaştı. hem de uzun müddettir kayıp yaşayan dizinin eski izleyici kitlesini de geri getirdi. Tahminen de bir tarihi yok olmaktan kurtardı. Zira dizinin bitişi konuşuluyordu. Güzel ki varsın Whittaker!
Güldürü deyince akla öbür kim gelebilir ki?
Geçmişten günümüze güldürü gösterisi denilince aklımıza gelen isimlerden biri, Ellen DeGeneres. 1994-1998 yılları içinde eşcinsel olduğunu açıklayarak güldürü gösterisi yapan, daha doğrusu yapabilen birinci sanatçılardandı. 1998 yılında ebeveynler tarafınca sakıncalı bulunması sebebiyle gösterisi yayından kaldırıldı. Lakin 2003 yılında yine izleyicileriyle buluştu. The Ellen DeGeneres Show’u izlemediyseniz yakın tarihin en âlâ güldürü gösterilerinden birini kaçırdınız demektir. hiç bir şey için geç değil bizce!
Bir devrin efsanesi: Wonder Women
Bayan üstün kahraman mı olur dediler, olur dedi! Cathy Lee Crosby yani bildiğimiz hâliyle Wonder Women, bir devrin efsane harika kahramanı ve izleyicileri kendine hayran bırakan hanımı. Bu ortada bu rolü 1975-1979 tarihleri içinde oynamak da büyük yürek gerektiren iş. Sahi harika kahramanlar niye daima erkek olur? her neyse ki gerçek hayatın muhteşem kahramanları belli!
Star Trek hayranları burada mı? Olağan ki Nichelle Nichols
www.kulturservisi.com
Hayranları onu televizyon tarihli birinci ırklar ortası öpüşme sahnesi ile hatırlar. Yani 1967 yılında birinci defa televizyonda beyaz bir erkek ile siyahi bir bayan öpüşmüştür. Ne kadar büyük bir ihtilal olduğunu siz düşünün! O devirde dünyanın epeyce konuştuğu olaylardan da bir tanesiydi.
70’lerde doğum denetimi anlatmak mı?
Kriz değil de ne? Mary Tyler Moore o devirde oynadığı TV dizisinde kendi ayakları üzerinde duran, pantolon giyen ve annesiyle olan bir diyaloğunda doğum denetimi hapından bahseden bir rolü canlandırıyor. Tam lince uğrayabileceği bir rolü yazıp oynatmışlar Moore’a. her neyse ki sonuç muvaffakiyet, harikalık ve kusursuz bir oyunculuk.
Daha fazlası var: 1966’da çalışan ve kuvvetli bayanı anlatmak
‘That Girl’, bekâr ve kuvvetli bir hanımı başrolüne alan birinci sitcom. Ne var bunda demeyin, sene 1966! Marlo Thomas’ın mükemmel oyunculuğu sahnede, bu diziden daha sonra bayanlar televizyonda yalnızca anne rolü haricinde öteki roller için de değerlendirilmeye başlanmış ve o periyotta büyük bir ihtilal yaratmış.
Daha fazla bayan sesi için savaştı: Barbara Walters
1974 yılında birinci bayan yardımcı sunucu olan Barbara Walters, o devirlerde bayan sesleri yayınlarda epey fazla duyulmadığından bayan seslerine bir platform sağlayarak daha fazla bayan sesinin televizyonda duyulmasına imkan sağlamış bir isim. Yarattığı talk show ‘The View’ bugün hâlâ yayında olan ve en uzun müddetli yayınlanan talk showlardan biri.
Emmy kazanan birinci siyahi bayanın kim olduğunu biliyor musunuz?
Daha şimdiki lakin bilhassa kendi ülkesi için epey değerli isimlerden biri: Viola Davis. Kendisi bir bayanın yaşının ve deri renginin dünyada niye kıymetli olmadığını kanıtlayan en kuvvetli bayanlardan. Mesleğine 49 yaşında başlayan, bununla da yetinmeyip 2015’te bir drama dizisinde başrol oyuncusu olarak Emmy kazanan birinci siyahi bayan kendisi.
