UNI Global Sendika Ticaret Emekçileri Departmanı Koordinatörü Onur Bakır, pandemiyle çalışma hayatında şiddet ve tacizin yeni bir tepe gördüğünü deklare etti.
Türkiye’nin, pandemi sürecinde sendikal hak ihlallerinin tavan yaptığı ülkeler içinde yer aldığına dikkat çeken Bakır, “Biroldukca ülkede uzaktan çalışma mazeretiyle çalışanların fiyatları düşürülmek, yol ve yemek fiyatı üzere hakları gasp edilmek isteniyor. Sömürü katmerleniyor” dedi. Onur Bakır ile pandemide personellerin yaşadığı meseleler ve sendikal hakları konuştuk.
İSTİHDAM KAYBI 144 MİLYON
– Pandemi sürecinde en büyük darbeyi çalışanlar aldı. Pandemi emekçi ve sendikal hakları nasıl etkiledi? Nasıl bir tahribat yarattı?
En can yakan dört sıkıntıya değinmek isterim. Birincisi, dünyanın dört bir yanında, çalışma ve işyeri kaynaklı Covid-19’a yakalanan ve hayatını yitiren emekçiler. Dünya Sıhhat Örgütü bilgilerine göre pandeminin birinci 1.5 yılında Covid-19 niçiniyle hayatını yitiren sıhhat ve bakım kesimi çalışanı sayısı 115 bin. Telafisi olmayan en büyük kayıp personel vefatları. İkinci olarak pandemi niçiniyle emekçiler hayli önemli bir gelir kaybı yaşadı. Bilhassa sendikalaşmanın ve toplu pazarlığın zayıf, toplumsal güvenliğin yetersiz olduğu Türkiye üzere ülkelerde bu sorun, epey can yakıcı halde yaşandı. Prof. Dr. Mesut Gülmez’in kitabının isminden alıntılayarak söyleyecek olursam- “Uluslararası Toplumsal Güvenliğin Kozmik Sefaleti”ni gözler önüne serdi. Pandemi bir kere daha gösterdi ki hem emekçi sıhhatinde hem toplumsal güvenlikte epey büyük problemler, boşluklar ve global eşitsizlikler var. Üçüncüsü işsizlik. Milletlerarası Çalışma Örgütü’nün şimdiki raporuna nazaran yalnızca 2020’de, 2019’a nazaran toplam global istihdam 114 milyon kişi azaldı. Olağan şartlarda 2020 yılında 30 milyonluk yeni istihdam artışı olması bekleniyordu. Toplamda 144 milyonluk bir istihdam kaybından kelam edebiliriz. Son olarak, personel haklarına ve sendikal haklara yönelik yeni bir hücum dalgasını görüyoruz. Pandemiyi fırsat bilen işverenler dünyanın dört bir yanında sendikal örgütlenmeye saldırırken, biroldukça hükümet de emekçi hakları ve sendikal haklara yönelik yeni kısıtlamaları yaşama geçirmeye çalışıyor. Uzaktan çalışma, meskenden çalışma ve gibisi yeni istihdam biçimlerinin yaygınlaştırılması, bu taarruzun en kıymetli araçlarından biri.
YOL VE YEMEK FİYATINA GASP
– Tüm dünyada çalışanlar uzaktan çalışmaya döndü. Çalışan haklarına ne tıp tırpan kelam konusu?
Uzaktan çalışmanın yol açtığı meselelerden biri, maliyetlerin emekçilerin sırtına yüklenmek istenmesi. Uzaktan çalışma mazeretiyle personellerin fiyatları düşürülmek, yol ve yemek fiyatı üzere hakları gasp edilmek isteniyor. Uzaktan çalışma, çalışanların bir manada tecrit edilmesine de yol açıyor. Personellerin konuttaki çalışma alanlarında kameralar aracılığıyla daima müşahede altında tutulması, mahremiyet ve kişilik haklarının ihlali bir öteki sorun. Uzaktan çalışmayla mesai saati ve çalışma müddeti de belirsizleşiyor; daima “çevrimiçi” olan emekçiler için iş-yaşam istikrarını kurmak neredeyse imkânsız hale geliyor ve sömürü katmerleniyor. Uzaktan çalışma, örgütlenme ve kolektif aksiyonu de sekteye uğratıyor. UNI Global Sendika’nın uzaktan çalışmaya ait temel sendikal prensiplerde vurgulandığı üzere uzaktan çalışmanın sınırlanması, düzenlenmesi ve en değerlisi de toplu pazarlığın konusu olması epeyce acil bir gereksinim.
