Sovyet İhtilali, 150 milyonluk ülkenin 110 milyonu köylülerden oluşan Rusya’da 30 bin mensubu olan Bolşevikler tarafınca yapılmıştı.
halbuki teoriye göre ihtilali emekçi sınıfının yapması gerekiyordu.
İhtilal kendi özel koşullarında başarılınca at otomobile koşuldu ve Rus köylü sınıfından bir proletarya yaratmaya çalışıldı.
Bu toplum mühendisliği projesinin önünde büyük bir mahzur vardı: Toprak sahibi köylüler yani “kulaklar.”
Kulaklar kentlere göç edip üretime emekçi olarak katılmıyordu, bir orta sınıf olarak daha fakir köylüleri de sömürüyorlardı. Tarım alanlarının kolektivizasyonu önünde de en büyük engeldiler.
Kısa müddette kulaklar bir nefret nesnesine dönüştü. Lenin onlar için “kıtlıkta semiren kan emiciler, vampirler, vurguncular, halkın malını yağmalayanlar” dedi.
1930 yılına gelindiğinde süratli kalkınma atağı için 8.5 milyon köylü kentlere personel olarak getirilmişti.
Lakin temel radikal hamleyi kalkınma suratını daha da hızlandırmak isteyen Stalin yaptı.
1930 yılında Politbüro kulak sınıfının tasfiyesine karar verdi.
Stalin, “Elimize kulaklara karşı bir hücum yürütme talihi geçmiştir; dirençlerini kırıp onları sınıfça ortadan kaldırabiliriz” diyordu.
Bahsedilen bir kaç yüz kişi değildi. 4 milyon insandı. Evvel hayvanlarına el konuldu. Kimileri hayvanlarını vermektense öldürdü.
Bu toplum mühendisliği projesine direnen 30 bin kulak öldürüldü. 2 milyon kişi Sovyetlerin ücra yerlerine sürüldü. Kıymetli bir kısmı da 1930 yılında kurulan Gulag’lara (Çalışma Kampları İdaresi Baş İdaresi) atıldı.
Durup dururken kulakların gulaglarda biten öyküsünü akla düşüren Türkiye’de ekonomiyi teoriye uydurmak için inatla yapılanlar…
Neredeyse Türkiye’deki bütün iktisatçılar hatta kolay vatandaşlar bile Merkez Bankası’nın faizi düşürmesinin kuru yükselttiğini, kurun yükselmesinin enflasyonu yükselttiğini ve sonuçta bu ikisinin hepimizi yoksullaştırdığını söylüyor ve bu karara itiraz ediyorlar.
Ancak bu itirazların hiç biri işe yaramıyor.
Bu kuru inadın niçini hakkında artık makul bir tenkit duymak da zorlaşıyor.
Karar belirtildiğında Twitter’da ortalarında ekonomistlerin de olduğu yüzlerce kişi lakin “yazık” yazabildi.
Televizyonlarda sonucu duyar duymaz “Aaa” diye şaşkınlığını gizleyemeyenler oldu.
Merkez Bankası eski baş ekonomisti “Dibin de tabanı varmış” diye yazdı ve bundan daha sonra artık faiz kestirimi yapmayacağını deklare etti.
“Kendi ayağımıza kurşun” diyenler, “Ülke gözümüzün önünde batıyor” diyebilenler… Hatta en tanınan iktisat profesörlerinden biri artık yalnızca noktalama işaretleriyle olanlara reaksiyon veriyor.
Pekala sahiden de bu kararlar yalnızca cehalet, rasyonalite kaybı, ve inattan mı ibaret mi?
Bu irrasyonalite ortasında bir ideoloji, tercih, rasyonalite yok mu?
Sonuçta bahtının oylanacağı bir seçime hakikat süratle ilerleyen bir iktidar var karşımızda.
Herbiçimde daima kendi ayaklarına sıkarak seçimlere hazırlanmıyorlardır.
Kararların gerisindeki tercihin, ideolojinin Cumhurbaşkanı’nın faizin haram bulunmasına olan itikadi bağlılığı ve bunu doğrulayan faiz-enflasyon tezi olduğu daima söylendi.
Ancak herbiçimde Cumhurbaşkanı’nın bu tezlerini destekleyen daha dünyevi tezler, bu kararların iktidar için, ülke için de iyi olduğunu düşünmesini sağlayan öbür rasyonel açıklamalar da olmalı.
Kimileri iktidarın kuru yükselterek beşli çete ve belirli bir rant etrafını keyifli ettiğini tez ediyor.