Birinci durum komedisiyle televizyonculuğun akışını değiştiren isim: Mary Kay Stearns
1947-1950 yılları, televizyon tarihinin birinci durum güldürüsü ‘Mary Kay ve Johnny’ ile karşımıza çıkan Stearns, ekranda bir çift ömrünü anlatan ve özel ömrü anlattığı için bu tabuyu yıkan en değerli isimlerden biri. 1948’de gerçek hayatta gebe kaldığında rolüne de hamilelik yazılarak bir ihtilali de burada yaratmış bulunuyor kendisi.
Sahi sevgi nitekim neydi?
Televizyondan bahsederken Türk sinemasına değinmeden geçmek de ne bilelim içimize sinmedi. Sene 1977, Türk sinemasının tepe yaptığı yıllar. ‘Selvi Boylum Al Yazmalım’ ile Türkan Şoray sinemada devleşiyor. Gözyaşları sel olup akmış. Cemşit’in hoş yüreği, İlyas’a olan kızgınlığımız derken hepimiz bir Asya olmadık mı o sahnelerde? Zira ‘Sevgi neydi, sevgi emekti’. İşte televizyon tarihinde de sinema tarihinde de bu bayanlar yürekleri ile dünyayı baştan aşağı değiştirdi, yeterli ki de değiştirdi.
Birinci bayan muhabir: Pauline Frederick
ABC kanalındaki birinci bayan tam vakitli muhabirdi kendisi. Sene 1948! Bilhassa haber dünyasında bayanların ön planda bulunmasına önemli ön ayak olmuş isimlerden de biri. Yalnızca bu da değil, 1976’da televizyonda yayınlanan bir başkanlık tartışmasını yöneten birinci bayan olarak bir daha tarihe ismini yazdırmayı da başarmış.
Bonus: Onu anlatmadan bitireceğimizi düşünmediniz herhâlde? Afife Jale
Tiyatro, televizyon tarihinin atası sayılır. Bu kadar birincisi anlatıp Afife Jale’ye değinmeden olur mu? Türk tiyatrosunda sahneye çıkan birinci bayan oyuncu Afife Jale, tiyatroya olan aşkını şu sözlerle özetliyor: “Beni acıyarak değil; düşünerek, severek, kucaklayarak hatırlayın. Tiyatro var ise ben varım!” Düşünebiliyor musunuz bu biçimde bir tiyatro aşkını! 1918 yılından bahsediyoruz. Onlar âlâ ki varlar ve güzel ki dünyanın en mert bayanları olmuşlar!
Televizyonun birinci First Lady’si Betty White
Küçük ekranların kraliçesi, televizyonun birinci First Layd’si… Alışılmış ki Betty White’dan bahsediyoruz. 1939 yılında ulusal bir TV gösterisinde birinci sitcom’da oynayan bayan oyuncu kendisi. Ayrıyeten Emmy’e birinci aday gösterilen ve bu yolda bayanların önünü açan en kıymetli oyunculardan bir tanesiydi. Mesleği boyunca biroldukca müsabaka programı sunuculuğu da yapan Betty, 80 yıl ekranlarda şovmenlik yaparak en uzun TV mesleğine sahip olmuş ve bu özelliğiyle de Guinnes Rekorlar Kitabı’na girmeyi başarmış.
Tek bir cümle her şeyi anlatıyor: “I love Lucy”
1951-1957 yılları ortasının efsane güldürü dizisi. Lucille Ball, bilinen repliğiyle ‘I love Lucy’. Gerçek hayattaki ikili bağları ve aile ortamını yansıtan dizi, periyodun epeyce sevilen dizilerinden biri hâline gelmiş. Bu dizi beraberinde bir stüdyo dizisi olmasıyla da birinci vakit içinderda biliniyor. Lucille Ball, ikinci hamileliği periyodunda bu süreci dizisine yansıtmak istemiş. Yani dizisindeki karakterinde de gebe rolünü canlandıracakmış. Ama 1953’te TV’de ‘hamilelik’ sözünün kullanılması hakikat bulunmamış. Bu söz kullanılmamış. Lakin Lucille Ball karakteri canlandırmış, enteresandır dizide doğum yaptığı gün kendisi de doğum yapmış.