DİŞE DİŞ GAYRET
– Koronavirüs günlerinde üyelerinizden ne tıp şikâyetler geliyor?
Ticaret dalında bir “bir daha yapılandırma” pandemisi yaşadığımızı söyleyebilirim. Şirket birleşmeleri, periyotlar, satın almalar, küçülmeler, yeni teknolojilerin yaşama geçirilmesi ve e-ticaretin süratle büyümesi üzerinden yaşanan “bir daha yapılandırma” fırtınası, pandemi ile bir arada yeni bir ivme kazandı. Bu süreçler çalışanlara fiyat, hak ve istihdam kaybı olarak yansıyabiliyor. Örneğin dünyanın en büyük perakende şirketi Walmart, Güney Afrika’da bir daha yapılandırma ismi altında personellerin işlerini, fiyat ve haklarını tırpanlamak istiyor, buna karşı hareket ve grev yapan çalışanları sindirmeye çalışıyor, SACCAWU Sendikası’nı devasa tazminat davaları ile yıldırmaya çalışıyor. Biz de buna karşı global bir dayanışma kampanyası yürütüyoruz. Amazon, global ölçekte yalnızca sendikal haklara değil demokrasiye de yönelik bir tehdit olarak büyümeye devam ediyor; bu yüzden global bir sendikal ittifak ve gayret ile cevap vermeye çalışıyoruz. Onlarca benzeri örnek mevcut.
Bir öbür sorun ise Alman-ya’dan Fransa’ya, Belçika’dan Hollanda’ya kadar bir dizi ülkede süpermarket çalışanlarını kapsayan sektörel toplu iş kontratlarında yaşanan tıkanmalar. En katı kapanma uygulamalarında bile beşerler temel gereksinimlerine ulaşabilsin diye bakılırsavinin başında olan süpermarket emekçileri, epeyce değil geçen yıl “kahraman” olarak isimlendiriliyordu. İşverenler, bu fedakârlığı oldukçatan unutmuş görünüyor, personel fiyatlarını baskılamak için fevkalade bir direnç gösteriyor. Bunun karşısında da ticaret personelleri sendikaları, dişe diş bir uğraş veriyor.
EMEKTEN YANA SİYASET KAİDE
– bu vakitte hükümetlerin çalışanlara ne cins dayanaklar vermesi gerekiyordu?
Türkiye’de sayısı 3.5 milyon civarında olan sigortasız çalışanlar, çalışmadıkları periyotta ne nakdi fiyat dayanağı ne de kısa çalışma ödeneği alabildi. Nakdi fiyat dayanağı kapsamında olan çalışanlar, taban fiyatın fazlaca altında bir dayanak ile sefalete terk edildi. Giderek büyüyen işsizlik sıkıntısına karşı faal siyasetler yok. halbuki yapılması gereken istihdamın, çalışanların hak ve fiyatlarının korunması için faal, kapsayıcı ve en değerlisi de sendikaların iştirakiyle hazırlanmış emekten yana toplumsal siyasetlerin uygulanması.
– Pandemi periyodunda Türkiye’yi öbür faaliyet gösterdiğiniz ülkelerden ayrıştıran özellikler neler oldu?
Türkiye, pandemi sürecinde sendikal hak ihlallerin tavan yaptığı ülkeler içinde yer alıyor. Türkiye, toplu pazarlığın işyeri-şirket seviyesi ile hudutlu olduğu, sektörel toplu pazarlığın olmadığı ülkelerden biri ve bu durum personellerin hak ve çıkarlarının korunması ve geliştirilmesinin önünde fazlaca büyük bir mahzur teşkil ediyor. Son derece berbat bir sendikal mevzuat, yaygın ve pervasız sendikal hak ihlalleri ile toplu pazarlığın kapsamının epey dar olması; Türkiye’nin benzeri durumdaki ülkelerle birlikte birebir -en yavaşça tabirle- güç kümede yer almasına yol açıyor. Lakin işten çıkarma yasağı periyodunda, sendikalaşan personellerin Kod-29 üzerinden adeta kıyıma tabi tutulabilmesi ve Yemeksepeti meselade olduğu üzere kâğıt üstündeki bir işkolu değişikliğe ile sendikal örgütlenmenin bertaraf edilebilmesi, Türkiye’yi bu küme ortasında özel bir yere koyuyor.