Lakin beşli çetenin oy sayısı şayet 5 milyon değilse bunun seçimlere yanlışsız mantıklı bir su-i zan olduğu söylenemez.
Pekala bu biçimde bu tabiplerin ne söylemiş olduğini dinlemeden bitkisel ilaç tedavisinde ısrar eden alternatif tıp reçetesi üzere alternatif iktisat reçetesinin gerisinde ne var?
Alışılmış ki ekonomik değil, ideolojik tercihler.
Cumhurbaşkanı’nın etkin iktisat danışmanlarının tamamı ideolojik olarak piyasa iktisadına kuşkucu isimlerden oluşuyor.
AK Parti’nin aks değiştirmesinin epey evvelden itibaren bu isimler Batı ve kapitalizm aksisi tezleri savunmaktaydı.
Kimileri milliyetçilik ve ulusalcılıktan, kimileri ise sosyalizmden geliyor.
İslamcı, Ulusal Görüşçü bir ailede büyüyen eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da bu tezlere yakın bir isimdi.
Wikileaks’in yayınladığı mail kutusuna nazaran Albayrak, 2005’lerden bu yana sıkı bir Yiğit Bulut okuruydu.
Bulut’un AK Parti’ye yönelik e-muhtıraları bile savunduğu vakit içinderdan gelen bir ideolojik iştirak bu.
sonrasındasında “faiz lobisi” üzere tezlerle bu bir siyasi iştirake da dönüştü.
Hakikaten Albayrak, çabucak hemen milletvekili yada bakan olmadığı 2014 yılında Sabah gazetesinde yazdığı “Mektebin Alaylısı” başlıklı köşe yazılarında bu ideolojik tercihini açıkça göstermekten çekinmedi.
Örneğin Eylül 2014’te o günkü Merkez Bankası’nın “laf dinlemeyip”, faiz artırımında ısrar etmesini eleştirmek için yazdığı “Başka merkezin bankası” başlıklı yazısında şöyleki demişti:
“Kurumla ilgili kimi ezalar artık Ankara’yı aşmış tüm Türkiye’de konuşulur olmuştur. Burada gerçekten içtenlikle güzel şeyler yapmaya çalışan birtakım şahısları tenzih ederim. Lakin kimilerinin hangi gayeye hizmet ettikleri çok telaş verici. Pekala ya suya sabuna dokunmadan, hiç bir hususta insiyatif almadan, fikir beyan etmeden ülkenin bu kadar değerli bir kurumunda koltuk işgal edenlere ne demeli? Bu kurumdan beklenen öbür odak ve merkezlerin bir şubesi üzere hareket etmemeleri, artık Yeni Türkiye’nin bir kurumu olarak düşünsel ve kurumsal merkezlerine ülkenin menfaatlerini koymalarıdır.”
Yalnızca Merkez Bankası’nın dış güçlere hizmet ettiğini düşünmüyordu, o yazılarda eski bakanın sıkı bir Çin hayranı olduğu, Çin’in kalkınma modelini hararetle savunduğu, hatta Uygur sorununun gündeme getirilmesini bile Çin ile Türkiye’nin bağlarını bozmak isteyenlere bağladığı görülebiliyordu.
Kendi ülkesinin Merkez Bankası’nın bile global güçlerin buyruğunda olduğuna, ülkesinin aleyhine çalıştığına inanabilen bu komplocu bakış, 2014’den daha sonra iktisat idaresine tazyikte bulunmaya başladı. Bu tazyik kararında sırayla Fazilet Başçı, Ali Babacan, Mehmet Şimşek, İbrahim Çanakçı üzere isimler sistemden tasfiye edildi.
Ve bu “mektebin alaylısı” takımı 2018’de iktisadın başına geçti.
Albayrak’ın katıldığı meşhur televizyon yayınında siyasetlerini savunurken sağ yumruğunu havaya kaldırıp heyecanla “Devrim” demesi boşuna değildi.
Gerçekten de global sisteme, kapitalist güç odaklarına karşı uğraş ettiğini düşünüyordu.
Bu ‘devrimci’ çabanın ülkeye maliyeti ise malum…
Bu maliyet taşınamaz hale gelince Albayrak istifa etti ve Naci Ağbal ve Lütfü Elvan ikilisiyle bir daha klasik piyasacı iktisat siyasetlerine geri dönüldü fakat bu da kısa ömürlü oldu.