Sonların dışına taşan bayan: Cicely Tyson
Basmakalıp rollerin dışına çıkan ve beraberinde bir TV dizisinde daima bir rolü bulunan birinci siyahi bayan oyuncudur kendisi. 1963-64 senelerından bahsediyoruz, o devirlerde bir siyahiye daima rol vermek kolay değildi. Oynadığı dizide bir sekreter rolüyle bulunsa da o periyot bu rol kendi ülkesinde ihtilal niteliğinde bir tesirle karşılanmış. Siyahi bayanların TV’de görünürlüğü de bu rolden daha sonra artmış.
Birinci bayan hekimimiz Jodie Whittaker
1963 yılından beri yayınlanan bir diziden bahsediyoruz, hangi dizi olduğunu anladınız, natürel ki Doctor Who. Ortadan geçen 59 yıl boyunca dizideki tüm hekimler erkekti. Tamam, lakin niye? Bu kadar uzun süren bir dizide tüm tabiplerin erkek olması kadar anlaşılmaz bir durum olamaz diyorduk ki 13. tabipte sürprizi deklare ettilar. Jodie Whittaker 13. tabip olarak dizinin birinci kısmında 8,2 milyon seyirciye ulaştı. hem de uzun müddettir kayıp yaşayan dizinin eski izleyici kitlesini de geri getirdi. Tahminen de bir tarihi yok olmaktan kurtardı. Zira dizinin bitişi konuşuluyordu. Güzel ki varsın Whittaker!
Güldürü deyince akla öbür kim gelebilir ki?
Geçmişten günümüze güldürü gösterisi denilince aklımıza gelen isimlerden biri, Ellen DeGeneres. 1994-1998 yılları içinde eşcinsel olduğunu açıklayarak güldürü gösterisi yapan, daha doğrusu yapabilen birinci sanatçılardandı. 1998 yılında ebeveynler tarafınca sakıncalı bulunması sebebiyle gösterisi yayından kaldırıldı. Lakin 2003 yılında yine izleyicileriyle buluştu. The Ellen DeGeneres Show’u izlemediyseniz yakın tarihin en âlâ güldürü gösterilerinden birini kaçırdınız demektir. hiç bir şey için geç değil bizce!
Bir devrin efsanesi: Wonder Women
Bayan üstün kahraman mı olur dediler, olur dedi! Cathy Lee Crosby yani bildiğimiz hâliyle Wonder Women, bir devrin efsane harika kahramanı ve izleyicileri kendine hayran bırakan hanımı. Bu ortada bu rolü 1975-1979 tarihleri içinde oynamak da büyük yürek gerektiren iş. Sahi harika kahramanlar niye daima erkek olur? her neyse ki gerçek hayatın muhteşem kahramanları belli!
Star Trek hayranları burada mı? Olağan ki Nichelle Nichols
www.kulturservisi.com
Hayranları onu televizyon tarihli birinci ırklar ortası öpüşme sahnesi ile hatırlar. Yani 1967 yılında birinci defa televizyonda beyaz bir erkek ile siyahi bir bayan öpüşmüştür. Ne kadar büyük bir ihtilal olduğunu siz düşünün! O devirde dünyanın epeyce konuştuğu olaylardan da bir tanesiydi.
70’lerde doğum denetimi anlatmak mı?
Kriz değil de ne? Mary Tyler Moore o devirde oynadığı TV dizisinde kendi ayakları üzerinde duran, pantolon giyen ve annesiyle olan bir diyaloğunda doğum denetimi hapından bahseden bir rolü canlandırıyor. Tam lince uğrayabileceği bir rolü yazıp oynatmışlar Moore’a. her neyse ki sonuç muvaffakiyet, harikalık ve kusursuz bir oyunculuk.
