İktisat yazınının Türkiye’deki kuvvetli isimlerinden Prof. Dr. Bilsay Kuruç, bu banka ile ilgili yeni tartışmalar üzerinden uygulanan ekonomik modelin Türkiye’yi getirdiği noktayı yorumladı:
İktisatta yaşanan gelişmelerin işçiler üstündeki tesirine ait tespit yapan Bilsay Kuruç, “Asgari fiyat 10 yıl evvel 400 doların üzerindeydi, artık 300 doların altına indi. Bütün ücretliler tablosunda taban fiyatla çalışanların oranı yüzde 40. Taban fiyatlar bütün fiyatları aşağıya çeker. TL ucuzladıkça emek ucuzlar” dedi.
yatırım tavsiyesi içermez
- Cicim yılları bitti: Türkiye’nin bir kapitalist modeli var ve TCMB de bunun ortasında. Bunun gelir yaratma kapasitesi düşük. Dünya likiditesi yardımıyla yaşanan cicim yılları da geride kaldı. Son 10 yıldır kendi gerçeklerimizle karşı karşıyayız. Önümüzdeki devirde bu modele devam edildiği sürece şu olacak: Rezerv yaratamayan, gelir yaratma kapasitesi düşük bir iktisat.
- Zayıf TL, kuvvetli dolar: Temel soru TCMB buna ne kadar dayanabilir? 10 yıl evvel birinci salvoyu periyodun TCMB Lideri Fazilet Başçı yemişti. Klasik merkez bankacılık yapıyordu. O gün Başçı’nın yediği fırçayı hatırlarsak bugünü daha yeterli anlarız. Zira dolarizasyon başlamıştı. Sermaye sınıfının yeni katmanları, yeni şirketler eski şirketlerle yan yana iki para kullanma avantajına sahip oldular. Biri kuvvetli dolar, oburu zayıf TL. Sermaye sınıfını var eden siyasal hayatın yeni armağanı olan şirketler, bu avantajla çalışmayı öğrendiler. Yani kuvvetli paraya sahipsen zayıf para zayfladıkça kazanırsın. 128 milyar dolar problemi de birebir.
- ABD’den bir kelam: ABD’de bir kelam vardı: General Motors için yeterli olan her neyse ABD için de âlâ olan odur. “Şirketler için düzgün olan her neyse ülke için de odur” modeli oldu bu. Rezerv yaratmak kimin nazaranvi iktisatta? İngiltere müstesna. Zira onlar City of London’a sahip. Rezervi sanayi yaratır. Lakin sermayenin yeni ve eski katmanlarının içine girdiğimiz modelde rezerv yaratma sorumlulukları yok. Yeme ayrıcalıkları var. Son 10 yılda rezervleri onlar yediler. İşi TCMB’ye yıkmış oluyorlar.
- Kapitalizm alışkanlığı: her insanın ağzında TCMB. Bizim City of London’umuz mu var ya da finans kesiminden rezerv mi bekleyelim? Fakat sanayi gelir yaratmıyor ki rezerv yaratsın. Kapitalizmin bir alışkanlığı var. Yararlandığı kurumları bir yandan yıpratır. Bunun son 10 yıllık sahnesinde TCMB var. Hangi merkez bankası swap’la borçlanarak rezerv tutabilir? Bu ne kadar sürebilir? bu biçimde merkez bankacılığı olur mu?
- Borçla üretim: Borçla üretim yapma potasına girmiş olan bir imalat sanayii var. Cari açığa değil memleketler arası net yatırım konumuna bakalım, orada gittikçe borçlanan özel kesimi nazaranlim. TCMB’nin bilgilerinde bu söylemiş olduklerimi ayna olarak yansıtan, sermayenin yeni ve eski katmalarının rezerv yaratma sorumluluğuna sahip olmadıkları ancak rezerv yeme ayrıcalıklarına sahip olduklarını nazaranceğiz. TCMB son 10 yıllık bu tablo ortasında, üzülerek söylüyorum dokunaklı bir duruma düştü. O lider geldi, bu lider gitti… Tahlil yapmak istiyorsak bunlar üzerinde durmak hakikat olmaz. Temel tablo diğer, her şey epeyce berrak. Sevimsiz bir yere geldik.
İktisatta yaşanan gelişmelerin işçiler üstündeki tesirine ait tespit yapan Bilsay Kuruç, “Asgari fiyat 10 yıl evvel 400 doların üzerindeydi, artık 300 doların altına indi. Bütün ücretliler tablosunda taban fiyatla çalışanların oranı yüzde 40. Taban fiyatlar bütün fiyatları aşağıya çeker. TL ucuzladıkça emek ucuzlar” dedi.
yatırım tavsiyesi içermez