Zira Cumhurbaşkanlığı’nda Cumhurbaşkanı’nın itikadi niçinlerle doğruluğundan kuşku etmediği iktisat tezleri ile bu tezlere uygun dünyevi alternatif iktisat tezler üreten danışmanlar içinde eksiksiz bir ideolojik harmoni oluşmuştu ve bu alternatif bir cihan yaratmıştı.
Bu kainatta Türkiye’yi yüksek faizle yavaşlatmaya çalışan, faiz batağına sokmaya çalışan global güç odaklarına karşı uğraş edilmekteydi.
Bu gayrete katılmayan ve ısrarla klasik ekonomik tezleri ileri süren herkes de bu global çevrelerin “adamı” damgasını yiyordu.
yıllar ortasında bu damgayı iktisat bakanları, Merkez Bankası liderleri, bankanın yöneticilerinin de ortasında olduğu üst seviye bürokratlar ve alışılmış ekonomistler yedi.
Bugünlerde de çok ekonomist faizlerin düşürülmesinin yanlış olduğunu söylerken, Cumhurbaşkanı Beştepe’de güvendiği iktisat danışmanlarından şunları duyuyor:
“Merkez Bankası, enflasyon hedeflemesi yaptığı için faiz aracını kuvvetli bir biçimde kullanarak evvela TL’yi gereğinden çok kıymetli tuttu bu müddette… Yüksek faizle tahkim edilmiş bir sıkı para siyasetinin enflasyonu önlemenin tek yolu olduğu ezberletilmişti zira. Lakin bunun dalgalı kur rejimine aksi olduğu, bankanın temelinde enflasyon değil, kur hedeflediğini kimse söylemiyordu. Zira gereksiz kıymetli TL ithalat ve borç iktisadı oluşturuyor, ihracatçıyı, sanayiciyi öldürüyordu. Bu ortada bankalarda yüksek faizli ve kurullu -ama riski en az- tüketici kredileriyle iç talebi ve hane halkı borçlanmasını üst çekiyordu. İşletmeler yüksek faizden yatırım yapamıyor, verimlilik düşüyor ve işletme maliyetleri arttığı için enflasyon arz taraflı ve bankalar tarafınca şişirilmiş talep tesiriyle de yükseliyordu. Fakat bu ekonomi-politikası işsizliği de yükseltiyordu.
Bankacılık kesiti dışarıya kaynak aktarır hale gelmişti. Zira banka sisteminin -kamu bankaları dâhil- ihraç ettiği borçlanma kâğıtların uzun vadeli faiz getirisinin ülke büyümesinin üzerinde olmaması gerekir. Şayet bu bu biçimdeyse, siz hem dışarıdaki birebir vakitte içerideki rantiyeye kaynak aktarıyorsunuz ve ülkeyi yoksullaştırıyorsunuz demektir. Bunun için Türkiye’ye yıllardır ortalama faiz hadlerinin fazlaca altında büyümesi öğütlenmiş ve ülke ne vakit çift haneli büyümeyi yakalama evresine gelmişse aşağıya çekilmiştir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bunun için faizler yüksek, büyüme düşük diyor. Yüksek faizin bunun için bir soygun düzeneği olduğunu yıllardır anlatıyor.
İşte tam bugün burayı aşacak yeni bir iktisat programını gündeme taşımamız lazım…”
Bu alternetif tıpvari alternatif iktisat reçetelerinin ne olduğunu anlamak isteyenler Cumhurbaşkanı’nın en yakın iktisat danışmanlarından Cemil Ertem’in Milliyet gazetesindeki yazılarına bakabilir.