Daha fazlası var: 1966’da çalışan ve kuvvetli bayanı anlatmak
‘That Girl’, bekâr ve kuvvetli bir hanımı başrolüne alan birinci sitcom. Ne var bunda demeyin, sene 1966! Marlo Thomas’ın mükemmel oyunculuğu sahnede, bu diziden daha sonra bayanlar televizyonda yalnızca anne rolü haricinde öteki roller için de değerlendirilmeye başlanmış ve o periyotta büyük bir ihtilal yaratmış.
Daha fazla bayan sesi için savaştı: Barbara Walters
1974 yılında birinci bayan yardımcı sunucu olan Barbara Walters, o devirlerde bayan sesleri yayınlarda epey fazla duyulmadığından bayan seslerine bir platform sağlayarak daha fazla bayan sesinin televizyonda duyulmasına imkan sağlamış bir isim. Yarattığı talk show ‘The View’ bugün hâlâ yayında olan ve en uzun müddetli yayınlanan talk showlardan biri.
Emmy kazanan birinci siyahi bayanın kim olduğunu biliyor musunuz?
Daha şimdiki lakin bilhassa kendi ülkesi için epey değerli isimlerden biri: Viola Davis. Kendisi bir bayanın yaşının ve deri renginin dünyada niye kıymetli olmadığını kanıtlayan en kuvvetli bayanlardan. Mesleğine 49 yaşında başlayan, bununla da yetinmeyip 2015’te bir drama dizisinde başrol oyuncusu olarak Emmy kazanan birinci siyahi bayan kendisi.
Birinci durum komedisiyle televizyonculuğun akışını değiştiren isim: Mary Kay Stearns
1947-1950 yılları, televizyon tarihinin birinci durum güldürüsü ‘Mary Kay ve Johnny’ ile karşımıza çıkan Stearns, ekranda bir çift ömrünü anlatan ve özel ömrü anlattığı için bu tabuyu yıkan en değerli isimlerden biri. 1948’de gerçek hayatta gebe kaldığında rolüne de hamilelik yazılarak bir ihtilali de burada yaratmış bulunuyor kendisi.
Sahi sevgi nitekim neydi?
Televizyondan bahsederken Türk sinemasına değinmeden geçmek de ne bilelim içimize sinmedi. Sene 1977, Türk sinemasının tepe yaptığı yıllar. ‘Selvi Boylum Al Yazmalım’ ile Türkan Şoray sinemada devleşiyor. Gözyaşları sel olup akmış. Cemşit’in hoş yüreği, İlyas’a olan kızgınlığımız derken hepimiz bir Asya olmadık mı o sahnelerde? Zira ‘Sevgi neydi, sevgi emekti’. İşte televizyon tarihinde de sinema tarihinde de bu bayanlar yürekleri ile dünyayı baştan aşağı değiştirdi, yeterli ki de değiştirdi.
Birinci bayan muhabir: Pauline Frederick
ABC kanalındaki birinci bayan tam vakitli muhabirdi kendisi. Sene 1948! Bilhassa haber dünyasında bayanların ön planda bulunmasına önemli ön ayak olmuş isimlerden de biri. Yalnızca bu da değil, 1976’da televizyonda yayınlanan bir başkanlık tartışmasını yöneten birinci bayan olarak bir daha tarihe ismini yazdırmayı da başarmış.
Bonus: Onu anlatmadan bitireceğimizi düşünmediniz herhâlde? Afife Jale
Tiyatro, televizyon tarihinin atası sayılır. Bu kadar birincisi anlatıp Afife Jale’ye değinmeden olur mu? Türk tiyatrosunda sahneye çıkan birinci bayan oyuncu Afife Jale, tiyatroya olan aşkını şu sözlerle özetliyor: “Beni acıyarak değil; düşünerek, severek, kucaklayarak hatırlayın. Tiyatro var ise ben varım!” Düşünebiliyor musunuz bu biçimde bir tiyatro aşkını! 1918 yılından bahsediyoruz. Onlar âlâ ki varlar ve güzel ki dünyanın en mert bayanları olmuşlar!