– Olağanlaşma devrinde emekçileri nasıl bir gelecek bekliyor?
Teminatsız istihdam, düşük fiyat ve işsizlik zincirini parçalamak zorundayız.
Pandemi çabucak hemen bitmedi ve pandeminin tesirleri daha senelerca sürecek.
17 KASIM’DA ŞİDDETE KARŞI GLOBAL HAREKET
– Pandemide bayanların yükü daha da arttı. Bayan çalışanları nasıl bir gelecek bekliyor?
bu biçimdesi kriz periyotlarında, çalışma hayatındaki dezavantajlı kümelerin, bunların başında da bayanların en ağır faturayı ösöylemiş olduğini biliyoruz. Ekmek ve Gül sitesinde bayan personellerin sorularını yanıtladığımız köşeden somut bir örnek vermek isterim. Analık ödeneği ve emzirme ödeneği için aranan son bir yılda 90 gün ve 120 gün prim şartları niçiniyle son iki yılda doğum yapan on binlerce bayan, hem analık ödeneği hem emzirme ödeneği hakkından mahrum kaldı. En epeyce muhtaçlık duydukları devirde, bayan personeller gelirden yoksun kaldı. Sorunu çözecek üç unsurluk kanun teklifi, Meclis komitelerinin tozlu raflarında bekletilmeye devam ediyor. Pandemi ile birlikte çalışma hayatında şiddet ve taciz yeni bir tepe gördü. Birleşik Krallık’taki üyemiz USDAW Sendikası’nın araştırması pandemi niçiniyle market personellerine yönelik şiddetin iki katına çıktığı gösteriyor. Şiddet ve taciz de en epeyce bayan çalışanları vuruyor. Tam da bu yüzden 17 Kasım’da ticaret personellerine yönelik şiddete karşı birinci global hareket gününü düzenleyeceğiz.
yatırım tavsiyesi içermez
Türkiye’nin, pandemi sürecinde sendikal hak ihlallerinin tavan yaptığı ülkeler içinde yer aldığına dikkat çeken Bakır, “Biroldukca ülkede uzaktan çalışma mazeretiyle çalışanların fiyatları düşürülmek, yol ve yemek fiyatı üzere hakları gasp edilmek isteniyor. Sömürü katmerleniyor” dedi. Onur Bakır ile pandemide personellerin yaşadığı meseleler ve sendikal hakları konuştuk.
İSTİHDAM KAYBI 144 MİLYON
– Pandemi sürecinde en büyük darbeyi çalışanlar aldı. Pandemi emekçi ve sendikal hakları nasıl etkiledi? Nasıl bir tahribat yarattı?
En can yakan dört sıkıntıya değinmek isterim. Birincisi, dünyanın dört bir yanında, çalışma ve işyeri kaynaklı Covid-19’a yakalanan ve hayatını yitiren emekçiler. Dünya Sıhhat Örgütü bilgilerine göre pandeminin birinci 1.5 yılında Covid-19 niçiniyle hayatını yitiren sıhhat ve bakım kesimi çalışanı sayısı 115 bin. Telafisi olmayan en büyük kayıp personel vefatları. İkinci olarak pandemi niçiniyle emekçiler hayli önemli bir gelir kaybı yaşadı. Bilhassa sendikalaşmanın ve toplu pazarlığın zayıf, toplumsal güvenliğin yetersiz olduğu Türkiye üzere ülkelerde bu sorun, epey can yakıcı halde yaşandı. Prof. Dr. Mesut Gülmez’in kitabının isminden alıntılayarak söyleyecek olursam- “Uluslararası Toplumsal Güvenliğin Kozmik Sefaleti”ni gözler önüne serdi. Pandemi bir kere daha gösterdi ki hem emekçi sıhhatinde hem toplumsal güvenlikte epey büyük problemler, boşluklar ve global eşitsizlikler var. Üçüncüsü işsizlik. Milletlerarası Çalışma Örgütü’nün şimdiki raporuna nazaran yalnızca 2020’de, 2019’a nazaran toplam global istihdam 114 milyon kişi azaldı. Olağan şartlarda 2020 yılında 30 milyonluk yeni istihdam artışı olması bekleniyordu. Toplamda 144 milyonluk bir istihdam kaybından kelam edebiliriz. Son olarak, personel haklarına ve sendikal haklara yönelik yeni bir hücum dalgasını görüyoruz. Pandemiyi fırsat bilen işverenler dünyanın dört bir yanında sendikal örgütlenmeye saldırırken, biroldukça hükümet de emekçi hakları ve sendikal haklara yönelik yeni kısıtlamaları yaşama geçirmeye çalışıyor. Uzaktan çalışma, meskenden çalışma ve gibisi yeni istihdam biçimlerinin yaygınlaştırılması, bu taarruzun en kıymetli araçlarından biri.