Bu yazılardaki iktisat reçetelerinin aslında ne olduğu ve bize maliyetinin ne olabileceğini ise geçen salı günü Karar TV’de Elif Çakır’la birlikte konuk ettiğimiz eski Merkez Bankası Lider Yardımcısı ve Gelecek Partisi kurucularından Doç. Dr. İbrahim Turhan anlattı:
“Artık geçerliliği kalmamış lakin geçmişte 1960-70’li senelerda bir periyot hakim olmuş bir iktisat görüşü vardır. Enflasyonla büyüme içinde bir ödünleşme vardır. Büyümeyi artırmak istiyorsanız bir ölçü enflasyona razı olmanız gerekir. Bu görüşü savunan, bu görüşe yakın birtakım danışmanlar olduğunu biliyorum ben Cumhurbaşkanlığı’nda. Şöyle düşünmüş olabilirler. 20-30 enflasyon epey da değerli değil. Biz ne enflasyonlar gördük geçmişte. Yüzde 90-70 enflasyonlar yaşadı bu ülke. Yüzde 20-30 enflasyon makûs değildir. Gerekirse biz tanzim satış mağazaları kurarız. Besin eserleri, temel gereksinimleri ucuza sübvanse ederek, bütçeden gerekirse kaynak aktararak ya da üreticileri satıcıları hizaya getirerek ucuzlatırız. Fiyatları de artırırız. Toplumun bu yüksek enflasyonla bir süre de yaşamasını sağlarız. Kâfi ki iktisadi faaliyette bir aksama olmasın. İktisadi faaliyet süratli artmaya devam etsin. Zira seçime gidiyoruz. Bunun için yapılması gereken şeylerden biri de ihracatı artırmaktır. İhracatı artırmak için de zayıf Türk lirası siyaseti izlemek gerekir. Bunlar için faizleri düşürelim, yatırım, ihracat artsın, bir ölçü enflasyon da olsun ziyanı yok. Doğal epey yanlış bir fikir. Bu yaklaşımın en büyük açmazı yüksek enflasyon, yüksek büyüme yapmıyor. Bunu senelerca denedik.”
Turhan’ın anlattığı iktisat modelin sıradan bir kararı var; Orta sınıfın çökmesi.
Zira bu teze nazaran Türkiye ucuz üretim üssü haline gelecek.
Beşerler da ucuz maliyetli personeller olarak bu üretim dalında iş bulmaya başlayacak. Yani tüketici, hizmet kesimlerinde çalışan maaşlı orta sınıf, emekçi sınıfı haline gelecek. Enflasyon ve kur yüksek olduğu için de orta sınıfın hayat şekli değişecek.
Türkiye’nin Çin’in yerine bir üretim ve tedarik üssü olmasından duyulan heyecan vakit zaman gazete haberlerine de yansıyor.
En son Sabah gazetesi geçen hafta bu heyecanı paylaşan bir haber yaptı:
“Avrupa’da enflasyonu 13 yılın tepesine çıkaran, ABD ve Çin’de üretimde aksamalara niye olan tedarik zincirindeki kopuşlar, dünya devlerinin gözlerini Türkiye’ye çevirmesini sağladı. Son devirde artan global nakliye fiyatları niçiniyle bilhassa Avrupalı yatırımcıların ağır ilgisiyle dikkati çeken Türkiye, coğrafik pozisyonu, ulaşım ağı, demografik yapısı ve yatırımcılara sunduğu kolaylıklarla öne çıkıyor. Salgın ile birlikte uzun uzaklık nakliyecilik maliyetlerinin katlanarak artması, bir fazlaca yabancı milletlerarası şirket için pozisyon ve maliyet avantajı sunan Türkiye’yi cazip bir yatırım ve üretim merkezi haline dönüştürüyor.”
Pekala iktidar orta sınıfları vuracak bu biçimde bir iktisat modelini niye benimsiyor?
Zira bu idare anlaşışıyla artık daha eğitimli ve kentli orta sınıfları ikna etmesi mümkün değil.
Orta sınıflar bugün Türkiye’de en çok bağıran, en epeyce muhalefet eden kesim. Toplumsal medyayı etkin kullanıyorlar ve seslerini çıkarıyorlar.
İktidar uzun müddettir hem telaffuzunu tıpkı vakitte medyasını buna nazaran ayarladı. O yüzden iktidarın propaganda lisanı ve medyası, artık kendisine yakın orta sınıflara bile çiğ gelen bir din, vatan, bayrak, ezan, hainler diskuruna saplanıp kaldı.
Zira artık amaç kitle itiraz eden orta sınıflar değil.
Pekala alt sınıfların bundan ne karı olacak.
Ucuz üretim üssü olmak işsizliği de azaltmak demek.
Hiç maaş almayan bir işsiz için düşük fiyatlı iş sahibi olmak bir kazanım. Herbiçimde hesaplanan bu.
esasen üretim ve ihracattaki artışla en üst sınıfların da mutlu edileceği düşünülüyor.
Olan ise bugün ve yarın orta sınıflara olacak.
Yani iktidar seçime hakikat giderken orta sınıflardan ümidini kesmiş görünüyor. İktisattaki kararlar da buna bakılırsa alınıyor.
O irrasyonalitenin ortasındaki rasyonalite bu olabilir.
her neyse ki “Silivri soğuktur” haricinde bir gulag korkusu yok.
Seçimin mukadderatını de bu orta sınıfların yansısı belirleyecek.
halbuki teoriye göre ihtilali emekçi sınıfının yapması gerekiyordu.
İhtilal kendi özel koşullarında başarılınca at otomobile koşuldu ve Rus köylü sınıfından bir proletarya yaratmaya çalışıldı.
Bu toplum mühendisliği projesinin önünde büyük bir mahzur vardı: Toprak sahibi köylüler yani “kulaklar.”
Kulaklar kentlere göç edip üretime emekçi olarak katılmıyordu, bir orta sınıf olarak daha fakir köylüleri de sömürüyorlardı. Tarım alanlarının kolektivizasyonu önünde de en büyük engeldiler.
Kısa müddette kulaklar bir nefret nesnesine dönüştü. Lenin onlar için “kıtlıkta semiren kan emiciler, vampirler, vurguncular, halkın malını yağmalayanlar” dedi.
1930 yılına gelindiğinde süratli kalkınma atağı için 8.5 milyon köylü kentlere personel olarak getirilmişti.
Lakin temel radikal hamleyi kalkınma suratını daha da hızlandırmak isteyen Stalin yaptı.
1930 yılında Politbüro kulak sınıfının tasfiyesine karar verdi.
Stalin, “Elimize kulaklara karşı bir hücum yürütme talihi geçmiştir; dirençlerini kırıp onları sınıfça ortadan kaldırabiliriz” diyordu.
Bahsedilen bir kaç yüz kişi değildi. 4 milyon insandı. Evvel hayvanlarına el konuldu. Kimileri hayvanlarını vermektense öldürdü.
Bu toplum mühendisliği projesine direnen 30 bin kulak öldürüldü. 2 milyon kişi Sovyetlerin ücra yerlerine sürüldü. Kıymetli bir kısmı da 1930 yılında kurulan Gulag’lara (Çalışma Kampları İdaresi Baş İdaresi) atıldı.
Durup dururken kulakların gulaglarda biten öyküsünü akla düşüren Türkiye’de ekonomiyi teoriye uydurmak için inatla yapılanlar…
Neredeyse Türkiye’deki bütün iktisatçılar hatta kolay vatandaşlar bile Merkez Bankası’nın faizi düşürmesinin kuru yükselttiğini, kurun yükselmesinin enflasyonu yükselttiğini ve sonuçta bu ikisinin hepimizi yoksullaştırdığını söylüyor ve bu karara itiraz ediyorlar.
Ancak bu itirazların hiç biri işe yaramıyor.
Bu kuru inadın niçini hakkında artık makul bir tenkit duymak da zorlaşıyor.
Karar belirtildiğında Twitter’da ortalarında ekonomistlerin de olduğu yüzlerce kişi lakin “yazık” yazabildi.
Televizyonlarda sonucu duyar duymaz “Aaa” diye şaşkınlığını gizleyemeyenler oldu.
Merkez Bankası eski baş ekonomisti “Dibin de tabanı varmış” diye yazdı ve bundan daha sonra artık faiz kestirimi yapmayacağını deklare etti.
“Kendi ayağımıza kurşun” diyenler, “Ülke gözümüzün önünde batıyor” diyebilenler… Hatta en tanınan iktisat profesörlerinden biri artık yalnızca noktalama işaretleriyle olanlara reaksiyon veriyor.
Pekala sahiden de bu kararlar yalnızca cehalet, rasyonalite kaybı, ve inattan mı ibaret mi?
Bu irrasyonalite ortasında bir ideoloji, tercih, rasyonalite yok mu?
Sonuçta bahtının oylanacağı bir seçime hakikat süratle ilerleyen bir iktidar var karşımızda.
Herbiçimde daima kendi ayaklarına sıkarak seçimlere hazırlanmıyorlardır.
Kararların gerisindeki tercihin, ideolojinin Cumhurbaşkanı’nın faizin haram bulunmasına olan itikadi bağlılığı ve bunu doğrulayan faiz-enflasyon tezi olduğu daima söylendi.
Ancak herbiçimde Cumhurbaşkanı’nın bu tezlerini destekleyen daha dünyevi tezler, bu kararların iktidar için, ülke için de iyi olduğunu düşünmesini sağlayan öbür rasyonel açıklamalar da olmalı.
Kimileri iktidarın kuru yükselterek beşli çete ve belirli bir rant etrafını keyifli ettiğini tez ediyor.