YOL VE YEMEK FİYATINA GASP
– Tüm dünyada çalışanlar uzaktan çalışmaya döndü. Çalışan haklarına ne tıp tırpan kelam konusu?
Uzaktan çalışmanın yol açtığı meselelerden biri, maliyetlerin emekçilerin sırtına yüklenmek istenmesi. Uzaktan çalışma mazeretiyle personellerin fiyatları düşürülmek, yol ve yemek fiyatı üzere hakları gasp edilmek isteniyor. Uzaktan çalışma, çalışanların bir manada tecrit edilmesine de yol açıyor. Personellerin konuttaki çalışma alanlarında kameralar aracılığıyla daima müşahede altında tutulması, mahremiyet ve kişilik haklarının ihlali bir öteki sorun. Uzaktan çalışmayla mesai saati ve çalışma müddeti de belirsizleşiyor; daima “çevrimiçi” olan emekçiler için iş-yaşam istikrarını kurmak neredeyse imkânsız hale geliyor ve sömürü katmerleniyor. Uzaktan çalışma, örgütlenme ve kolektif aksiyonu de sekteye uğratıyor. UNI Global Sendika’nın uzaktan çalışmaya ait temel sendikal prensiplerde vurgulandığı üzere uzaktan çalışmanın sınırlanması, düzenlenmesi ve en değerlisi de toplu pazarlığın konusu olması epeyce acil bir gereksinim.
DİŞE DİŞ GAYRET
– Koronavirüs günlerinde üyelerinizden ne tıp şikâyetler geliyor?
Ticaret dalında bir “bir daha yapılandırma” pandemisi yaşadığımızı söyleyebilirim. Şirket birleşmeleri, periyotlar, satın almalar, küçülmeler, yeni teknolojilerin yaşama geçirilmesi ve e-ticaretin süratle büyümesi üzerinden yaşanan “bir daha yapılandırma” fırtınası, pandemi ile bir arada yeni bir ivme kazandı. Bu süreçler çalışanlara fiyat, hak ve istihdam kaybı olarak yansıyabiliyor. Örneğin dünyanın en büyük perakende şirketi Walmart, Güney Afrika’da bir daha yapılandırma ismi altında personellerin işlerini, fiyat ve haklarını tırpanlamak istiyor, buna karşı hareket ve grev yapan çalışanları sindirmeye çalışıyor, SACCAWU Sendikası’nı devasa tazminat davaları ile yıldırmaya çalışıyor. Biz de buna karşı global bir dayanışma kampanyası yürütüyoruz. Amazon, global ölçekte yalnızca sendikal haklara değil demokrasiye de yönelik bir tehdit olarak büyümeye devam ediyor; bu yüzden global bir sendikal ittifak ve gayret ile cevap vermeye çalışıyoruz. Onlarca benzeri örnek mevcut.
Bir öbür sorun ise Alman-ya’dan Fransa’ya, Belçika’dan Hollanda’ya kadar bir dizi ülkede süpermarket çalışanlarını kapsayan sektörel toplu iş kontratlarında yaşanan tıkanmalar. En katı kapanma uygulamalarında bile beşerler temel gereksinimlerine ulaşabilsin diye bakılırsavinin başında olan süpermarket emekçileri, epeyce değil geçen yıl “kahraman” olarak isimlendiriliyordu. İşverenler, bu fedakârlığı oldukçatan unutmuş görünüyor, personel fiyatlarını baskılamak için fevkalade bir direnç gösteriyor. Bunun karşısında da ticaret personelleri sendikaları, dişe diş bir uğraş veriyor.