Lakin beşli çetenin oy sayısı şayet 5 milyon değilse bunun seçimlere yanlışsız mantıklı bir su-i zan olduğu söylenemez.
Pekala bu biçimde bu tabiplerin ne söylemiş olduğini dinlemeden bitkisel ilaç tedavisinde ısrar eden alternatif tıp reçetesi üzere alternatif iktisat reçetesinin gerisinde ne var?
Alışılmış ki ekonomik değil, ideolojik tercihler.
Cumhurbaşkanı’nın etkin iktisat danışmanlarının tamamı ideolojik olarak piyasa iktisadına kuşkucu isimlerden oluşuyor.
AK Parti’nin aks değiştirmesinin epey evvelden itibaren bu isimler Batı ve kapitalizm aksisi tezleri savunmaktaydı.
Kimileri milliyetçilik ve ulusalcılıktan, kimileri ise sosyalizmden geliyor.
İslamcı, Ulusal Görüşçü bir ailede büyüyen eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da bu tezlere yakın bir isimdi.
Wikileaks’in yayınladığı mail kutusuna nazaran Albayrak, 2005’lerden bu yana sıkı bir Yiğit Bulut okuruydu.
Bulut’un AK Parti’ye yönelik e-muhtıraları bile savunduğu vakit içinderdan gelen bir ideolojik iştirak bu.
sonrasındasında “faiz lobisi” üzere tezlerle bu bir siyasi iştirake da dönüştü.
Hakikaten Albayrak, çabucak hemen milletvekili yada bakan olmadığı 2014 yılında Sabah gazetesinde yazdığı “Mektebin Alaylısı” başlıklı köşe yazılarında bu ideolojik tercihini açıkça göstermekten çekinmedi.
Örneğin Eylül 2014’te o günkü Merkez Bankası’nın “laf dinlemeyip”, faiz artırımında ısrar etmesini eleştirmek için yazdığı “Başka merkezin bankası” başlıklı yazısında şöyleki demişti:
“Kurumla ilgili kimi ezalar artık Ankara’yı aşmış tüm Türkiye’de konuşulur olmuştur. Burada gerçekten içtenlikle güzel şeyler yapmaya çalışan birtakım şahısları tenzih ederim. Lakin kimilerinin hangi gayeye hizmet ettikleri çok telaş verici. Pekala ya suya sabuna dokunmadan, hiç bir hususta insiyatif almadan, fikir beyan etmeden ülkenin bu kadar değerli bir kurumunda koltuk işgal edenlere ne demeli? Bu kurumdan beklenen öbür odak ve merkezlerin bir şubesi üzere hareket etmemeleri, artık Yeni Türkiye’nin bir kurumu olarak düşünsel ve kurumsal merkezlerine ülkenin menfaatlerini koymalarıdır.”
Yalnızca Merkez Bankası’nın dış güçlere hizmet ettiğini düşünmüyordu, o yazılarda eski bakanın sıkı bir Çin hayranı olduğu, Çin’in kalkınma modelini hararetle savunduğu, hatta Uygur sorununun gündeme getirilmesini bile Çin ile Türkiye’nin bağlarını bozmak isteyenlere bağladığı görülebiliyordu.
Kendi ülkesinin Merkez Bankası’nın bile global güçlerin buyruğunda olduğuna, ülkesinin aleyhine çalıştığına inanabilen bu komplocu bakış, 2014’den daha sonra iktisat idaresine tazyikte bulunmaya başladı. Bu tazyik kararında sırayla Fazilet Başçı, Ali Babacan, Mehmet Şimşek, İbrahim Çanakçı üzere isimler sistemden tasfiye edildi.
Ve bu “mektebin alaylısı” takımı 2018’de iktisadın başına geçti.
Albayrak’ın katıldığı meşhur televizyon yayınında siyasetlerini savunurken sağ yumruğunu havaya kaldırıp heyecanla “Devrim” demesi boşuna değildi.
Gerçekten de global sisteme, kapitalist güç odaklarına karşı uğraş ettiğini düşünüyordu.
Bu ‘devrimci’ çabanın ülkeye maliyeti ise malum…
Bu maliyet taşınamaz hale gelince Albayrak istifa etti ve Naci Ağbal ve Lütfü Elvan ikilisiyle bir daha klasik piyasacı iktisat siyasetlerine geri dönüldü fakat bu da kısa ömürlü oldu.
Zira Cumhurbaşkanlığı’nda Cumhurbaşkanı’nın itikadi niçinlerle doğruluğundan kuşku etmediği iktisat tezleri ile bu tezlere uygun dünyevi alternatif iktisat tezler üreten danışmanlar içinde eksiksiz bir ideolojik harmoni oluşmuştu ve bu alternatif bir cihan yaratmıştı.
Bu kainatta Türkiye’yi yüksek faizle yavaşlatmaya çalışan, faiz batağına sokmaya çalışan global güç odaklarına karşı uğraş edilmekteydi.
Bu gayrete katılmayan ve ısrarla klasik ekonomik tezleri ileri süren herkes de bu global çevrelerin “adamı” damgasını yiyordu.
yıllar ortasında bu damgayı iktisat bakanları, Merkez Bankası liderleri, bankanın yöneticilerinin de ortasında olduğu üst seviye bürokratlar ve alışılmış ekonomistler yedi.
Bugünlerde de çok ekonomist faizlerin düşürülmesinin yanlış olduğunu söylerken, Cumhurbaşkanı Beştepe’de güvendiği iktisat danışmanlarından şunları duyuyor:
“Merkez Bankası, enflasyon hedeflemesi yaptığı için faiz aracını kuvvetli bir biçimde kullanarak evvela TL’yi gereğinden çok kıymetli tuttu bu müddette… Yüksek faizle tahkim edilmiş bir sıkı para siyasetinin enflasyonu önlemenin tek yolu olduğu ezberletilmişti zira. Lakin bunun dalgalı kur rejimine aksi olduğu, bankanın temelinde enflasyon değil, kur hedeflediğini kimse söylemiyordu. Zira gereksiz kıymetli TL ithalat ve borç iktisadı oluşturuyor, ihracatçıyı, sanayiciyi öldürüyordu. Bu ortada bankalarda yüksek faizli ve kurullu -ama riski en az- tüketici kredileriyle iç talebi ve hane halkı borçlanmasını üst çekiyordu. İşletmeler yüksek faizden yatırım yapamıyor, verimlilik düşüyor ve işletme maliyetleri arttığı için enflasyon arz taraflı ve bankalar tarafınca şişirilmiş talep tesiriyle de yükseliyordu. Fakat bu ekonomi-politikası işsizliği de yükseltiyordu.
Bankacılık kesiti dışarıya kaynak aktarır hale gelmişti. Zira banka sisteminin -kamu bankaları dâhil- ihraç ettiği borçlanma kâğıtların uzun vadeli faiz getirisinin ülke büyümesinin üzerinde olmaması gerekir. Şayet bu bu biçimdeyse, siz hem dışarıdaki birebir vakitte içerideki rantiyeye kaynak aktarıyorsunuz ve ülkeyi yoksullaştırıyorsunuz demektir. Bunun için Türkiye’ye yıllardır ortalama faiz hadlerinin fazlaca altında büyümesi öğütlenmiş ve ülke ne vakit çift haneli büyümeyi yakalama evresine gelmişse aşağıya çekilmiştir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bunun için faizler yüksek, büyüme düşük diyor. Yüksek faizin bunun için bir soygun düzeneği olduğunu yıllardır anlatıyor.
İşte tam bugün burayı aşacak yeni bir iktisat programını gündeme taşımamız lazım…”
Bu alternetif tıpvari alternatif iktisat reçetelerinin ne olduğunu anlamak isteyenler Cumhurbaşkanı’nın en yakın iktisat danışmanlarından Cemil Ertem’in Milliyet gazetesindeki yazılarına bakabilir.