EMEKTEN YANA SİYASET KAİDE
– bu vakitte hükümetlerin çalışanlara ne cins dayanaklar vermesi gerekiyordu?
Türkiye’de sayısı 3.5 milyon civarında olan sigortasız çalışanlar, çalışmadıkları periyotta ne nakdi fiyat dayanağı ne de kısa çalışma ödeneği alabildi. Nakdi fiyat dayanağı kapsamında olan çalışanlar, taban fiyatın fazlaca altında bir dayanak ile sefalete terk edildi. Giderek büyüyen işsizlik sıkıntısına karşı faal siyasetler yok. halbuki yapılması gereken istihdamın, çalışanların hak ve fiyatlarının korunması için faal, kapsayıcı ve en değerlisi de sendikaların iştirakiyle hazırlanmış emekten yana toplumsal siyasetlerin uygulanması.
– Pandemi periyodunda Türkiye’yi öbür faaliyet gösterdiğiniz ülkelerden ayrıştıran özellikler neler oldu?
Türkiye, pandemi sürecinde sendikal hak ihlallerin tavan yaptığı ülkeler içinde yer alıyor. Türkiye, toplu pazarlığın işyeri-şirket seviyesi ile hudutlu olduğu, sektörel toplu pazarlığın olmadığı ülkelerden biri ve bu durum personellerin hak ve çıkarlarının korunması ve geliştirilmesinin önünde fazlaca büyük bir mahzur teşkil ediyor. Son derece berbat bir sendikal mevzuat, yaygın ve pervasız sendikal hak ihlalleri ile toplu pazarlığın kapsamının epey dar olması; Türkiye’nin benzeri durumdaki ülkelerle birlikte birebir -en yavaşça tabirle- güç kümede yer almasına yol açıyor. Lakin işten çıkarma yasağı periyodunda, sendikalaşan personellerin Kod-29 üzerinden adeta kıyıma tabi tutulabilmesi ve Yemeksepeti meselade olduğu üzere kâğıt üstündeki bir işkolu değişikliğe ile sendikal örgütlenmenin bertaraf edilebilmesi, Türkiye’yi bu küme ortasında özel bir yere koyuyor.
– Olağanlaşma devrinde emekçileri nasıl bir gelecek bekliyor?
Teminatsız istihdam, düşük fiyat ve işsizlik zincirini parçalamak zorundayız.
Pandemi çabucak hemen bitmedi ve pandeminin tesirleri daha senelerca sürecek.
17 KASIM’DA ŞİDDETE KARŞI GLOBAL HAREKET
– Pandemide bayanların yükü daha da arttı. Bayan çalışanları nasıl bir gelecek bekliyor?
bu biçimdesi kriz periyotlarında, çalışma hayatındaki dezavantajlı kümelerin, bunların başında da bayanların en ağır faturayı ösöylemiş olduğini biliyoruz. Ekmek ve Gül sitesinde bayan personellerin sorularını yanıtladığımız köşeden somut bir örnek vermek isterim. Analık ödeneği ve emzirme ödeneği için aranan son bir yılda 90 gün ve 120 gün prim şartları niçiniyle son iki yılda doğum yapan on binlerce bayan, hem analık ödeneği hem emzirme ödeneği hakkından mahrum kaldı. En epeyce muhtaçlık duydukları devirde, bayan personeller gelirden yoksun kaldı. Sorunu çözecek üç unsurluk kanun teklifi, Meclis komitelerinin tozlu raflarında bekletilmeye devam ediyor. Pandemi ile birlikte çalışma hayatında şiddet ve taciz yeni bir tepe gördü. Birleşik Krallık’taki üyemiz USDAW Sendikası’nın araştırması pandemi niçiniyle market personellerine yönelik şiddetin iki katına çıktığı gösteriyor. Şiddet ve taciz de en epeyce bayan çalışanları vuruyor. Tam da bu yüzden 17 Kasım’da ticaret personellerine yönelik şiddete karşı birinci global hareket gününü düzenleyeceğiz.
yatırım tavsiyesi içermez