Bu yazılardaki iktisat reçetelerinin aslında ne olduğu ve bize maliyetinin ne olabileceğini ise geçen salı günü Karar TV’de Elif Çakır’la birlikte konuk ettiğimiz eski Merkez Bankası Lider Yardımcısı ve Gelecek Partisi kurucularından Doç. Dr. İbrahim Turhan anlattı:
“Artık geçerliliği kalmamış lakin geçmişte 1960-70’li senelerda bir periyot hakim olmuş bir iktisat görüşü vardır. Enflasyonla büyüme içinde bir ödünleşme vardır. Büyümeyi artırmak istiyorsanız bir ölçü enflasyona razı olmanız gerekir. Bu görüşü savunan, bu görüşe yakın birtakım danışmanlar olduğunu biliyorum ben Cumhurbaşkanlığı’nda. Şöyle düşünmüş olabilirler. 20-30 enflasyon epey da değerli değil. Biz ne enflasyonlar gördük geçmişte. Yüzde 90-70 enflasyonlar yaşadı bu ülke. Yüzde 20-30 enflasyon makûs değildir. Gerekirse biz tanzim satış mağazaları kurarız. Besin eserleri, temel gereksinimleri ucuza sübvanse ederek, bütçeden gerekirse kaynak aktararak ya da üreticileri satıcıları hizaya getirerek ucuzlatırız. Fiyatları de artırırız. Toplumun bu yüksek enflasyonla bir süre de yaşamasını sağlarız. Kâfi ki iktisadi faaliyette bir aksama olmasın. İktisadi faaliyet süratli artmaya devam etsin. Zira seçime gidiyoruz. Bunun için yapılması gereken şeylerden biri de ihracatı artırmaktır. İhracatı artırmak için de zayıf Türk lirası siyaseti izlemek gerekir. Bunlar için faizleri düşürelim, yatırım, ihracat artsın, bir ölçü enflasyon da olsun ziyanı yok. Doğal epey yanlış bir fikir. Bu yaklaşımın en büyük açmazı yüksek enflasyon, yüksek büyüme yapmıyor. Bunu senelerca denedik.”
Turhan’ın anlattığı iktisat modelin sıradan bir kararı var; Orta sınıfın çökmesi.
Zira bu teze nazaran Türkiye ucuz üretim üssü haline gelecek.
Beşerler da ucuz maliyetli personeller olarak bu üretim dalında iş bulmaya başlayacak. Yani tüketici, hizmet kesimlerinde çalışan maaşlı orta sınıf, emekçi sınıfı haline gelecek. Enflasyon ve kur yüksek olduğu için de orta sınıfın hayat şekli değişecek.
Türkiye’nin Çin’in yerine bir üretim ve tedarik üssü olmasından duyulan heyecan vakit zaman gazete haberlerine de yansıyor.
En son Sabah gazetesi geçen hafta bu heyecanı paylaşan bir haber yaptı:
“Avrupa’da enflasyonu 13 yılın tepesine çıkaran, ABD ve Çin’de üretimde aksamalara niye olan tedarik zincirindeki kopuşlar, dünya devlerinin gözlerini Türkiye’ye çevirmesini sağladı. Son devirde artan global nakliye fiyatları niçiniyle bilhassa Avrupalı yatırımcıların ağır ilgisiyle dikkati çeken Türkiye, coğrafik pozisyonu, ulaşım ağı, demografik yapısı ve yatırımcılara sunduğu kolaylıklarla öne çıkıyor. Salgın ile birlikte uzun uzaklık nakliyecilik maliyetlerinin katlanarak artması, bir fazlaca yabancı milletlerarası şirket için pozisyon ve maliyet avantajı sunan Türkiye’yi cazip bir yatırım ve üretim merkezi haline dönüştürüyor.”
Pekala iktidar orta sınıfları vuracak bu biçimde bir iktisat modelini niye benimsiyor?
Zira bu idare anlaşışıyla artık daha eğitimli ve kentli orta sınıfları ikna etmesi mümkün değil.
Orta sınıflar bugün Türkiye’de en çok bağıran, en epeyce muhalefet eden kesim. Toplumsal medyayı etkin kullanıyorlar ve seslerini çıkarıyorlar.
İktidar uzun müddettir hem telaffuzunu tıpkı vakitte medyasını buna nazaran ayarladı. O yüzden iktidarın propaganda lisanı ve medyası, artık kendisine yakın orta sınıflara bile çiğ gelen bir din, vatan, bayrak, ezan, hainler diskuruna saplanıp kaldı.
Zira artık amaç kitle itiraz eden orta sınıflar değil.
Pekala alt sınıfların bundan ne karı olacak.
Ucuz üretim üssü olmak işsizliği de azaltmak demek.
Hiç maaş almayan bir işsiz için düşük fiyatlı iş sahibi olmak bir kazanım. Herbiçimde hesaplanan bu.
esasen üretim ve ihracattaki artışla en üst sınıfların da mutlu edileceği düşünülüyor.
Olan ise bugün ve yarın orta sınıflara olacak.
Yani iktidar seçime hakikat giderken orta sınıflardan ümidini kesmiş görünüyor. İktisattaki kararlar da buna bakılırsa alınıyor.
O irrasyonalitenin ortasındaki rasyonalite bu olabilir.
her neyse ki “Silivri soğuktur” haricinde bir gulag korkusu yok.
Seçimin mukadderatını de bu orta sınıfların yansısı belirleyecek.